آيه ۷ آل عمران و غدیر
مشخصات آیه | |
---|---|
سوره | سوره آل عمران (۳) |
آیه | ۷ |
جزء | ۳ |
محتوای آیه | |
مکان نزول | مدینه |
موضوع | لزوم عمل کردن به آیات محکم و واگذاری تفسیر آیات متشابه به راسخون در علم |
در اواسط بخش سوم خطبه غدیر و پس از بيان توازن مقام نبوت و امامت، خطبه به اوج خود نزديک مى شد و نهيبى لازم بود كه مخاطبين بدانند چرا على بن ابى طالب عليه السلام از آغاز سخنرانى بر فراز منبر كنار پيامبر صلى الله عليه و آله ايستاده است.
بايد گفته مى شد كه لحظاتى بعد دو بازوى حيدرى در كف محمدى قرار مى گيرد و به گونه اى خاص فراتر از آنچه در ذهن مردم است معرفى خواهد شد.
براى اعلان اين مهم پيامبر صلى الله عليه و آله در فرازى ثقل اكبر را تابلو قرار داده، على عليه السلام را در سايه قرآن نشان داد.
ابتدا امر به تدبّر در قرآن و به دنبال متشابه آن نبودن را مطرح كرد و آيه ۸۲ سوره نساء: اَفَلا يَتَدَّبَّرُونَ الْقُرْآنَ ... ، و آيه ۷ سوره آل عمران:
هُوَ الَّذى اَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتابَ مِنْهُ آياتٌ مُحْكَماتٌ هُنَّ اُمُّ الْكِتابِ وَ اُخَرُ مُتَشابِهاتٌ، فَاَمَّا الَّذينَ فى قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْويلِهِ وَ ما يَعْلَمُ تَأْويلَهُ اِلاَّ اللَّهُ وَ الرّاسِخُونَ فِى الْعِلْمِ... را با كلام خود آميخت و مردم را آماده معرفى «راسخان در علم» نمود.
سپس قسم ياد كرد كه باطن و تفسير قرآن را بيان نمى كند مگر اين كسى كه مى خواهم دست او را بگيرم و او را بالا ببرم و بازوى او را بگيرم و با دستانم او را بلند كنم و به شما بفهمانم كه هر كس من صاحب اختيار او بوده ام اين على صاحب اختيار اوست، و ولايت او از طرف خدا نازل شده است.
«مَعاشِرَ النّاسِ، تَدَبَّرُوا القُرْآنَ وَ افْهَمُوا آياتِهِ، وَ انْظُرُوا اِلى مُحْكَماتِهِ وَ لا تَتَّبِعُوا مُتَشابِهَهُ، فَوَاللَّهِ لَنْ يُبَيِّنَ لَكُمْ زَواجِرَهُ وَ لَنْ يُوضِحَ لَكُمْ تَفْسيرَهُ اِلاَّ الَّذى اَنَا آخِذٌ بِيَدِهِ وَ مُصْعِدُهُ اِلَىَّ وَ شائِلٌ بِعَضُدِهِ وَ رافِعُهُ بِيَدَى وَ مُعْلِمُكُمْ: اَنَّ مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلِىٌّ مَوْلاهُ، وَ هُوَ عَلِىُّ بْنُ اَبي طالِبٍ اَخى وَ وَصِيّى، وَ مُوالاتُهُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اَنْزَلَها عَلَىَّ»:
اى مردم، قرآن را تدبر نماييد و آيات آن را بفهميد و در محكمات آن نظر كنيد و به دنبال متشابه آن نرويد.
به خدا قسم، باطن آن را براى شما بيان نمى كند و تفسيرش را برايتان روشن نمى كند مگر اين شخصى كه دست او را مى گيرم و او را به سوى خود بالا مى برم و بازوى او را مى گيرم و با دستم او را بلند مى كنم و به شما مى فهمانم كه:
«هر كس من صاحب اختيار اويم اين على صاحب اختيار اوست»، و او على بن ابى طالب برادر و جانشين من است، و ولايتِ او از جانب خداوندِ عز و جل است كه بر من نازل كرده است.[۱]
ابوبصیر گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که میفرمود: «قرآن، بازدارنده و امرکننده است؛ به رفتن به بهشت امر میکند، از آتش جهنّم بازمیدارد و در آن آیات محکم و متشابه وجود دارد؛ محکمات، آیاتی است که بدان ایمان آورده و عمل میشود و از آنها پند و عبرت گرفته میشود و آیات متشابه، آیاتی است که به آنها ایمان آورده میشود ولی به آنها عمل نمیشود».[۲]
از امیرالمؤمنین علیه السلام روایت شده است که فرمود: آیهای بر رسولخدا صلی الله علیه و آله نازل نشد جز اینکه برای من خواند و املاء فرمود و من به خط خود نوشتم و تأویل و تفسیر و ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه و خاصّ و عام آن را به من آموخت.[۳]
از امام صادق علیه السلام روایت شده که فرمود: منظور از وَالرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ علی علیه السلام و دیگر ائمّه علیهم السلام میباشند.[۴]
پانویس
- ↑ آل عمران /۷؛ سخنرانى استثنائى غدير: ص ۱۷۰- ۱۵۷؛ واقعه قرآنى غدير: ص ۸۶ .
- ↑ تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۴؛ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۱۹۱ و ج۸۹، ص۳۸۲؛ وسایل الشیعه، ج۲۷، ص۱۹۸
- ↑ تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۸؛ الکافی، ج۱، ص۶۴.
- ↑ تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۸؛الکافی، ج۱، ص۴۱۴؛ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۲۰۸؛ وسایل الشیعهًْ، ج۲۷، ص۱۷۹؛ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۰۶؛الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۹۲؛ العیاشی، ج۱، ص۱۶۲؛ المناقب، ج۴، ص۴۲۱.