ابراهیم بن حسین کسائی (ابواسحاق، ابن دَیزیل)

ابواسحاق ابراهیم بن حسین کسائی همدانی، ابن دیزیل، از محدثان و حافظان برجسته قرن سوم هجری است که در سال۲۸۱ هجری درگذشت. او به عنوان فردی ثقه، امین و عابد شناخته شده است.

ابراهیم بن حسین کسائی (ابواسحاق، ابن دَیزیل)

اطلاعات فردی
نام کامل	ابواسحاق ابراهیم بن حسین بن علی بن دیزیل کسائی همدانی
سرشناسی	محدث و حافظ برجسته حدیث قرن سوم هجری
تولد	پیش از سال ۲۰۰ هجری قمری، همدان
وفات	۲۸۱ هجری قمری
اطلاعات علمی
استادان	ابونعیم، احمد بن حنبل، یحیی بن معین
شاگردان	ابوعوانه، ابن فقیه همدانی
تحصیلات	حدیث، فقه
مذهب	اهل سنت
اطلاعات فرهنگی
زمینه فعالیت	روایت و جمع‌آوری حدیث، تألیف آثار حدیثی
علت شهرت	حافظ برجسته حدیث، وثاقت و امانت در نقل احادیث، تألیف درباره واقعه صفین و حدیث غدیر

وثاقت راوی

ابن دیزیل در مناطق مختلفی چون حرمین، مصر، شام، عراق و جبال به جمع‌آوری و استماع حدیث پرداخت. او از محدثان معتبری چون ابونعیم روایت نقل کرده و افرادی مانند ابوعوانه از او حدیث روایت کرده‌اند.حاکم نیشابوری او را ثقه و مأمون دانسته و ابن خراش او را صدوق‌اللهجه (راست‌گفتار) خوانده است. ذهبی او را در اتقان و دقت در نقل حدیث بی‌نظیر می‌داند. سیوطی: او را توثیق کرده و ستوده‌اند. حاکم، علی بن عیسی و دیگران او را ثقه و امین دانسته است.

ابن دیزیل به حافظه و دقت خود در ضبط احادیث اطمینان داشت، تا جایی که می‌گفت اگر کتابش در دست و احمد بن حنبل و یحیی بن معین در کنارش باشند، هیچ نگرانی ندارد.

او کتابی درباره جنگ صفین نوشته که در آن حدیث رکبان و نزول آیه «سأل سائل» را در ارتباط با واقعه غدیر با سند صحیح روایت کرده است. ابوحاتم رازی نیز درباره او گفته که جز راستی و نیکی از او ندیده و نشنیده است.

ابن دیزیل به عنوان محدثی معتبر و مورد اعتماد در میان اهل سنت شناخته شده و روایات او در منابع مختلف حدیثی و تاریخی مورد استناد قرار گرفته است.

روایت حدیث غدیر

یکی از علما و بزرگان اهل سنت که حدیث غدیر را نقل کرده ابراهیم بن حسین کِسائی همدانی، ابواسحاق، ابن دَیزیل، دابّة عَفّان، سیفَنَه (م ۲۸۰ یا ۲۸۱ ق) است. ابن دَیزیل در «کتاب صفّین» حدیثِ سوارانی که علی علیه السلام را مولای خود خواندند را نقل کرده است.

ابراهیم بن حسین بن علی کسائی، معروف به ابن دیزیل، در کتاب صفین چنین روایت کرده است: یحیی بن سلیمان گفت: ابن فضیل برای ما حدیث کرد، گفت: حسن بن حکم نخعی از رباح بن حارث نخعی برای ما روایت کرد که گفت: نزد علی علیه‌السلام نشسته بودم که گروهی آمدند، در حالی که چهره‌های خود را پوشانده بودند. گفتند: السلام علیک یا مولانا (درود بر تو ای سرور ما). حضرت فرمود: آیا شما از قوم عرب نیستید؟ گفتند: چرا، ولی ما از رسول خدا صلی‌الله علیه و آله در روز غدیر خم شنیدیم که فرمود: هر که من مولای اویم، علی مولای اوست.

آیه سأل سائل

از عبد الرحمن بن حسین اسدی، از ابراهیم بن حسین کسائی‏، معروف به ابن دیزیل، از فضل بن دکین، از سفیان بن سعید ثوری، از منصور، از ربعی، از حذیفة بن یمان که گفت: رسول خدا صلی الله علیه وآله درباره علی علیه السلام فرمود: من کنت مولاه، فهذا علیّ مولاه. نعمان بن منذر (حارث) فهری گفت: این چیزی است که از خود می‌گویی یا پروردگارت به آن امر کرده است؟ رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود: از پیش خود نمی‌گویم، بلکه پروردگارم امر فرموده است. نامبرده گفت: بار پروردگارا بر ما سنگی از آسمان فرو فرست. هنوز به مرکب خود نرسیده بود که سنگی به سوی او آمد و او را به خاک و خون کشید و خداوند این آیه را نازل فرمود: سَأَلَ سائِلٌ بِعَذابٍ واقِع‏.