عبدالله بن بدیل (سید خزاعه)

عبدالله بن بدیل (سید خزاعه)

اطلاعات فردی
نام کامل	عبدالله بن بدیل بن ورقاء خزاعی
سرشناسی	از صحابه پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله و از یاران برجسته امام علی علیه السلام
وفات	۳۷ هجری قمری
نحوه درگذشت	شهادت در جنگ صفین در رکاب امام علی علیه السلام
محل دفن	نزدیک صفین، در سرزمین شام
خویشان سرشناس	بدیل بن ورقاء (پدر)
اطلاعات علمی
استادان	پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله
مذهب	شیعه
اطلاعات فرهنگی
علت شهرت	فرمانده سپاه امام علی علیه السلامدر جنگ‌های جمل و صفین، از فاتحان اصفهان و همدان

عبدالله بن بدیل خزاعی، از سران قبیله خزاعه و از صحابه پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله بود که پیش از فتح مکه، همراه پدرش اسلام آورد. او در چندین غزوه از جمله حنین، طائف و تبوک شرکت کرد و در دوران خلفا نیز در فتوحات ایران، به‌ویژه صلح با مردم اصفهان در کنار عبدالله بن عامر نقش داشت. عبدالله در حکومت امام علی علیه السلام از یاران برجسته و فرماندهان سپاه آن حضرت بود و در جنگ صفین در سمت فرماندهی نیروهای پیاده جنگید. سرانجام او و برادرش عبدالرحمن در همان نبرد به شهادت رسیدند.

زندگی‌نامه

عبدالله بن بدیل بن ورقاء خزاعی، صحابی پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و از قبیله بزرگ خزاعه و فرزند بدیل بن ورقاء، از بزرگان قبیله خزاعه به‌شمار می‌رفت. عبدالله پیش یا در جریان فتح مکه به همراه پدرش اسلام آورد و از همان آغاز، وفاداری خود را نسبت به پیامبر نشان داد. در غزوه‌های حنین، طائف و تبوک حضور یافت و بنا بر روایات تاریخی، گاه به عنوان فرستاده رسول خدا صلی الله علیه وآله به مأموریت‌های سیاسی از جمله سفر به یمن اعزام شد.منابع او را از دُهاء عرب و از فصحای برجسته دانسته‌اند. خاندان او بعدها نیز در تاریخ اسلام نقشی فرهنگی و مذهبی داشتند؛ از جمله نوادگانش دعبل خزاعی شاعر اهل بیت علیهم السلام و ابوالفتوح رازی مفسر شیعه‌اند که به خاندان بدیلی شهرت یافتند.

پس از شهادت پیامبرصلی الله علیه وآله، عبدالله بن بدیل در دوران خلافت خلفای نخست در فتوحات اسلامی نقشی چشمگیر داشت و برخی منابع، فتح شهرهای اصفهان، همدان و کرمان را به رهبری او نسبت داده‌اند. گفته‌اند پس از گسترش فتوحات، از خلیفه دوم تقاضای حکومت بر نواحی فتح‌شده را کرد، اما با مخالفت او روبه‌رو شد. در منابع تاریخیِ اهل سنت از جمله در گزارش‌های بلاذری و ذهبی آمده است که عبدالله در جریان محاصره خانه عثمان حضور داشت و نقش فعالی در آن ماجرا ایفا کرد.

عبدالله از نخستین افرادی بود که پس از کشته شدن عثمان با امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیه السلام بیعت کرد و در صف یاران برجسته آن حضرت قرار گرفت. او در نبرد جمل حضور یافت و در آن جنگ فرزندش به شهادت رسید. از گفت‌وگویی میان وی و عایشه نقل شده که عبدالله او را به یاد سخن پیامبر درباره همراهی علی علیه السلام با حق انداخت؛ اما عایشه با وجود پذیرش روایت، از تصمیم خود برای جنگ عقب ننشست. عبدالله سپس در جنگ صفین فرمانده جناح راست سپاه امام علی علیه السلام بودو رشادت‌های فراوانی نشان داد. در روز هفتم یا نهم نبرد صفین، او در حالی که قصد رسیدن به خیمه معاویه داشت، پس از کشتن چند تن از سپاه شام، بر اثر سنگباران دشمن به شهادت رسید.

