آيه ۴۳ اعراف و غدیر
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام سوره | اعراف |
| شماره آیه | ۴۳ |
| جزء | ۸ |
| محتوای آیه | |
| مکان نزول | مکه |
| ترتیل آیه ترجمه صوتی | |
آیه‌ای در خطبه غدیر
آیه ۴۳ سوره اعراف از جمله آیاتی است که در متن خطبه غدیر آمده است. بستر استفاده از این آیه چنین تصویر شده است: غدير همان اندازه كه يک اعتقاد بود يک دستور نيز بود؛ دستورى به گستردگى جوانب مختلف آن، كه مجموعهاى از ایمان، اطاعت و پيمان در يک سو و حمد و سپاس از اين نعمت در سوى ديگرِ آن به‌چشم مىخورد. اين فرامين خاص كه در غدير به مردم داده شد وظايف آنان را در آن مقطع خاص به‌عنوان مقدمهاى براى آينده تعيين كرد.
آيات پشتيبانِ اوامر غديرى مستقيماً در كلام پيامبر صلى الله عليه و آله آمده است. آياتى كه به اين عنوان در غدير به‌صورت تركيب و تضمين در كلام حضرت ديده مىشود ۱۰ آيه است.[۱]
يكى از این آیات آيه ۴۳ سوره اعراف است: 
وَ نَزَعْنا ما فِى صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ تَجْرِى مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ وَ قالُوا الْحَمْدُ للَّه الَّذِى هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِىَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّه، لَقَدْ جاءَتْ رُسُلُ رَبِّنا بِالْحَقِّ وَ نُودُوا أَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ أُورِثْتُمُوها بِما كُنْتُمْ تعلمون؛ آنچه ناخالصى در سينههاى آنان بود از ميان برداشتيم و نهرها از زير پاى آنان جارى مىشود و مىگويند: سپاس خدايى را كه ما را به اين هدايت فرمود، و اگر خدا هدايت نمىكرد ما هدايت نمىشديم. فرستادگان پروردگارت بر حق آمدند و ندا كردند كه اين بهشت را طبق آنچه انجام داديد به ارث برديد 
.
متن خطبه غدير
متن خطبه غدیر که آیه ۴۳ سوره اعراف در آن آمده چنین گزارش شده است: «مَعاشِرَ النّاسِ، قُولُوا الَّذى قُلْتُ لَكُمْ وَ سَلِّمُوا عَلى عَلِىٍّ بِامْرَةِ الْمُؤْمِنينَ ... ، وَ قُولُوا: «الْحَمْدُ للَّه الَّذِى هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّه؛ اى مردم، بگوييد آنچه به شما گفتم و بر على به‌عنوان اميرالمؤمنين سلام كنيد...، و بگوييد: سپاس خدايى را كه ما را به اين هدايت فرمود، و اگر خدا هدايت نمىكرد ما هدايت نمىشديم».[۲]
موقعيت آیه در متن خطبه و جایگاه قرآنی آن
موقعیت آیه ۴۳ سوره اعراف در متن خطبه غدیر توسط برخی محققان چنین تصویر شده است: در پايان خطبه غدير سخن از انجام وظيفهاى به‌عنوان سپاس خداوند به‌ميان آمد. اين مهم با تضمين آيه ۴۳ سوره اعراف در كلام پيامبر صلى الله عليه و آله مطرح مىشود. آنچه در كلام حضرت آمده قسمتى از وسط آيه است كه در اين مورد نيز قرآن با تعبير «قالُوا» (گفتند) آورده و در كلام حضرت به‌عنوان امر به «قُولُوا» (بگویید) تغيير يافته است.[۳]
موقعيت قرآنى
در قرآن از آيه ۳۸ تا ۴۱ سوره اعراف خداوند به اهل جهنم می پردازد. در همین سوره از آيه ۴۲ به اهل بهشت پرداخته می‌شود كه وقتى وارد بهشت مىشوند تشكر و سپاسى بر زبان مىآورند كه حاكى از هدايت الهى و اقرار به ارشاد اوست.[۴]
تحليل اعتقادى آیه: سپاس از نعمت هدایت غدیر
برخی محققان آیه ۴۳ سوره اعراف در متن خطبه غدیر را چنین تحلیل اعتقادی کرده‌اند: آیه ۴۳ آیه بهشتى است که پيامبر صلى الله عليه و آله در خطابه غدير آن را تفسير ضمنى کرده است. محتوای این آیه تشكر از نعمتِ بهشت است كه باز مى‌گردد به آنچه باعث آن است و آن همان چيزى است كه در غدير به مردم جهان تقديم شد: ولايت معصومان عليهم السلام.
پيامبر صلى الله عليه و آله با استشهاد به آیه ۴۳ سوره اعراف و مفهومى كه از تركيب آن با مجموع بخش ۱۱ خطبه به‌دست مىآيد سه نكته مهم را به ما فهمانده است:
- اول: ما نه تنها بايد ولایت اهل بیت علیهم السلام را بپذيريم، كه بايد سپاسگزار اين نعمت باشيم.
- دوم: خدا اين نعمت را به ما ارزانى داشته و از اين لطف خاص او براى هميشه بايد شاكر باشيم.
- سوم: اگر خداوند ما را به اين نعمت هدايت نمىكرد، خودمان هدايت نمىشديم و اين سپاس دو چندان را اقتضا مىكند.[۵]
پانویس
منابع
- اسرار غدیر؛ محمدباقر انصاری، تهران: نشر تک، ۱۳۸۴ش.
- غدیر در قرآن، قرآن در غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.