آيه ۴۳ اعراف و غدیر
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام سوره | اعراف |
| شماره آیه | ۴۳ |
| جزء | ۸ |
| محتوای آیه | |
| مکان نزول | مکه |
| ترتیل آیه ترجمه صوتی | |
آیه‌ای در خطبه غدیر
آیه ۴۳ سوره اعراف از جمله آیاتی است که در متن خطبه غدیر آمده است. بستر استفاده از این آیه چنین تصویر شده است: غدير همان اندازه كه يک اعتقاد بود يک دستور نيز بود؛ دستورى به گستردگى جوانب مختلف آن، كه مجموعهاى از ایمان، اطاعت و پيمان در يک سو و حمد و سپاس از اين نعمت در سوى ديگرِ آن به‌چشم مىخورد. اين فرامين خاص كه در غدير به مردم داده شد وظايف آنان را در آن مقطع خاص به‌عنوان مقدمهاى براى آينده تعيين كرد.
آيات پشتيبانِ اوامر غديرى مستقيماً در كلام پيامبر صلى الله عليه و آله آمده است. آياتى كه به اين عنوان در غدير به‌صورت تركيب و تضمين در كلام حضرت ديده مىشود ۱۰ آيه است، كه يكى از آنها آيه ۴۳ سوره اعراف است: 
وَ نَزَعْنا ما فِى صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ تَجْرِى مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ وَ قالُوا الْحَمْدُ للَّه الَّذِى هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِىَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّه، لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِّ وَ نُودُوا أَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ أُورِثْتُمُوها بِما كُنْتُمْ تعلمون؛ آنچه ناخالصى در سينههاى آنان بود از ميان برداشتيم و نهرها از زير پاى آنان جارى مىشود و مىگويند: سپاس خدايى را كه ما را به اين هدايت فرمود، و اگر خدا هدايت نمىكرد ما هدايت نمىشديم.
فرستادگان پروردگارت بر حق آمدند و ندا كردند كه اين بهشت را طبق آنچه انجام داديد به ارث برديد 
متن خطبه غدير
«مَعاشِرَ النّاسِ، قُولُوا الَّذى قُلْتُ لَكُمْ وَ سَلِّمُوا عَلى عَلِىٍّ بِامْرَةِ الْمُؤْمِنينَ ... ، وَ قُولُوا: «الْحَمْدُ للَّه الَّذِى هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّه»:
اى مردم، بگوييد آنچه به شما گفتم و بر على به عنوان اميرالمؤمنين سلام كنيد...، و بگوييد: «سپاس خدايى را كه ما را به اين هدايت فرمود، و اگر خدا هدايت نمى كرد ما هدايت نمى شديم».[۱]
موقعيت تاريخى
پايان خطبه غدير است كه سخن از انجام وظيفه اى به عنوان سپاس خداوند به ميان مى آيد، و اين مهم با تضمين آيه در كلام پيامبر صلى الله عليه و آله مطرح مى شود.
آنچه در كلام حضرت آمده قسمتى از وسط آيه است كه در اين مورد نيز قرآن با تعبير «قالُوا» آورده، و در كلام حضرت به عنوان امر به قُولُوا تغيير يافته است.
موقعيت قرآنى
در قرآن از آيه ۳۸ تا ۴۱ اين سوره خداوند اهل جهنم را مطرح مى نمايد، و از آيه ۴۲ به اهل بهشت مى پردازد كه وقتى وارد بهشت مى شوند تشكر و سپاسى بر زبان مى آورند كه حاكى از هدايت الهى و اقرار به ارشاد اوست.
تحليل اعتقادى
آن آيه بهشتى را پيامبر صلى الله عليه و آله در خطابه غدير تفسير ضمنى فرموده تشكر از نعمتِ بهشت است كه باز مى گردد به آنچه باعث آن است، و اين همان چيزى است كه در غدير به مردم جهان تقديم شد: پرونده بلند ولايت معصومين عليهم السلام.
پيامبر صلى الله عليه و آله با استشهاد به اين آيه و مفهومى كه از تركيب آن با مجموع بخش ۱۱ خطبه به دست مى آيد سه نكته مهم را به ما فهمانده است:
- اول: ما نه تنها بايد ولایت اهل بیت علیهم السلام را بپذيريم، كه بايد سپاسگزار اين نعمت باشيم.
- دوم:خدا اين نعمت را به ما ارزانى داشته و از اين لطف خاص او براى هميشه بايد شاكر باشيم.
- سوم: اگر خداوند ما را به اين نعمت هدايت نمى كرد خودمان هدايت نمى شديم، و اين سپاس دو چندان را اقتضا مى كند.[۲]
پانویس
منابع
- اسرار غدیر؛ محمدباقر انصاری، تهران: نشر تک، ۱۳۸۴ش.
- غدیر در قرآن، قرآن در غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.