روایت حدیث غدیر

یکی از صحابه که حدیث غدیر را نقل کرده عبداللَّه بن بدیل بن ورقاء، سید خزاعه است. در ماجرای احتجاج امیرالمؤمنین علیه السلام به حدیث غدیر در رحبه کوفه، از جمله کسانی که در مناشده حضرت به حدیث غدیر گواهی دادند عبداللَّه بن بدیل است.

عن زِرّ بن حُبيش، قال: خرج عليُّ بن أبي طالب عليه السلام من القصر، فاستقبله ركبان متقلّدون بالسيوف عليهم العمائم، فقالوا: السلام عليكَ يا أميرَ المؤمنين و رحمة اللَّه و بركاته، السلام عليك يا مولانا. فقال عليٌّ: «من هاهنا من أصحاب رسول اللَّه صلى الله عليه و آله؟» فقام خالد بن زيد أبو أيّوب، و خزيمة بن ثابت ذو الشهادتين، و قيس بن سعد ابن عبادة، و عبد اللَّه‏ بن‏ بديل‏ بن ورقاء، فشهدوا جميعاً: أنَّهم سَمِعوا رسول اللَّه صلى الله عليه و آله يقول يوم غدير خُمّ: «من كنتُ مولاه فعليّ مولاه». فقال عليّ عليه السلام لأنس بن مالك و البراء بن عازب: «ما منعكما أن تقوما فتشهدا، فقد سمعتُما كما سمِع القوم؟ ثمّ قال: اللّهمّ إن كانا كَتَماها معاندةً فابْتَلِهِما». فعمي البراء بن عازب، و بَرِص قَدَما أنس بن مالك. فحلف أنس بن مالك أن لا يكتم منقبةً لعليّ بن أبي طالب و لا فضلًا أبداً. أمّا البراء بن عازب فكان يسأل عن منزله فيقال: هو في موضع كذا و كذا. فيقول: كيف يرشُد من أصابته الدعوة؟

زر بن حُبَیش روایت می‌کند: روزی علی بن ابی‌طالب علیه السلام از قصر بیرون آمد. در همین هنگام گروهی از سواره‌نظام را دید که شمشیر بر کمر بسته و عمامه بر سر داشتند. آنان سلام کردند و گفتند: سلام بر تو ای امیرالمؤمنین و رحمت خدا و برکات او، سلام بر تو ای مولای ما.

حضرت علی علیه السلام فرمود: از میان شما چه کسانی از اصحاب پیامبر خدا صلی الله علیه وآله هستند؟ خالد بن زید (ابوایوب انصاری)، خزیمة بن ثابت (ذوالشهادتین)، قیس بن سعد بن عباده و عبدالله بن بدیل بن ورقاء برخاستند و همگی گواهی دادند که پیامبر خدا صلی الله علیه وآله را در روز غدیر خم شنیدند که فرمود: «هر کس من مولای اویم، علی مولای اوست.»

سپس حضرت علی علیه السلام به انس بن مالک و براء بن عازب فرمود:

«شما را چه بازداشت از اینکه برخیزید و شهادت دهید؟ مگر شما همان سخن را نشنیدید که دیگران شنیدند؟ اگر از روی عناد آن را پنهان کردید، خدایا، به کیفر رسانشان!»

در نتیجه، براء بن عازب نابینا شد و انس بن مالک به بیماری برص در پاهایش گرفتار گشت. پس از آن انس سوگند خورد که هرگز فضیلت و منقبتی از علی بن ابی‌طالب را پنهان نسازد. اما براء بن عازب هرگاه از محل خانه‌اش پرسش می‌کردند، می‌گفت: «کسی که گرفتار دعای علی شده است، چگونه راه یابد؟».