احمد بن جعفر قطیعی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | بوبکر احمد بن جعفر بن حمدان بن مالک حنبلی |
| تولد | ۲۷۳قمری |
| وفات | ۳۶۸قمری |
| محل دفن | مقابر باب حرب نزدیک قبر احمد بن حنبل |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | إِبْرَاهِیم بْن إِسْحَاق، وإسحاق بْن الْحَسَن الحربیین، وبشر بْن مُوسَی الأسدی |
| شاگردان | دارقطنی، حاکم نیشابوری، ابونعیم اصفهانی |
| مذهب | حنبلی، اهل سنت |
| اطلاعات فرهنگی | |
| زمینه فعالیت | فقیه و محدث |
ابوبکر احمد بن جعفر بن حمدان بن مالک حنبلی، معروف به قطیعی،[۱] محدث و مسند مشهوری در عراق بود. او بین سال‌های ۲۷۳–۳۶۸ هجری زندگی کرد و از راویان مسند امام احمد بن حنبل بود[۲].
جایگاه علمی
بسیاری از علمای برجسته از او روایت کرده‌اند، از جمله دارقطنی، حاکم نیشابوری، ابن شاهین و ابونعیم اصفهانی[۳]. دارقطنی او را توثیق کرده و او را «ثقه زاهد قدیم» توصیف کرده و اشاره کرده که شنیده است او مستجاب الدعوه بوده است[۴].
با وجود توثیق برخی علما، درباره وضعیت او در اواخر عمرش تردیدهایی مطرح شده است[۵]. برقانی گفته که او صدوق است، اما به وجود کمی سادگی در او اشاره کرده است. حاکم از او دفاع کرده زمانی که برقانی سعی کرده از شأن او بکاهد[۶].
ذهبی در میزان الاعتدال اشاره کرده که قطیعی صدوق و فی نفسه مقبول بوده، اما در اواخر عمرش کمی تغییر کرده است[۷]. او از خطیب بغدادی نقل کرده که ندیده کسی احتجاج به او را ترک کند[۸].
سمعانی و ذهبی و حاکم نیشابوری:[۹] او را توثیق و تمجید کرده‌اند. ابوعبداللَّه ابن بیّع (حاکم نیشابوری) و حافظ ابونعیم اصفهانی در شمار جماعت بسیاری اند که از او روایت می‌کنند و آخرینشان ابومحمد حسن بن علی جوهری است.
با وجود اختلاف نظر درباره وضعیت او در اواخر عمرش، به نظر می‌رسد اکثر علما او را ثقه و صدوق در نقل حدیث دانسته‌اند،[۱۰] با در نظر گرفتن تغییراتی که در سال‌های آخر عمرش رخ داده است[۱۱].
در سال ۳۶۸قمری هنگامی که از دنیا رفت، در مقابر باب حرب نزدیک قبر احمد بن حنبل دفن شد.[۱۲]
روایت حدیث غدیر[۱۳]
یکی از علما و بزرگان اهل سنت که حدیث غدیر را نقل کرده احمد بن جعفر بن حمدان قطیعی، ابوبکر (م ۳۶۸ ق) است. حاکم نیشابوری در «المستدرک علی الصحیحین» حدیث غدیر را در ماجرای نُه نفری که نزد ابن‌عباس آمدند و از امیرالمؤمنین علیه السلام سؤال کردند و او هم ضمن فضائل حضرت حدیث غدیر را بیان کرد، از قطیعی نقل کرده است.[۱۴]
پانویس
- ↑ تاریخ بغداد، الخطیب البغدادی، جلد: 5 صفحه: 116
- ↑ وسمع إِبْرَاهِیم بْن إِسْحَاق، وإسحاق بْن الْحَسَن الحربیین، وبشر بْن مُوسَی الأسدی، وَأَبَا الْعَبَّاس الکدیمی، وَأَبَا مُسْلِم الکجی، وَعَبْد اللَّهِ بْن أَحْمَدَ بْن حنبل، تاریخ بغداد، الخطیب البغدادی، جلد: 5 صفحه: 116
