نوروز: تفاوت میان نسخه‌ها
(اتمام عنوان نوروز) |
(بدون تفاوت)
|
نسخهٔ ۲۵ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۴:۱۹
تقارن غدير و نوروز[۱]
درباره تقارن روز غدير با عيد نوروز علماى شيعه مطالبى فرموده اند و در شعر شاعران هم منعكس شده و در برخى كشورها عملاً اين تقارن را جشن مى گيرند. ذيلاً به اين ۳ مطلب درباره اين تقارن میپردازيم:
۱. سخنان علما درباره تقارن غدير با نوروز
علامه بزرگوار محمدتقى مجلسى در «روضة المتقين» و علامه محمد باقر مجلسی در جلد سوم از بخش السماء و العالم از كتاب «بحار الانوار»، مفصل اين مطلب را بررسى نموده اند. همچنين مرحوم صاحب جواهر و فاضل هندى و علامه شعرانى در قرن معاصر، با استفاده از قواعد نجومى و تاریخ اين مطلب را ثابت نموده اند ذيلاً مطالب ايشان را مى آوريم:
الف) علامه محمدتقى مجلسى با استفاده از روایت معلّى بن خنيس در «روضة المتقين» مى فرمايد: و كفى به شرفاً و فضلاً انه كان جلوسه عليه السلام للخلافة.
ب) صاحب جواهر الكلام و همچنين فاضل هندى در «كشف اللثام» مى فرمايد: اول فروردين به حساب تقویم در سال دهم هجرى مطابق با نوزدهم ذى الحجه مى شود، و چون ماه در شب سى ام ديده نشد، اول فرودين مطابق با هجدهم ذى الحجه سال دهم يعنى روز غدير خم گرديد.
ج) علامه محمدباقر مجلسى در «بحار الانوار» مفصل اين موضوع را تحقيق و بررسى كامل نموده و حالات مختلف آن را بررسى كرده، كه نتيجه اينكه ۱۸ ذى الحجه سال دهم هجرى قمرى مطابق با اول فروردين سال ۱۱ هجرى شمسى مى باشد.
۲. تقارن غدير و نوروز در شعر فارسى
- الف) هاتف اصفهانى مى گويد:
همايون روز نوروز است امروز به فيروزى
بر او رنگ خلافت كرده شاه لافتى مأوا
- ب) ميرزا حبيب قاآنى شيرازى مى گويد:
رسد به گوش دل اين مژده ز هاتف غيبى
كه گشت شير خداوند شهريار امروز
به جاى خاتم پيغمبران به استحقاق
گرفت خواجه كروبيان قرار امروز
- ج) صغير اصفهانى چه زيبا سروده است:
دانى ز چه عيد باستان مى خندد؟
بر روى جهانيان جهان مىخندد
بنشست على جاى نبى در نوروز
زين مژده زمين و آسمان مىخندد
- د) و يا:
نوروز از آن شد پر شعف
هم صاحب عز و شرف
كان روز سالار نجف
آمد به تخت سرورى
- هـ) همچنين در ترانه هاى محلى كشور افغانستان - كه همزمانى عيد اللَّه الاكبر غدير با نوروز براى آنان جا افتاده است - نيز به اين همزمانى بسيار پرداخته شده است:
بهار آمد بهار آمد خوش آمد
على با ذوالفقار آمد خوش آمد
طبق باور (به حق) عامه مردم شريف افغانستان، اميرالمؤمنين عليه السلام در روز اول نوروز به جانشينى رسول خدا صلى الله عليه و آله برگزيده شد و مردمان اين كشور در كنار تجليل از نوروز، به توصيف رشادت ها و دلاورى هاى حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام نيز مى پردازند، و در ايام جشن نوروز در شهر مزار شريف دوبيتى هاى مخصوص اين ايام را با صداى خوش مى خوانند:
نوروز رسيد و عيد اكبر گرديد
برگرد سر ساقى كوثر گرديد
امروز على عليه السلام نشست بر تخت نبى صلى الله عليه وآله
زان است كه روز و شب برابر گرديد
از دو بيتى هاى معروف ديگرى كه در مورد مورد خلافت امام اميرالمؤمنين عليه السلام در روز اول نوروز در ميان مردم آن سرزمين خوانده مى شود، مى توان اين دو بيتى ها را نام برد:
