۴٬۰۶۴
ویرایش
اسناد خطبه طولانی پیامبر در غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها
←منابع موجود و غير موجود خطبه طولانى غدير
| خط ۹۶: | خط ۹۶: | ||
{{متن عربی|رأينا ذلک فى كتاب «نور الهدى و المنجى من الردى» تأليف الحسن بن ابى طاهر احمد بن محمد بن الحسين الجاوابى}}<ref>در دو كتاب «رياض العلماء» و «الثقات العيون» به صورت «جاوابى»« ذكر شده است. ولى علامه طهرانى در «الذريعة»نام او را «جاوانى»ضبط كرده است؛ رياض العلماء، ج ۱ ص ۱۵۶؛ الثقات العيون، ص ۵۴؛ الذريعة، ج ۲۶ ص ۳۸۷. </ref>{{متن عربی|و عليه خط الشيخ السعيد الحافظ محمد بن محمد المعروف بابن الكمال بن هارون. و انهما قد اتفقا على تحقيق ما فيه و تصديق معانيه.}}<ref>در نسخه مخلوط «التحصين»كه در كتاب «خاتمة المستدرك» تأليف ميرزا حسين نورى طبرسى: ج ۳ ص ۲۷، از آن ياد شده است و «المعروف بابن الكِآل» آمده است. </ref> | {{متن عربی|رأينا ذلک فى كتاب «نور الهدى و المنجى من الردى» تأليف الحسن بن ابى طاهر احمد بن محمد بن الحسين الجاوابى}}<ref>در دو كتاب «رياض العلماء» و «الثقات العيون» به صورت «جاوابى»« ذكر شده است. ولى علامه طهرانى در «الذريعة»نام او را «جاوانى»ضبط كرده است؛ رياض العلماء، ج ۱ ص ۱۵۶؛ الثقات العيون، ص ۵۴؛ الذريعة، ج ۲۶ ص ۳۸۷. </ref>{{متن عربی|و عليه خط الشيخ السعيد الحافظ محمد بن محمد المعروف بابن الكمال بن هارون. و انهما قد اتفقا على تحقيق ما فيه و تصديق معانيه.}}<ref>در نسخه مخلوط «التحصين»كه در كتاب «خاتمة المستدرك» تأليف ميرزا حسين نورى طبرسى: ج ۳ ص ۲۷، از آن ياد شده است و «المعروف بابن الكِآل» آمده است. </ref> | ||
نتيجه پژوهش در سند خطبه طولانى غدير در«التحصين» : | نتيجه پژوهش در سند خطبه طولانى غدير در«التحصين»: | ||
آخرين سند ارائه شده از طولانى ترين ضبط خطبه غدير را سيد بن طاووس در كتاب «التحصين» به صورت «وجاده» از كتاب «نور الهدى» جاوانى دريافت و نقل كرده است. | آخرين سند ارائه شده از طولانى ترين ضبط خطبه غدير را سيد بن طاووس در كتاب «التحصين» به صورت «وجاده» از كتاب «نور الهدى» جاوانى دريافت و نقل كرده است. | ||
انتساب اين كتاب را به جاوانى، ابن كآل - انديشمند مشهور امامى سده شش | انتساب اين كتاب را به جاوانى، ابن كآل - انديشمند مشهور امامى سده شش مورد تأييد قرار داده است. شواهد ارائه شده گوياى آن است كه«جاوانى» اين خطبه را از يكى از آثار طبرى سوم ابو جعفر محمد بن جرير بن رستم طبرى - انديشمند امامى مذهب سده پنجم هجرى - اخذ كرده است. | ||
بررسى هاى رجالى حاكى از آن است تنها راوى شيعى اين روايت، به نام ابو المفضل شيبانى - شيخ ممدوح طبرى سوم - مورد وثوق است، و تضعيفات ياد شده پيرامون او محل اعتنا نيست. در ساير طبقات اين روايت نيز حداقل يک راوى مخالف وجود دارد، كه طبق مبانى رجالى مخالفان مطرود و مجروح نيست. | بررسى هاى رجالى حاكى از آن است تنها راوى شيعى اين روايت، به نام ابو المفضل شيبانى - شيخ ممدوح طبرى سوم - مورد وثوق است، و تضعيفات ياد شده پيرامون او محل اعتنا نيست. در ساير طبقات اين روايت نيز حداقل يک راوى مخالف وجود دارد، كه طبق مبانى رجالى مخالفان مطرود و مجروح نيست. | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۱: | ||
همان طور كه گفته شد «روضة الواعظين» فتّال نيشابورى، نخستين منبع موجود انعكاس دهنده خطبه طولانى غدير است. | همان طور كه گفته شد «روضة الواعظين» فتّال نيشابورى، نخستين منبع موجود انعكاس دهنده خطبه طولانى غدير است. | ||