- ↑ روی عنه الدَارقُطْنیّ، وابن شاهین، والحاکم، وأبو الحسن بن رزقویه، وأبو الفتح بن أبی الفوارس، وأبو بکر البَرْقَانی، وأبو نُعَیم، ومحمد بن الحسین بن بکیر، والحسن بن علی بن المذهّب، وآخر من روی عنه فی الدّنیا أبو محمد الجوهری. تاریخ الاسلام - الذهبی، شمس الدین، جلد: 26 صفحه: 390
- ↑ وَقَالَ السُّلَمِیُّ: سَأَلتُ الدَّارَقُطْنِیَّ عَنْهُ، فَقَالَ: ثِقَةٌ زَاهدٌ قدیمٌ، سَمِعْتُ أَنَّهُ مُجَابُ الدَّعْوَةِ. سیر اعلام النبلاء -الذهبی، شمس الدین، جلد: 12 صفحه: 263
- ↑ وَقَالَ أَبُو الحَسَنِ بنُ الفُرَاتِ: هُوَ کَثِیْرُ السَّمَاعِ، إلَّا أَنَّهُ خَلَط فِی آخِرِ عُمُرِهِ، وکُفَّ بَصَرُهُ وَخَرَّفَ، حَتَّی کَانَ لاَ یَعْرِفُ شَیْئاً مِمَّا یُقرأُ عَلَیْهِ. وَقَالَ الخَطِیْبُ: سَمِعْتُ الفَقِیْهَ أَحْمَدَ بنَ أَحْمَدَ القَصْرِیَّ یَقُوْلُ: قَالَ لِی ابْنُ اللَّبَّانِ الفَرَضِیُّ: لاَ تذهَبُوا إِلَی القَطِیْعِیِّ، قَدْ ضَعُفَ واختلَّ، وَقَدْ منعتُ ابنِی مِنَ السَّمَاعِ مِنْهُ. سیر اعلام النبلاء -الذهبی، شمس الدین، جلد: 12 صفحه: 263
- ↑ وَقَالَ البَرْقَانِیُّ: کَانَ صَالِحاً، وَلأَبِیهِ اتصَالٌ بِالدَّوْلَةِ، فَقرئَ لابنِ ذَلِکَ السُّلْطَانِ عَلَی عَبْدِ اللهِ بنِ أَحْمَدَ المُسْنَدَ، فَحَضرَ القَطِیْعِیُّ، ثُمَّ غرقَتْ قطعَةٌ مِنْ کُتُبِهِ بَعْدَ ذَلِکَ، فَنَسَخَهَا مِنْ کِتَابٍ ذَکَرُوا أَنَّهُ لَمْ یَکُنْ فِیْهِ سمَاعُهُ فَغَمَزُوهُ، وَثَبَتَ عِنْدِی أَنَّهُ صَدُوْقٌ، وَإِنَّمَا کَانَ فِیْهِ بَلَهٌ، وَقَدْ لیِّنْتُه عِنْدَ الحَاکِمِ، فَأَنکرَ عَلِیَّ، وَحَسَّنَ حَالَهُ، وَقَالَ: کَانَ شَیْخِی. سیر اعلام النبلاء -الذهبی، شمس الدین، جلد: 12 صفحه: 263
- ↑ وقال أبو الحسن محمد بن العبّاس بن الفرات: کان القَطِیعی [3] کثیر السّماع من عبدالله بن أحمد، إلّا أنّه خَلَطَ فی آخر عمره، وکُفَّ بَصَرُهُ، وخَرَّف، حتّی کان لا یعرف شیئًا مما یُقْرَأ علیه تاریخ الاسلام - الذهبی، شمس الدین، جلد: 26 صفحه: 390
- ↑ قال الخطیب: لم نر أحدا ترک الاحتجاج به. میزان الاعتدال، الذهبی، شمس الدین، جلد: 1 صفحه: 87
- ↑ الانساب: «القطیعی». العِبَر فی خبر من غَبَر: حوادث سال ۳۶۸. المستدرک علی الصحیحین: ج ۳ ص ۱۳۳.
- ↑ اللباب فی تهذیب الانساب، ابن الأثیر، عزالدین جلد: 3 صفحه: 48
- ↑ "أحمد" بن جعفر بن حمدان بن مالک أبو بکر القطیعی صدوق فی نفسه مقبول تغیر قلیلا قال الخطیب لا أعلم أحدا ترک الاحتجاج به وقال الحاکم ثقة مأمون. لسان المیزان، العسقلانی، ابن حجر، جلد: 1 صفحه: 145
- ↑ تاریخ بغداد، الخطیب البغدادی، جلد: 5 صفحه: 116
- ↑ چکیده عبقات الانوار (حدیث غدیر): ص ۲۴۹.
- ↑ المستدرک علی الصحیحین: ج ۳ ص ۱۳۳.