نوروز شد و جمله جهان گشت معطر
از بوى خوش لاله و ريحان و صنوبر
بر تخت خلافت بنشست آن شاه صفدر
داماد نبى صلى الله عليه و آله، شير خدا، ساقى كوثر
و يا:
نوروز شد و على عليه السلام ز روى تعظيم
بر تخت خلافت نبى صلى الله عليه و آله گشت مقيم
از مقدم شاه اوليا بر كرسى
امروز نشسته معنى عرش عظيم
۳. نوروز و غدير در هند و پاكستان و افغانستان
در آن مناطق هم نوروز جشن گرفته مىشود، ولى بيشتر به شيعيان اختصاص دارد و صبغه الهى دارد. چرا كه جشن نوروزشان ساگرد غدير است. در برخى شهرهاى مهم افغانستان، مردم هر سال هنگام نوروز منتظر عَلَمى با نام مبارک اميرالمؤمنين عليه السلام هستند، با نام «جهنده سخى»؛ كه «سخى» به معناى شاهمردان است و لقب حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام خوانده مى شود.
در ايالت كشمير هند نيز، علما و احزاب شيعه خواستار تعطيلى نوروز به عنوان غدير شده اند. مردم نوروز را به عنوان عيد اللَّه الاكبر غدير مى شناسند. لذا خانه تكانى كرده و لباس نو مى پوشند و سفره نذر حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام مى اندازد. در پاکستان هر سال ساعت نصب حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام را استخراج مى كنند، چرا كه آن را پاكترين ساعت سال مى دانند، و هر ساله در نوروز «جشن تاجپوشى على عليه السلام» برگزار مى شود.
الف) نوروز در افغانستان
نوروز در افغانستان از قديم در فرهنگ مردم جاى خاص داشته و تا امروز نيز دارد. در آغاز تمدن آريانا، به عنوان بهار طبيعت و آغاز فصل گرما و زنده شدن زمين و كشاورزى بوده است.
بعد از آنكه دوره تاريخى هجرى شمسى شروع شد، به عنوان آغاز سال نو دينى مطرح شد، و مردم عيد نوروز را با ميله هاى نوروزى؛ ميله سخى، ميله دهقانان، ميله پهلوانان، ميله سمنک، ميله گل سرخ و... ، بهار را در دامان طبيعت جشن مى گيرند. امروزه تمام رشته هاى ورزشى در ميله پهلوانان به نمايش رشادت هايشان مى پردازد.
شكل ظاهرى جهنده سخى: پرچمى با رنگ سبز در دور پرچم كلمه لا اله الا اللَّه، محمد رسول اللَّه، على ولى اللَّه، و نام مقدس اللَّه، محمد، على، فاطمه، حسن و حسين عليهم السلام، و در وسط آن آيه شريفه «نصر من اللَّه و فتح قريب» نوشته شده است، كه با سليقه خاصى زينت داده شده است.
جشن گل سرخ
جشن گل سرخ (ميله گل سرخ) يک جشن خاص است كه در مزار شريف در ۴۰ روز اول سال و به مناسبت روييدن گلهاى سرخ اجرا مىشود، و در طول اين ۴۰ روز مردم از همه جا براى حضور در اين جشن به مزار شريف مى آيند. اين مراسم به طور همزمان با مراسم جهنده على (يا ژنده على) انجام مى شود.
مراسم جهنده على، مراسمى خاص دينى است كه به مناسبت خلافت حضرت على بن ابى طالب عليه السلام در مسجد مقدس اين شهر - كه گفته مى شود آرامگاه اين امام است - اجرا مى شود. اين مراسم با برافراشتن يک علم - كه تركيب رنگ آن به درفش كاويانى شباهت دارد و به آن ژنده سخى مى گويند - در حرم منسوب به امام على عليه السلام و در اولين روز سال اجرا مى شود. جشن گل سرخ براى چهل روز در دشت هاى لاله و حرم ادامه مى يابد.
