الاحتجاج (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | اب‍ی‌م‍ن‍ص‍ور اح‍م‍دب‍ن ع‍ل‍ی‌ب‍ن اب‍ی‌طال‍ب الطبرسی |
| مذهب | شیعه اثنی عشر |
| زبان | عربی |
| تحقیق و تدوین | اب‍راه‍ی‍م ال‍ب‍ه‍ادری |
| تعداد جلد | ۲ ج |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | م‍ن‍ظم‍ه الاوق‍ات و ال‍ش‍ئ‍ون ال‍خ‍ی‍ری‍ه، دار الاس‍وه ل‍ل‍طب‍اع‍ه و ال‍ن‍ش‍ر |
| محل نشر | قم |
| سال نشر | ۱۴۲۲ق. = ۱۳۸۰ ش |
| نسخه الکترونیکی | مطالعه متن عربی
ترجمه جعفری |
«الإحْتِجاجُ عَلی أهْلِ اللّجاج» تألیف احمد بن علی بن ابی منصور طبرسی است. این کتاب در بیان احتجاجات (بحث و استدلال) پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام و برخی از پیروان آنها با مخالفان خود از فرقه‌های مختلف است.
نویسنده
ابومنصور احمد بن علی طبرسی، فقیه، متکلم، محدث و مورخ بزرگ شیعه در قرن ششم قمری است. معروفترین اثر کلامی ابومنصور طبرسی، کتاب «الاحتجاج علی اهل اللجاج» می‌باشد. تألیفات دیگر او عبارتند از: «تاریخ الائمه»؛ «فضل الزهراء»؛ «الکافی فی الفقه»؛ «کتاب الصلاة» ؛» مفاخر الطالبیّه».
انگیزه تألیف
طبرسی در مقدمه الاحتجاج می‌گوید:
آنچه باعث شد من چنین کتابی تألیف کنم، این بود که عده‌ای از شیعیان امامیه دست از استدلال و بحث با مخالفان برداشته‌اند و می‌گویند این کار بر ما روا نیست زیرا پیامبر و ائمه علیهم السلام هیچ‌گاه جدال نکرده‌اند و به شیعه نیز چنین اجازه‌ای نداده‌اند؛ لذا تصمیم گرفتم در یک کتاب بحث‌های بزرگان را با مخالفان در اصول و فروع دین جمع کنم. طبرسی در ادامه متذکر می‌شود که نهی آنان از مجادله، نسبت به افراد ضعیف در دفاع از دین و عقاید بوده است، نه افراد مُبَرّز و توانا برای ابراز حق و دفع باطل.
محتوای کتاب
- مقدمه کتاب شامل: اخباری متضمن نهی از جدل و مناظره و نکوهش آن، و انگیزه تألیف کتاب.
- احتجاجات و استدلالات ماثور از پیغمبر اکرم صلی اللهه علیه و آله و سایر ائمه معصومین درباره اصول و فروع دین.
- ذکر واقعه غدیر خم، ماجرای فدک و محاجه‌های حضرت علی علیه السلام و فاطمه زهرا سلام الله علیها و دیگر صحابه و اهل بیت.
- محاجات امام علی علیه السلام با معاویه و اهل شام و خوارج و نقص کنندگان بیعت با او.
- در بخش پایانی، احتجاجات صاحب الزمان علیه السلام، مکاتبات آن حضرت در زمان غیبت صغری با نواب اربعه، توقیعات حضرت در زمان غیبت کبری.
سند خطبه غدیر[۱]
یکی از اسناد خطبه غدیر که به امام باقر علیه السلام منتهی می‌شود، سند عالم جلیل القدر شیخ احمد بن علی بن ابی منصور طبرسی در کتاب ارزشمند وی «الاحتجاج» است. طبرسی خطبه غدیر را با سند خود تا امام باقر علیه السلام چنین نقل کرده است:
قال الشیخ أحمد بن علی بن أبی منصور الطبرسی فی کتاب «الإحتجاج»: حدَّثنی السید العالم العابد أبوجعفر مهدی بن أبی الحرث الحسینی المرعشی رضی اللَّه عنه، قال: أخبرنا الشیخ أبوعلی الحسن بن الشیخ أبی جعفر محمد بن الحسن الطوسی رضی اللَّه عنه، قال: أخبرنا الشیخ السعید الوالد أبوجعفر قدس اللَّه روحه، قال: أخبرنی جماعة عن أبی محمد هارون بن موسی التلعکبری، قال: أخبرنی أبوعلی محمد بن همام، قال: أخبرنا علی السوری، قال: أخبرنا أبومحمد العلوی من وُلد الأفطس - و کان من عباد اللَّه الصالحین - قال: حدثنا محمد بن موسی الهمدانی، قال: حدثنا محمد بن خالد الطیالسی، قال: حدثنا سیف بن عمیرة و صالح بن عقبة، جمیعاً عن قیس بن سمعان، عن علقمة بن محمد الحضرمی، عن أبی جعفر محمد بن علی (الباقر) علیه السلام.
متن کامل خطبه غدیر[۲]
خوشبختانه متن مفصل و کامل خطبه غدیر در نُه کتاب از مدارک معتبر شیعه که هم‌اکنون در دست می‌باشد و به چاپ هم رسیده، با اسناد متصل نقل شده است. روایاتِ این نُه کتاب به سه طریق منتهی می‌شود.
یکی از این سه طریق روایت امام باقر علیه السلام است که با اسناد معتبر در کتاب «الاحتجاج» شیخ طبرسی،[۳] نقل شده است.
نسخه مشهور خطبه غدیر و ترجمه‌های آن[۴]
متن عربیِ «خطبه غدیر» بارها به صورت مستقل به چاپ رسیده است که همه آنها طبق روایت کتاب «الاحتجاج» بوده است. دو نمونه معروف آن، کتاب «الخطبة المبارکة النبویة فی یوم الغدیر» به تنظیم علامه سید حسن حسینی لواسانی، و کتاب «خطبة النبی الأکرم صلی الله علیه وآله یوم الغدیر» به تنظیم مرحوم استاد عمادزاده اصفهانی است. همچنین کلیه ترجمه های خطبه غدیر که تا به حال انجام شده طبق روایت کتاب «الاحتجاج» است.