پرش به محتوا

شعر غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

۷٬۴۳۹ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۷ دسامبر ۲۰۲۱
خط ۱٬۹۸۰: خط ۱٬۹۸۰:


بالاى قله دست دو خورشيد را نديد؟
بالاى قله دست دو خورشيد را نديد؟




خط ۱٬۹۹۵: خط ۱٬۹۹۶:


جبرئيل در حلژه نور، آورده اين ارمغان را
جبرئيل در حلژه نور، آورده اين ارمغان را




خط ۲٬۰۰۶: خط ۲٬۰۰۸:


لحظه‏ ها سبز و غصه گم شده بود
لحظه‏ ها سبز و غصه گم شده بود
'''مؤلّفه‏ هاى فكرى و ادبى شعر غدير معاصر'''
براى شعر غديرِ معاصر، چندين مؤلّفه مى ‏توان بيان كرد:
الف. برخى شاعران معاصر، خصوصاً شاعران مذهبى ما قبل دهه ۱۳۶۰ ش با انديشه و زبانى معطوف به سنت‏ هاى ادبى به مضمون غدير پرداخته ‏اند. افرادى همانند: اديب پيشاورى، اديب ‏الممالک فراهانى، صبورى كاشانى، ميرزا حبيب ‏اللَّه خراسانى و... .
ب. متأثر از تحول صد سال اخير نسل تازه‏اى شاعران آئينى‏ سرا پديد آمده‏ اند، كه به مرور زمان مردم را با تصويرى نو از شعر غدير آشناتر خواهند كرد. شعرى كه ضمن بهره‏مندى ‏هاى معنوى و هماهنگى با باورهاى عمومى از نظر مؤلفه‏ هاى سبک معاصر هم انتظارات خواص را برآورده مى‏ كند، و هم جريان‏ سازى مى‏ كند.
ج. پيوند مفهوم غدير و قالب‏ هاى نوين شعر امروز فارسى نيز قابل ذكر است. شايد براى عمده شاعران پيش از دهه ۱۳۶۰ ش، تصور اينكه در اين قالب‏ها نيز مى ‏توان شعر آئينى موفق سرود دشوار مى‏ افتاد.
با اين همه، شعرهاى موفق شاعرانى مانند: سلمان هراتى، سيد حسن حسينى، قيصر امين‏ پور و ديگران خلاف آن را به تصوير كشيد. البته هنوز هم عامه مخاطبان شعر مذهبى نتوانسته ‏اند با اين سروده ‏ها ارتباط همسويى برقرار كنند. با اين وجود نمى ‏توان شك داشت كه نگاه مردم به شعر آئينى ارتقاء يافته و سليقه عمومى با فضاى ادبى امروز هماهنگ‏ تر شده است.
د. شعر غدير زيرمجموعه شعر علوى است. در اين شعرها محورهاى برجسته شخصيتى و فراز و نشيب‏هايى را كه امام على‏ عليه السلام در زندگى خود پشت سر نهاده ‏اند مشاهده مى ‏كنيم، كه در سير تحولات صد ساله اخير و به خصوص پنجاه سال گذشته با مؤلّفه‏ هاى زبانى و ادبى به روز شده و با پيراستگى روزافزون نشان داده مى‏ شود.
رخدادهاى بزرگى در لواى شعر علوى در اغلب غديريه‏ ها مشاهده مى‏ گردد؛ مانند: تولد در خانه كعبه، ايمان آوردن، ليلة المبيت، هجرت، فتح مكه و نقش آن حضرت در اين پيروزى، حضور سرنوشت سازشان در جنگ‏هاى صدر اسلام، واقعه شهادت حضرت رسول اكرم‏ صلى الله عليه وآله و غدير، ماجراى سقيفه و خانه‏ نشينى، شهادت حضرت فاطمه‏ عليها السلام و غربت على‏ عليه السلام، يتيم ‏نوازى ها، مناجات على‏ عليه السلام، عدالت راستين، ماجراى خوارج، نهج البلاغه، شهادت
