آيه ۴۰ غافر و غدیر
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام سوره | غافر |
| شماره آیه | ۴۰ |
| جزء | ۲۴ |
| محتوای آیه | |
| مکان نزول | مکه |
| ترتیل آیه ترجمه صوتی | |
آیه ۴۰ سوره غافر آیه‌ای در خطبه غدیر که در آن پاداش دوستان و جزای دشمنان غدیر در آن توصیف شده است.
درباره تحلیل اعتقادی آمدن آیه ۴۰ سوره غافر در متن خطبه غدیر چنین گفته شده است: در اين آيه خداوند جزاى گناهان را به اندازه آن و با دقتى كه جزاى عمل از معادل و مثل آن تجاوز نكند قرار داده است؛ ولى خداوند برای ايمان‌آورندگان به ولايت على بن ابىطالب عليه السلام، آنگاه كه عمل صالحى انجام دهند، پاداش چندين برابر قرار داده است. آن پاداش بهشت و روزى بىحساب در آن است.
اين تفسير به این باز می‌گردد که اعمال غير دوستان اهلبيت عليهم السلام نزد خداوند ارزشى ندارد و سزاى آن بهشت نخواهد بود، همان‌گونه كه امام باقر علیه السلام مى‌فرمايد: اگر بندهاى بين ركن و مقام عبادت كند بهگونهاى كه چون مشک پوسيده شود، ولى خدا را با محبت و ولايت ما اهلبيت ملاقات نكند، خداوند از او نمىپذيرد.
آیه‌ای تفسیرشده در غدیر
آیه ۴۰ سوره غافر از جمله آیات تفسیرشده در غدیر دانسته شده است. به گفته برخی محققان، در غدير ۱۸ آيه قرآن به‌صراحت تفسیر شده است؛ به اين معنى كه پيامبر صلى الله عليه و آله متن آيه را جداگانه در خطبه بيان کرده و قبل يا بعد از آن به تفسيرش پرداخته است. اين موارد در مقابل آياتى است كه به‌صورت تضمين در كلام و اقتباس در خطابه حضرت آمده است.[۱]
يكى از اين آيات، آيه ۴۰ سوره غافر است: 
مَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً فَلا يُجْزى إِلاّ مِثْلَها وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ و أُنْثى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ يُرْزَقُونَ فِيها بِغَيْرِ حِسابٍ 
: «هر كس گناهى انجام دهد جز به اندازه همان جزا داده نمى شود، و هر كس از مرد و زن عمل صالحى انجام دهد و مؤمن باشد چنين كسانى وارد بهشت مى شوند و در آن بدون حساب روزى داده مى شوند».
متن آیه در خطبه غدير
متن آیه ۴۰ سوره غافر در متن خطبه غدیر (بنا بر اختلاف نسخ) چنین ترسیم شده است:
- «الا انَّ اوْلِيائَهُمُ الَّذينَ قالَ اللَّه عَزَّ وَ جَلَّ:يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ بِغَيْرِ حِسابٍ؛ بدانيد كه دوستان اهلبيت كسانى‌اند كه خداوند عزوجل مى‌فرمايد: بدون حساب وارد بهشت مىشوند».[۲]
- «الا انَّ اوْلِيائَهُمْ، لَهُمُ الْجَنَّةُ يُرْزَقُونَ فِيها بِغَيْرِ حِسابٍ؛ بدانيد دوستان اهلبیت علیهم السلام كسانى‌اند كه بهشت براى آنان است و بدون حساب در آن روزى داده مىشوند».[۳]
اين عبارت در قسمتی از خطبه است كه پيامبر صلى الله عليه و آله با استناد به قرآن اوصاف دوستان و دشمنان اهل بيت عليهم السلام را مىشمارد و به آخر خطبه نزديک مىشود. دو عبارت بالا نسخه بدل يک فقره از دو منبع است. در دومى به‌صورت اقتباس و تضمين آيه ۴۰ سوره غافر در كلام حضرت بيان شده كه مطابق متن قرآن است؛ ولى در اولى كه به‌عنوان نص قرآن آمده كلمه يُرْزَقُونَ فِيها را ندارد. با توجه به اينكه در قرآن آيهاى بدون اين كلمه نداريم، می‌توان اطمينان پيدا كرد كه اين كلمه در عبارت اول افتاده، به‌خصوص آنكه در نسخه بدل وجود دارد.[۴]
جزای دوستان و دشمنان غدیر
درباره تحلیل اعتقادی آمدن آیه ۴۰ سوره غافر در متن خطبه غدیر چنین گفته شده است: در اين آيه خداوند جزاى گناهان را به اندازه آن و با دقتى كه جزاى عمل از معادل و مثل آن تجاوز نكند قرار داده است؛ ولى خداوند برای ايمان‌آورندگان به ولايت على بن ابىطالب عليه السلام، آنگاه كه عمل صالحى انجام دهند، پاداش چندين برابر قرار داده است. آن پاداش بهشت و روزى بىحساب در آن است.
اين تفسير به این باز می‌گردد که اعمال غير دوستان اهلبيت عليهم السلام نزد خداوند ارزشى ندارد و سزاى آن بهشت نخواهد بود، همان‌گونه كه امام باقر علیه السلام مى‌فرمايد: اگر بندهاى بين ركن و مقام عبادت كند بهگونهاى كه چون مشک پوسيده شود، ولى خدا را با محبت و ولايت ما اهلبيت ملاقات نكند، خداوند از او نمىپذيرد.[۵]
در روايت ديگر خداوند در شب معراج به پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: اگر بندهاى از بندگانم مرا عبادت كند تا حدى كه طاقتش تمام شود، سپس مرا ملاقات كند در حالى كه ولايت اهل بيت عليهم السلام را انكار مىكند، او را داخل آتش مى‌نمايم.[۶]
پانویس
منابع
- اسرار غدیر؛ محمدباقر انصاری، تهران: نشر تک، ۱۳۸۴ش.
- شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار؛ نعمان بن محمد (قاضی نعمان مغربی)، تحقیق: محمد حسینی جلالی، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۰۹ق.
- غدیر در قرآن، قرآن در غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.
- الغیبة؛ محمد بن ابراهیم نعمانی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران: مکتبة الصدوق، ۱۳۹۷ق.