آيه ۵۴ نور و غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
درباره موقعيت قرآنى آیه ۵۴ سوره نور چنین گفته شده است: مضمون اين جمله در آیه در چندين آيه قرآن وجود دارد، ولى عين جمله ذكر شده در خطبه در انتهاى دو آيه از قرآن ديده مىشود: يكى در آیه ۵۴ سوره نور است و ديگرى در [[آیه ۱۸ عنکبوت و غدیر|آیه ۱۸ سوره عنكبوت]]. در آیه سوره نور، آغاز آیه امر به اطاعت خدا و رسول و نهى از سرپيچى و روی‌گردانى از اوامر ايشان است. در این آیه، مطيع‌بودن رمز هدايت دانسته شده و در پايان آن اطاعت بلاغ مبين تلقى شده كه رسولان در پيشگاه الهى انجام می‌دهند. كه آغاز آيه مربوط به تكذيب رسولان الهى است و اينكه نپذيرفتن سخنان انبيا تازگى ندارد و در همه امم گذشته وجود داشته است، و اين بدان مبنا استوار است كه پيامبران وظيفه رساندن حكم خدا را انجام مى دهند، خواه مردم بپذيرند و خواه انكار نمايند.<ref>غدیر در قرآن، ج۲، ص۱۱۷.</ref> | درباره موقعيت قرآنى آیه ۵۴ سوره نور چنین گفته شده است: مضمون اين جمله در آیه در چندين آيه قرآن وجود دارد، ولى عين جمله ذكر شده در خطبه در انتهاى دو آيه از قرآن ديده مىشود: يكى در آیه ۵۴ سوره نور است و ديگرى در [[آیه ۱۸ عنکبوت و غدیر|آیه ۱۸ سوره عنكبوت]]. در آیه سوره نور، آغاز آیه امر به اطاعت خدا و رسول و نهى از سرپيچى و روی‌گردانى از اوامر ايشان است. در این آیه، مطيع‌بودن رمز هدايت دانسته شده و در پايان آن اطاعت بلاغ مبين تلقى شده كه رسولان در پيشگاه الهى انجام می‌دهند. كه آغاز آيه مربوط به تكذيب رسولان الهى است و اينكه نپذيرفتن سخنان انبيا تازگى ندارد و در همه امم گذشته وجود داشته است، و اين بدان مبنا استوار است كه پيامبران وظيفه رساندن حكم خدا را انجام مى دهند، خواه مردم بپذيرند و خواه انكار نمايند.<ref>غدیر در قرآن، ج۲، ص۱۱۷.</ref> | ||
== | == محتوای تبلیغ در غدیر بر اساس آیه == | ||
بر اساس آیه ۵۴ سوره نور، درباره محتوای تبلیغ در غدیر چنین گفته شده است: دستور ابلاغ ولايت از مدينه به پيامبر صلى الله عليه و آله داده شد و سپس در مكه پس از اعمال حج به طور خاص مورد تأكيد قرار گرفت؛ پس حضرت در همانجا دستور حضور مردم در غدير را صادر کرد.<ref>بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۱۱.</ref> در بين راه مكه تا غدير سه مرتبه تأكيد بر ابلاغ اين پيام الهى امر را مؤكدتر نمود. پيامبر صلى الله عليه و آله در آغاز خطبه مىفرمايد: «آنچه بر من وحى شده ادا مى‌نمايم براى آنكه مبادا اگر انجام ندهم، عذاب پروردگار بر من نازل شود؛ زیرا خداوند به من اعلام کرده که اگر آنچه در حق على نازل كرده ابلاغ نكنم، رسالت او را نرسانده‌ام».<ref>اسرار غدير، ص۱۳۸، بخش۲.</ref> | |||
در قسمت ديگر مىفرمايد: خداوند به من وحى فرموده که «ای رسول ابلاغ كن آنچه از سوى پروردگارت بر تو نازل شده است»؛ يعنى خلافت على بن ابى‌طالب «و اگر انجام ندهى رسالت او را ابلاغ نكردهاى».<ref>اسرار غدير، ص۱۳۸، بخش۲.</ref> پس از يادآورى خطر [[منافقین|منافقان]] مىفرمايد: و با همه اينها، خدا از من راضى نمىشود مگر آنكه آنچه در حق على نازل كرده ابلاغ نمايم.<ref>اسرار غدير، ص۱۴۰، بخش۲.</ref> محتواى كامل پيامى كه با اين مقدمات ابلاغ شده از كلامى معلوم مىشود كه حضرت در اواخر خطبه به‌عنوان اقرار از مردم مىخواهد كه آن را تكرار كنند و به ابلاغ حضرت شهادت دهند؛ آنجا كه مىفرمايد: همگى چنين بگوييد: ما شنيديم و مطيعيم و سر تسليم فرود مىآوريم در برابر آنچه از پروردگارمان و پروردگارت رساندى و ابلاغ نمودى درباره اماممان على اميرالمؤمنين و امامانى كه از صلب او به دنيا مىآيند.<ref>اسرار غدير، ص۱۵۷، بخش۱۱.</ref> اين جمله حضرت را مى‌توان در امامت دوازده امام عليهم السلام خلاصه نمود. | |||