ب) نوروز در پاكستان
شيعيان پاکستان هميشه اين روز شكوهمند را به عنوان «عيد سعيد غدير» و جشن ولايت اميرالمؤمنين عليه السلام برگزار مى كنند. شيعيان پاكستان و بالاخص مردم گيلگيت، بلتستان، هنگو و پاراچنار، شهرها و مناطق خود را چراغانى مى كنند و با صداى بلند شعار مى دهند كه «الحمد اللَّه الذى جعلنا من المتمسكين بولاية اميرالمؤمنين عليه السلام». برنامه هاى جشن نوروز در نواحى شمال غربى، پاكستان باخترى - كه از چندين حيث به ایران نزديک تر است - بسيار جالب و توأم با جريانات خاصى مى باشد.
در آنجا علاوه بر پوشيدن لباس نو و تبریک گفتن به يكديگر، پس از تحويل سال و ترتيب يافتن مجالس، قصيده و شعر ضيافت هايى نيز به مناسبت جشن مزبور در منازل صورت مى گيرد، و در آن سفره اميرالمؤمنين عليه السلام كه شامل هفت نوع ميوه خشك و سبزيجات و يک نوع بیسکویت به نام «کلوچه نوروزى» و پلو با گوشت مرغ سفيد و تخم مرغ هاى رنگ زده مى باشد، گسترده مى شود.
مرغ سفيد هر قدر هم كه ناپيدا باشد فراهم مى كنند، زيرا تهيه پلو با گوشت مرغ سفيد را شگون نيک مى دانند. كلوچه نوروزى در بين مردم پيشاور محبوبيت خاصى دارد، و حتى افراد غير شيعه نيز به آن علاقه زيادى دارند.
پس از قرائت فاتحه و صرف (نذر) اميرالمؤمنين عليه السلام، مردان و زنان شيعه در آن نواحى از خانه بيرون مى روند و مدتى در باغ ها و چمنزارها به گردش مى پردازند، و كوشش مى كنند پا برهنه بر سبزه و چمن قدم بزنند و اين عمل را «سبزه لگد كردن» مى نامند. بدين ترتيب تمام روز را با خوشحالى و شادكامى به سر مى برند.
عيد نوروز يكى از اعياد جالب مرزنشينان پاكستان غربى به شمار مى رود، و اين بخش را منتسب به مولاى متقيان حضرت علىعليه السلام مىدانند، كه در حقيقت همان جشن غدير خم است، و معمولاً آن را در ۲۱ مارس برگزار مى كنند. آنها معتقدند روزى كه حضرت محمد صلى الله عليه و آله در يک اجتماع ۱۲۴ هزار نفرى از اصحاب خودشان به حكم پروردگار حديث معروف غدير را خواند و حضرت امير عليه السلام را به جانشينى خود معرفى كرد، ۲۱ مارس و همزمان با ۱۸ ذی حجه و مصادف با اول بهار بوده است.
لذا در اين ايام خانه تكانى مى كنند و لباس نو مى پوشند. خود و خانواده و خانه هايشان را با انواع صندل و عطرها خوشبو مى كنند. سفره اى در منازل خود پهن كرده و انواع شيرينى و ميوه را در آن چيده و نذر حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام مى كنند.
در اين سفره يک كاسه پر آب را تدارک مى بييند و يک گل سرخ تازه را در آن قرار مى دهند، و در وقت سال تحويل - كه در حقيقت آفتاب وارد برج حمل (فروردين) مى شود - به آن گل و آب نگاه مى كنند. مى گويند اين گل در آب به حركت در مى آيد، و آن زمانى است كه دعا مستجاب مى شود و مى خوانند.
پانویس
- ↑ قنوت خورشيد: ص ۴۹ - ۵۳.