آيه ۱۵ بقره و غدیر
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام سوره | بقره |
| شماره آیه | ۱۵ |
| جزء | ۱ |
| محتوای آیه | |
| مکان نزول | مدینه |
| موضوع | مسخره‌کردن منافقان توسط خدا و رهاکردن آنان برای غرق‌شدن در طغیان خود |
| ترتیل آیه | |
آیه ۱۵ سوره بقره آیه‌ای که در پاسخ به منافقینی که مؤمنان غدیر را مسخره می‌کردند نازل شد. در این آیه خداوند خود منافقان را مورد تمسخر قرار داد و آنان را رها کرد تا در طغیان خود غرق شوند.
برخی محققان بستر نزول آیه ۱۵ سوره بقره را در جریان غدیر چنین توصیف کرده‌اند:[۱] يكى از برنامه‌هاى منافقین اين بود كه وقتى با سلمان، مقداد، ابوذر و عمار ملاقات مىكردند به آنان مىگفتند: «ما به محمد ايمان آوردهايم و در برابر بیعت على و فضيلت او سر تسليم فرود آوردهايم و مانند شما اوامر او را اجرا مى‌كنيم». به‌خصوص ابوبكر و عمر و بقيه نُه نفرى كه سرشناستر در نفاق بودند، گاهى كه در راه با سلمان و اصحابش روبهرو مىشدند از آنان احساس انزجار مىكردند و مىگفتند: «اينان اصحاب ساحر و احمق هستند»، كه منظورشان پيامبر صلى الله عليه و آله و امیرمؤمنان على عليه السلام بود. سپس به يكديگر مىگفتند: «از اينان بپرهيزيد كه مبادا از گوشههاى سخنان‌تان درباره كفر محمد و آنچه درباره على گفته با اطلاع شوند و خبر آن را براى او ببرند و باعث هلاک شما شود». آنگاه ابوبكر به اصحاب منافقش مى‌گفت: «اينک مرا بنگريد كه چگونه آنان را به مسخره مىگيرم و شر آنان را از شما دفع مىكنم». در ادامه منافقين با سلمان، ابوذر و مقداد روبهرو شدند و از روى نفاق مطالبى در فضائل آنان گفتند.
در اين شرایط بود كه خداوند فرمود: يا محمد 
اللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ؛ خدا اينان را مسخره مىكند 
: و به سزاى مسخرکردنشان آنان را در دنيا و آخرت مجازات مىكند. وَ يَمُدُّهُمْ فى طُغْيانِهِمْ؛ و آنان را در ادامه طغيانشان آزاد مىگذارد و به آنان مهلت مى‌دهد و با مدارا خود به توبه دعوتشان مىنمايد. اگر هم سراغ مغفرت آيند به آنان وعدههاى نيک مى‌دهد. اما آنان متحيرند و از كار قبيح خود دست بر نمىدارند و از هر اذيتى نسبت به محمد صلى الله عليه و آله و على عليه السلام كوتاهى نمىكنند. آن روز منافقينى كه با پيامبر و على عليهما السلام براى ديدن آن معجزات بيرون مدينه رفته بودند بازگشتند، در حالى كه آن آيات مفصل سوره بقره درباره ایشان نازل شده بود.[۲]
پانویس
منابع
- بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال؛ عبدالله بن نورالله بحرانى اصفهانى، تحقیق: محمدباقر موحد ابطحى اصفهانى، قم: مؤسسة الإمام المهدى علیه السلام، ۱۳۸۲ش.
- واقعه قرآنی غدیر: گزارش سفر یک‌ماهه پیامبر برای اعلان ولایت در سایه آیات قرآنی؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۶ش.