در پايان بخش سوم خطبه مىفرمايد: بدانيد كه من ابلاغ نمودم، بدانيد كه من شنوانيدم، بدانيد كه من واضح نمودم<ref>اسرار غدير، ص۱۴۴، بخش۳.</ref> و در پايان بخش چهارم مىفرمايد: خدايا تو را شاهد مىگيرم كه ابلاغ نمودم<ref>اسرار غدير، ص۱۴۶، بخش۴.</ref> و در نسخهاى مىفرمايد: خدايا تو را شاهد مىگيرم و تو در گواه‌بودن كافى هستى كه من ابلاغ نمودم.<ref>اسرار غدير، ص۱۴۶، بخش۴، پاورقى۲ از نسخه «الف».</ref> سپس در پايان بخش پنجم مىفرمايد: اى مردم، من خدا را شاهد گرفتم (كه اشاره به فقرات قبل است، و آنگاه مىفرمايد:) رسالت خود را ابلاغ نمودم (كه همان [[ولایت ائمه علیهم السلام|ولايت دوازده امام عليهم السلام]]). سپس حضرت بر رسالت خود مُهر پايانى مىزند با عبارت قرآنی {{قرآن|وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلاّ الْبَلاغُ الْمُبِينُ}}. بعد از اين مورد، در اواسط بخش ششم نيز مىفرمايد: من رساندم آنچه مأمور به تبليغش بودم.<ref>اسرار غدير، ص۱۴۹، بخش۶.</ref> | |||
در پايان بخش سوم خطبه | |||
بدانيد كه من ابلاغ نمودم، بدانيد كه من شنوانيدم، بدانيد كه من واضح نمودم<ref> | |||
خدايا تو را شاهد | |||
سپس در پايان بخش پنجم | |||
اى مردم، من خدا را شاهد گرفتم (كه اشاره به فقرات قبل است، و آنگاه | |||
=== تحليل اعتقادى === | === تحليل اعتقادى === | ||
| خط ۷۷: | خط ۴۹: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* '''اسرار غدیر'''؛ محمدباقر انصاری، تهران: نشر تک، ۱۳۸۴ش. | * '''اسرار غدیر'''؛ محمدباقر انصاری، تهران: نشر تک، ۱۳۸۴ش. | ||
* '''بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار'''؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق. | |||
* '''غدیر در قرآن، قرآن در غدیر'''؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.{{پایان منابع}} | * '''غدیر در قرآن، قرآن در غدیر'''؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.{{پایان منابع}} | ||
[[رده:قرآن و غدیر]] | [[رده:قرآن و غدیر]] | ||
نسخهٔ ۱۶ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۰۳
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام سوره | نور |
| شماره آیه | ۵۴ |
| جزء | ۱۸ |
| محتوای آیه | |
| مکان نزول | مدینه |
| ترتیل آیه ترجمه صوتی | |
آیه‌ای مورد اشاره در خطبه غدیر
آیه ۵۴ سوره نور از جمله آیاتی است که در خطبه غدیر به آن اشاره شده است. با در نظر گرفتن اينكه غدير مراسم مفصلى در سه روز بوده، گذشته از آياتى كه مستقيماً در آن ايام نازل شده آياتى هم در ضمن كلام به‌صورت اشاره آمده و منظور از آنها بيان شده است. اين موارد در تفسير ۱۸ آيه است.[۱]
از جمله اين آيات، آيه ۵۴ سوره نور است: 
قُلْ أَطِيعُوا اللَّه وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّما عَلَيْهِ ما حُمِّلَ وَ عَلَيْكُمْ ما حُمِّلْتُمْ وَ إِنْ تُطِيعُوهُ تَهْتَدُوا، وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلاّ الْبَلاغُ الْمُبِينُ؛ بگو: «خدا و پيامبر را اطاعت كنيد. پس اگر پشت نموديد، [بدانيد كه] بر عهده اوست آنچه تكليف شده و بر عهده شماست آنچه موظّف هستيد. و اگر اطاعتش كنيد، راه خواهيد يافت، و بر فرستاده [خدا] جز ابلاغ آشكار [مأموريتى] نيست 
آیه در متن خطبه
