ابراهيم بن محمد حموينى

ابراهیم بن محمد حموینی

اطلاعات فردی
نام کامل	صدرالدین ابراهیم بن محمد بن مؤید حموئی جوینی شافعی
تولد	۶۴۴ ه‍. ق، آمل
وفات	۷۲۲ق
اطلاعات علمی
استادان	احمد ابن طاووس، یوسف بن علی پدر علامه حلی، ابن عساکر عبدالحافظ مقدسی
شاگردان	شمس‌الدین ذهبی
تالیفات	فرائد السمطین فی فضائل المرتضی والبتول والسبطین
مذهب	شافعی، اهل سنت

صدرالدین ابراهیم بن محمد بن مؤید حموئی جوینی شافعی، معروف به ابوالمجامع، از محدثان و صوفیان بزرگ قرن هفتم هجری است. او در سال ۶۴۴ ه‍.ق در آمل به دنیا آمد و از خانواده‌ای اهل علم و تصوف بود.

زندگی‌نامه

ابراهیم بن محمد بن مؤید حموئی در سال ۶۴۴ ه‍.ق (۱۲۴۶ م) در آمل متولد شد. پدرش سعدالدین محمد بن مؤید حموئی بود که خود نیز از صوفیان برجسته بود. او برای فراگیری حدیث به شهرهای بسیاری مانند طوس، اسفراین، آمل، قزوین، ابهر، تبریز، خانقین، واسط، حله، کوفه، بغداد، دمشق و مکه مسافرت کرد و نزد بسیاری از عالمان اهل سنت از جمله عبدالحمید بن فخار بن معد الموسوی حلی، احمد ابن طاووس، یوسف بن علی پدر علامه حلی، ابن عساکر عبدالحافظ مقدسی عثمان بن موفق و شیعه به سماع حدیث پرداخت.یکی از شاگردان معروف او شمس‌الدین ذهبی بود که خود نیز یک محدث بزرگ بود.

ابوالمجامع گرایش مذهبی شافعی داشت اما برخی نویسندگان شیعه با توجه به مطالب کتابش او را شیعه می‌دانند؛ زیرا کتاب «فرائد السمطین» احادیث زیادی درباره فضائل امام علی علیه السلام دارد.

حموینی فردی متدین و باوقار بود که همواره بر جمع‌آوری روایات تأکید می‌کرد. ذهبی درباره‌اش می‌نویسد: «فردی کامل با هیبت دینداری» بوده است، او نقش مهمی در اسلام آوردن ایلخانان مغول داشت؛ غازان خان مغول در سال ۶۹۴ ه‍.ق توسط او اسلام آورد.

تألیفات

کتاب مشهور وی «فرائد السمطین فی فضائل المرتضی والبتول والسبطین» است که احادیثی درباره امام علی علیه السلام، حضرت فاطمه زهراسلام الله علیها، امام حسن علیه السلام و امام حسین علیه السلام جمع‌آوری کرده است.

جایگاه علمی

بزرگان اهل سنت، به ویژه شمس‌الدین ذهبی، در مورد صدرالدین ابراهیم بن محمد حموئی جوینی نظرات بسیار مثبتی دارند. ذهبی او را «فردی کامل با هیبت دینداری» توصیف کرده و از وی به عنوان «فخر اسلام» یاد می‌کند. جوینی به عنوان یک راوی حدیث یگانه شناخته شده است که بر جمع‌آوری روایات تأکید داشت و شخصیتی خوش‌صدا، خوش‌سیما و صالح بود.

ذهبی همچنین اشاره می‌کند که حدود ۲۴۰ جزء حدیث چهل‌گانه از طریق او نقل شده است. این توثیقات جایگاه علمی و دینی صدرالدین ابراهیم را در میان بزرگان اهل سنت برجسته می‌کند.

روایت حدیث غدیر

یکی از علما و بزرگان اهل سنت که حدیث غدیر را نقل کرده حموینی (م ۷۲۲ ق) است. حموینی در «فرائد السمطین» حدیث غدیر را با اشاره به ماجرای غدیر و نیز ماجرای مردی از بنی هاشم و عمر بن عبدالعزیز، با اسانید و الفاظ مختلف و متعدد نقل کرده است.

روایت غدیریّه حسّان بن ثابت

یکی از وجوه دلالت حدیث غدیر بر امامت و جانشینی، شعر حسّان بن ثابت است.

قضیه شعر سرودن حسّان بن ثابت در روز غدیر خم، در مقابل و به اذن پیامبر صلی الله علیه و آله را شماری از بزرگان اهل سنت نقل کرده‌اند، که از جمله آنان ابراهیم بن محمد مؤیّد بن عبدالله بن علی بن محمد بن حمویه خراسانی جوینی صوفی، صدرالدین ابوالمجامع (ت ۶۴۴ -م ۷۲۲ ق) است.

صدرالدین حموینی نیز در «فرائد السمطین» شعر حسّان در روز غدیر را پس از نقل مختصر ماجرای غدیر و نزول آیه اکمال با اسنادش از خوارزمی و نیز با سندی دیگر از ابوسعید خدری روایت کرده، و سپس می‌گوید:

این حدیثی است که طرق بسیاری به ابوسعید سعد بن مالک خُدری انصاری دارد.

حموینی از پیشوایان نامدار اهل سنت و از اعلام مشایخ بزرگان آن هاست، به خصوص وی استاد ذهبی و کازرونی است.

ذهبی و کازرونی: وی را توثیق کرده و بسیار ستوده‌اند، به خصوص در حدیث و رجال.

روایت نزول آیهٔ اکمال در غدیر

یکی از وجوه دلالت حدیث غدیر بر امامت امیرالمؤمنین علیه السلام نزول آیهٔ اکمال در رویداد غدیر است.

در کنار شیعه، شماری از بزرگان اهل سنت و مشاهیر اعیان علمای آنان نزول آیه اکمال در روز غدیر خم را نقل کرده‌اند.

از جمله ابراهیم بن مؤیّد حموینی است. حموینی در «فرائد السمطین» نزول آیهٔ اکمال در روز غدیر خم را به اِسناد خود از ابوسعید خُدری روایت کرده است.