آيات ۶۶ تا ۶۸ احزاب و غدیر

آيات ۶۶ تا ۶۸ احزاب و غدیر

مشخصات آیه
نام سوره	احزاب
شماره آیه	۶۶ تا ۶۸
جزء	۲۲
محتوای آیه
مکان نزول	مدینه
موضوع	درباره حسرت اصحاب صحیفه ملعونه اول و پیروانشان از گذشته خود

آیات ۶۶ تا ۶۸ سوره احزاب آیاتی درباره اصحاب صحیفه ملعونه اول که در آن حسرت آنان و پیروانشان از گذشته خود شرح داده شده است.

برخی محققان آیات ۶۶ تا ۶۸ سوره احزاب را درباره اصحاب صحیفه ملعونه اول دانسته‌اند:

يَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ يَقُولُونَ يَا لَيْتَنَا أَطَعْنَا اللَّهَ وَأَطَعْنَا الرَّسُولَا (۶۶) وَقَالُوا رَبَّنَا إِنَّا أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَكُبَرَاءَنَا فَأَضَلُّونَا السَّبِيلَا (۶۷) رَبَّنَا آتِهِمْ ضِعْفَيْنِ مِنَ الْعَذَابِ وَالْعَنْهُمْ لَعْنًا كَبِيرًا؛ روزی که چهره‌هایشان را در آتش از سویی به سویی می‌گردانند، [و] می‌گویند: ای کاش ما [در دنیا] از خدا و پیامبر اطاعت کرده بودیم. و می‌گویند: پروردگارا! همانا ما از فرمانروایان و بزرگانمان اطاعت کردیم، در نتیجه گمراهمان کردند. پروردگارا! آنان را از عذاب دوچندان ده، و کاملاً از رحمتت دورشان ساز

اصحاب صحيفه در حجةالوداع پيمان‏‌نامه‌ای علیه تصمیم الهی غدیر امضاء کردند. عمل کردن بر خلاف دستور الهی غدیر برای اصحاب صحیفه برای عاملان آن لذتی دنیایی محدودی داشت: براى ابوبكر كمتر از سه سال حکومت و براى عمر كمتر از دوازده سال؛ سالهای کوتاهی که حسرت و ندامت ابدی اخروی را در پی داشت. اين حسرت و ندامت دامن‌گير تمام پيروان آنان نيز تا هنگام مرگ خواهد بود.

از ارتباط برخی آیات با عاقبت اصحاب صحيفه ملعونه سه نكته مهم استفاده مى‏‌شود كه رواياتی هم درباره آن آمده است:

• بيزارى اصحاب صحيفه از يكديگر هنگام مرگ
• بیزاری اصحاب صحیفه از یکدیگر در قيامت
• حسرت آنان و پیروانشان از گذشته خود.

درباره نکته سوم (حسرت اصحاب صحيفه و پيروانشان) بر اساس آیات ۶۶ تا ۶۸ سوره احزاب در برخی منابع چنین آمده است: در ميان شعله‏‌هاى جهنم كه حاصل غصب خلافت و ظلم به مقام ولايت توسط اصحاب صحيفه و اهل سقیفه و پيروانشان است، حسرت و ندامت آنان به نقطه اوج مى‏‌رسد: «روزى كه صورت‏‌هاى آنان در آتش زير و رو مى‌‏شود»؛ يعنى كسانى كه حق آل محمد عليهم السلام را غصب كردند. «مى‌گويند: اى كاش از خدا و رسول اطاعت مى‌‏كرديم»؛ يعنى درباره اميرالمؤمنين ‏عليه السلام. «مى‌گويند: پروردگارا! ما از سروران و بزرگان خود اطاعت كرديم و آنان ما را از راه درست به گمراهى انداختند»، منظور ابوبكر و عمر هستند، و سروران و بزرگان همان كسانى هستند كه ظلم بر اهل ‏بيت ‏عليهم السلام و غصب حقشان را آغاز كردند. و منظور از راه درست راه بهشت است كه همان راه اميرالمؤمنين ‏عليه السلام است. سپس مى‏‌گويند: «خدايا آنان را دو برابر عذاب نما و لعن بزرگى نثارشان فرما».

منابع

• بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
• غدیر در قرآن، قرآن در غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.