بر اساس منابع، آیه ۵۴ سوره نور در خطبه غدیر چنین مورداشاره قرار گرفته است: «مَعاشِرَ النّاسِ، قَدِ اسْتَشْهَدْتُ اللَّه وَ بَلَّغْتُكُمْ رِسالَتى، وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلاّ الْبَلاغُ الْمُبِينُ؛ اى مردم، من خدا را شاهد گرفتم و رسالت خويش را به شما رساندم و بر عهده رسول جز بلاغ مبين نيست».[۲]
موقعيت تاريخى اشاره به آیه
موقعیت تاریخی اشاره به آیه در خطبه غدیر چنین ترسیم شده است: خطبه مراحل اصلى را پشت سر گذاشته و خاطر پيامبر صلى الله عليه و آله از انجام مأموریت آسوده شده بود. آسودگی که حاصل معرفى اميرالمؤمنين عليه السلام به‌عنوان جانشین و اعلان امامت دوازده امام عليهم السلام بعد از خود بود. این معرفی رسالتى بود كه از سوى پروردگار با نزول آیه تبلیغ بر عهده او قرار داده شده بود. در چنين مقطعى، پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله اعلام مىكند كه من وظيفه الهى خود را انجام دادم و بيش از اين از من خواسته نشده، زیرا بر عهده رسول جز تبليغ روشنگرانه چيزى نيست. حضرت اين اعلام را با اقتباس بخشى از آيه قرآن در كلام خود بيان مىفرمايد كه ما عَلَى الرَّسُولِ إِلاّ الْبَلاغُ الْمُبِينُ و تصريح به قرآن‌بودن آن نمىکند.[۳]
موقعيت قرآنى آیه
درباره موقعيت قرآنى آیه ۵۴ سوره نور چنین گفته شده است: مضمون اين جمله در آیه در چندين آيه قرآن وجود دارد، ولى عين جمله ذكر شده در خطبه در انتهاى دو آيه از قرآن ديده مىشود: يكى در آیه ۵۴ سوره نور است و ديگرى در آیه ۱۸ سوره عنكبوت. در آیه سوره نور، آغاز آیه امر به اطاعت خدا و رسول و نهى از سرپيچى و روی‌گردانى از اوامر ايشان است. در این آیه، مطيع‌بودن رمز هدايت دانسته شده و در پايان آن اطاعت بلاغ مبين تلقى شده كه رسولان در پيشگاه الهى انجام می‌دهند. كه آغاز آيه مربوط به تكذيب رسولان الهى است و اينكه نپذيرفتن سخنان انبيا تازگى ندارد و در همه امم گذشته وجود داشته است، و اين بدان مبنا استوار است كه پيامبران وظيفه رساندن حكم خدا را انجام مى دهند، خواه مردم بپذيرند و خواه انكار نمايند.[۴]
محتوای تبلیغ در غدیر بر اساس آیه
بر اساس آیه ۵۴ سوره نور، درباره محتوای تبلیغ در غدیر چنین گفته شده است: دستور ابلاغ ولايت از مدينه به پيامبر صلى الله عليه و آله داده شد و سپس در مكه پس از اعمال حج به طور خاص مورد تأكيد قرار گرفت؛ پس حضرت در همانجا دستور حضور مردم در غدير را صادر کرد.[۵] در بين راه مكه تا غدير سه مرتبه تأكيد بر ابلاغ اين پيام الهى امر را مؤكدتر نمود. پيامبر صلى الله عليه و آله در آغاز خطبه مىفرمايد: «آنچه بر من وحى شده ادا مى‌نمايم براى آنكه مبادا اگر انجام ندهم، عذاب پروردگار بر من نازل شود؛ زیرا خداوند به من اعلام کرده که اگر آنچه در حق على نازل كرده ابلاغ نكنم، رسالت او را نرسانده‌ام».[۶]
در قسمت ديگر مىفرمايد: خداوند به من وحى فرموده که «ای رسول ابلاغ كن آنچه از سوى پروردگارت بر تو نازل شده است»؛ يعنى خلافت على بن ابى‌طالب «و اگر انجام ندهى رسالت او را ابلاغ نكردهاى».[۷] پس از يادآورى خطر منافقان مىفرمايد: و با همه اينها، خدا از من راضى نمىشود مگر آنكه آنچه در حق على نازل كرده ابلاغ نمايم.[۸] محتواى كامل پيامى كه با اين مقدمات ابلاغ شده از كلامى معلوم مىشود كه حضرت در اواخر خطبه به‌عنوان اقرار از مردم مىخواهد كه آن را تكرار كنند و به ابلاغ حضرت شهادت دهند؛ آنجا كه مىفرمايد: همگى چنين بگوييد: ما شنيديم و مطيعيم و سر تسليم فرود مىآوريم در برابر آنچه از پروردگارمان و پروردگارت رساندى و ابلاغ نمودى درباره اماممان على اميرالمؤمنين و امامانى كه از صلب او به دنيا مىآيند.[۹] اين جمله حضرت را مى‌توان در امامت دوازده امام عليهم السلام خلاصه نمود.