فتّال نيشابورى در سال ۵۰۸ هجرى توسط شهاب الاسلام عبدالرزاق بن اسحاق طوسى، برادرزاده خواجه نظام الملك طوسى به شهادت رسيده است.<ref>محمد بن احمد بن على الفتّال النيسابورى المعروف بابن الفارسى. متكلم، جليل القدر، فقيه، عالم، زاهد، ورع. قتله ابو المحاسن عبدالرزاق رئيس نيسابور الملقب بشهاب الاسلام. رجال ابن | فتّال نيشابورى در سال ۵۰۸ هجرى توسط شهاب الاسلام عبدالرزاق بن اسحاق طوسى، برادرزاده خواجه نظام الملك طوسى به شهادت رسيده است.<ref>محمد بن احمد بن على الفتّال النيسابورى المعروف بابن الفارسى. متكلم، جليل القدر، فقيه، عالم، زاهد، ورع. قتله ابو المحاسن عبدالرزاق رئيس نيسابور الملقب بشهاب الاسلام. رجال ابن داود، ص ۲۹۵، و شهاب الاسلام ابو المحاسن عبدالرزاق بن عبداللَّه بن محمد بن الفقيه، ابن اخى نظام الملك... معجم الانساب و الاسر الحاكمة، ج ۲ ص ۳۳۹. </ref> | ||
از آن چه ابن شهرآشوب"( | از آن چه ابن شهرآشوب"( م ۵۸۸ ق) شاگرد فتّال نيشابورى در كتاب«المناقب» متذكر شده، ثابت مى شود كه او از شاگردان شيخ طوسى بوده و اجازه نقل حديث نيز از او داشته است.<ref>ابن شهر آشوب در خصوص نحوه دسترسى و آگاهى او از كتب شيخ طوسى اين گونه مى نويسد: حدثنا ايضاً المنتهى بن ابى زيد بن كبابكى الحسينى الجرجانى و محمد بن الحسن الفتّال النيسابورى و جدى شهرآشوب عنه. الشيخ الطوسى ايضاً سماعاً و قراءة و مناولة و اجازة بأكثر كتبه و رواياته. مناقب آل ابى طالب، ج ۱ ص ۱۲. اين مطلب نشان مى دهد كه فتّال نيشابورى اجازه نقل حديث از شيخ طوسى داشته است. </ref> در نتيجه، پيوند علمى او با دوره متقدمين شيعه پيوندى بى واسطه و محكم است.اما آن چه درباره نقل حديث وى از سيد مرتضى (م ۴۳۶ ق)ادعا شده قابل اثبات نيست. زيرا از فاصله فراوان هفتاد و دو ساله ميان شهادت فتّال نيشابورى تا وفات سيد مرتضى كه در گذريم، تنها شاهد ادعا كنندگان براى ارتباط علمى بين فتّال و سيد مرتضى مطلبى است كه ابن شهرآشوب در مقدمه كتاب «المناقب» آورده است. | ||
عده اى ادعا كرده اند كه ابن شهر آشوب در اين بخش از كتاب خود گفته است كه فتّال نيشابورى از سيد مرتضى نقل حديث كرده است. در حالى كه دقيقاً در همين بخش از كتاب ابن شهر آشوب براى دو مرتبه تصريح شده كه فتّال نيشابورى به واسطه پدرش حسن بن على فارسى، از سيد مرتضى نقل حديث مى كرده است. به نظر مى رسد ادعا كنندگان به عبارت «عن ابيه» و عبارت | عده اى ادعا كرده اند كه ابن شهر آشوب در اين بخش از كتاب خود گفته است كه فتّال نيشابورى از سيد مرتضى نقل حديث كرده است. در حالى كه دقيقاً در همين بخش از كتاب ابن شهر آشوب براى دو مرتبه تصريح شده كه فتّال نيشابورى به واسطه پدرش حسن بن على فارسى، از سيد مرتضى نقل حديث مى كرده است. به نظر مى رسد ادعا كنندگان به عبارت «عن ابيه» و عبارت {{متن عربی|بقراءة ابويهما}} در متن مذكور بى توجه بوده اند. متن «المناقب» بدين شرح است: | ||
و اما اسانيد كتب الشريفين المرتضى و الرضى و رواياتهما فعن السيد ابى الصمصام ذى الفقار بن معبد الحسنى المروزى، عن ابى عبداللَّه محمد بن على الحلوانى، و بحق روايتى عن السيد المنتهى عن ابيه ابى زيد و عن محمد بن ]الحسن بن[ على الفتّال الفارسى، عن ابيه الحسن، كليها عن المرتضى. و قد سمع المنتهى و الفتّال بقراءة ابويهما عليه ايضاً... .<ref>المناقب (ابن شهرآشوب) : ج ۱ ص ۱۲. </ref> | و اما اسانيد كتب الشريفين المرتضى و الرضى و رواياتهما فعن السيد ابى الصمصام ذى الفقار بن معبد الحسنى المروزى، عن ابى عبداللَّه محمد بن على الحلوانى، و بحق روايتى عن السيد المنتهى عن ابيه ابى زيد و عن محمد بن ]الحسن بن[ على الفتّال الفارسى، عن ابيه الحسن، كليها عن المرتضى. و قد سمع المنتهى و الفتّال بقراءة ابويهما عليه ايضاً... .<ref>المناقب (ابن شهرآشوب) : ج ۱ ص ۱۲. </ref> | ||