ه  . مسئله الهى بودن جانشينى على‏ عليه السلام، اكمال دين و اشاره به «من كنت مولاه...» و جبرئيل در اين شعرها به گونه‏ هاى مختلف تكرار و تأكيد مى‏ گردد.
و. مضمون‏ سازى براى رابطه نبى مكرم اسلام‏ صلى الله عليه وآله و امام على‏ عليه السلام با عنايت به رابطه حضرت موسى و هارون‏ عليهما السلام.
ز. كنايات و استعارات خاص و متداول شعرى، تناسب و مضمون‏ سازى با دريا و غدير -  كه به معناى بركه آب است -  از ديگر موارد برجسته در اين شعرهاست. علاوه بر خود غدير، كار علامه امينى در نگارش كتاب «الغدير» نيز موضوع شعر برخى شاعران معاصر است. اخوان ثالث قصيده بلندى نثار مرحوم علامه امينى دارد، با عنوان «سلام قطره به دريا دل غديرى» . در آنجا، از جمله كار سترگ علامه امينى را چنين مى ‏ستايد:
غديرى كرد بى‏ همتا، چنان چون بيكران دريا
لبالب از رحيق حق، جهان را زو مشامى خوش
از اين دريا دل آماده، غديرى ايزدى باده
خوش آن رندى كزين مشرب كند شرب مدامى خوش
در شعر اميرى فيروزكوهى نيز كه بيان به ستايش صاحب الغدير گشوده است، همين تقابل دريا و غدير ديده مى ‏شود:
غدير خم شد از او بحر بى ‏نهايت علم
كه خود به علم و ادب بحر بى ‏نهايت بود
تراشه قلم از ذوالفقار حيدر داشت
از آن به نيش قلم ذوالفقار امت بود
استاد محمدرضا حكيمى در چاپ نخست كتاب «حماسه غدير» ، قصيده بلندى در وصف علامه امينى و كتاب «الغدير»دارد. وى نيز به اين نكته تقابل دريا و بركه اشاره دارد:
بحر را در بركه گنجاندن نه كارى بود خرد
اينكه موّاج اين چنين يابى فضاى الغدير
توجه به جشن و شادى در اين اشعار بسيار دستمايه قرار گرفته است. غدير عيد بزرگ اسلامى است، و ما مكلف به تكريم و ارج نهادن به آنيم. جنبه عيد بودن اين روز خجسته نيز در سروده‏ هاى شاعران مورد توجه بوده است.<ref>مجله كوثر: ش ۸ سال ۱۳۷۹ ش، جواد محدثى.</ref>
مضمون‏ سازى با خورشيد، قافله نور، جان بخشى به غدير و بركه و حسن استفاده از اين عناصر در تشبيه ‏سازى و استعاره پردازى از ابعاد ادبى اغلب اين شعرهاست.
فراموشى غدير در روزمره ‏هاى امروزى و هم‏ذات پندارى با فراموشى و غربت على ‏عليه السلام در كوفه، از ديگر مؤلّفه‏ هاى اين غدير سروده‏ هاست.
در بررسى اشعار اين حوزه ويژگى ‏هايى از قبيل، موضوع و مضمون مشترک با پرداخت‏ه اى شخصى، قالب ‏هاى سنتى با ظرفيت‏ سازى امروزى، حركت رو به رشد شاعران به سمت شعر ناب، عبور از ايستايى در سطح زبان و حركت به سوى ژرف انديشى، رويكرد به خلاقيت ‏هاى فردى و فاصله گرفتن از سنت‏ هاى تكرارى برخى از اين گونه شعرها، و همچنين خلق عرصه‏ هاى تازه و سعى در جهت بهره بردن از ذهن و زبانى امروزين، شايان توجه است.


== پانویس ==
== پانویس ==