در پايان بخش سوم خطبه مىفرمايد: بدانيد كه من ابلاغ نمودم، بدانيد كه من شنوانيدم، بدانيد كه من واضح نمودم[۱۰] و در پايان بخش چهارم مىفرمايد: خدايا تو را شاهد مىگيرم كه ابلاغ نمودم[۱۱] و در نسخهاى مىفرمايد: خدايا تو را شاهد مىگيرم و تو در گواه‌بودن كافى هستى كه من ابلاغ نمودم.[۱۲] سپس در پايان بخش پنجم مىفرمايد: اى مردم، من خدا را شاهد گرفتم (كه اشاره به فقرات قبل است، و آنگاه مىفرمايد:) رسالت خود را ابلاغ نمودم (كه همان ولايت دوازده امام عليهم السلام). سپس حضرت بر رسالت خود مُهر پايانى مىزند با عبارت قرآنی وَ ما عَلَى الرَّسُولِ إِلاّ الْبَلاغُ الْمُبِينُ . بعد از اين مورد، در اواسط بخش ششم نيز مىفرمايد: من رساندم آنچه مأمور به تبليغش بودم.[۱۳]
تحليل اعتقادى
يا رسول اللَّه، بلاغى از اين مبين تر نمى شود. تو در غدير سخنى باقى نگذاشتى و عذرى براى احدى بر جاى نماند.
خدايا، تو را سپاس گزاريم كه چنين مُبلّغ با عظمتى را براى تبليغ پيام امامت و ولايتِ امامان در غدير برگزيدى كه با لسان فصيحش و در سايه ضمانت حفظ تو، بدون هيچ ترس و واهمه اى، در كامل ترين شكل و با تبيين يک ساعته آن از فراز منبر غدير، بلاغ مبين را در زيباترين صورتى كه ممكن بود به انجام رساند.
پروردگارا، به ما توفيق ده تا با نگاهى عميق تر روشنگرى هاى خطبه غدیر را مطالعه كنيم، و آن را در سفره اعتقادمان بچينيم.[۱۴]
پانویس
- ↑ غدیر در قرآن، ج۲، ص۹۳.
- ↑ اسرار غدیر، ص۱۴۷، بخش۵.
- ↑ غدیر در قرآن، ج۲، ص۱۱۶-۱۱۷.
- ↑ غدیر در قرآن، ج۲، ص۱۱۷.
- ↑ بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۱۱.
- ↑ اسرار غدير، ص۱۳۸، بخش۲.
- ↑ اسرار غدير، ص۱۳۸، بخش۲.
- ↑ اسرار غدير، ص۱۴۰، بخش۲.
- ↑ اسرار غدير، ص۱۵۷، بخش۱۱.
- ↑ اسرار غدير، ص۱۴۴، بخش۳.
- ↑ اسرار غدير، ص۱۴۶، بخش۴.
- ↑ اسرار غدير، ص۱۴۶، بخش۴، پاورقى۲ از نسخه «الف».
- ↑ اسرار غدير، ص۱۴۹، بخش۶.
- ↑ غدير در قرآن، ج۲، ص۱۱۶-۱۱۹.
منابع
- اسرار غدیر؛ محمدباقر انصاری، تهران: نشر تک، ۱۳۸۴ش.
- بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- غدیر در قرآن، قرآن در غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.