حسان بن ثابت: تفاوت میان نسخه‌ها

ابن ‏دُرَيد از ابوحاتم، از ابوعبيده نقل می ‏كند: حسّان به سه چيز بر ديگر شاعران برترى دارد: در جاهليت شاعر انصار بود، و در روزگار نبوت شاعر پيامبر صلى الله عليه و آله بود، و در دوران اسلام شاعر تمام يمن بود. عرب در اينكه بهترين شاعران مردم شهرنشين اهل يثرب و سپس قبيله عبدالقيس و سپس ثقيف‏ اند هم داستان هستند، و در اين كه بهترين شاعر شهرنشينان حسّان است اتفاق نظر دارند. حسّان بن ثابت در جاهليت شاعر انصار بود، و در دوران اسلام شاعر مردم يمن بود. او شاعر شهرنشينان است.

زبير بن بَكّار گويد: ابراهيم بن منذر، از هشام بن سليمان، از ابن‏ جريج، از محمد بن سائب بن بركه، از مادرش نقل كرده است: همراه با عايشه در طواف بوديم و امّ‏ حكيم بنت خالد بن عاص و امّ ‏حكيم بنت عبداللَّه بن ابی ‏ربيعه نيز همراه عايشه بودند. از حسّان بن ثابت سخن به ميان آورديم و امّ‏ حكيم بنت خالد و امّ‏ حكيم بنت عبداللَّه به ناسزاگويى به او پرداختند. عايشه گفت: آيا پسر فريعه (مادر حسّان) را ناسزا می گوييد؟ حال آنكه من اميد دارم كه خدا او را به خاطر دفاع زبانی ‏اش از پيامبر صلى الله عليه و آله به بهشت برد. آيا او نگفته است :

لِعِرضِ مُحَمَّدٍ مِنكُمُ الوَقاءُ<ref>حسّان اين اشعار را در پاسخ به اشعار هجوآميز ابوسفيان بن حارث بن عبدالمطلب سروده است. اسد الغابة: ج ۵ ص ۱۴۵ ۱۴۴ (مترجم)</ref>

پس عايشه حسّان را از اين كه به او افترا زده باشد تبرئه كرده است (زيرا اين سخن شايع بود كه حسّان عايشه را هجو كرده است).<ref>الاستيعاب: ج ۱ ص ۳۴۵ -۳۴۷</ref>

ب. ابن ‏اثير در شرح حال حسّان می ‏نويسد: او را شاعر رسول ‏خدا صلى الله عليه و آله می ‏گفتند. عايشه پيامبر صلى الله عليه و آله را توصيف كرد و گفت: به خدا سوگند، اين توصيف مانند اشعارى است كه حسّان درباره حضرتش سروده است... . رسول‏ اللَّه ‏صلى الله عليه و آله در مسجد، منبرى براى حسّان می ‏نهاد و او بر آن منبر می ايستاد و اشعارى در ستايش پيامبر صلى الله عليه و آله می خواند و هجو مشركان را پاسخ می گفت. رسول ‏خدا صلى الله عليه و آله می گفت: مادام كه حسّان از فرستاده خدا دفاع كند، خدا او را به روح‏ القدس تأييد می كند.<ref>اسد الغابة: ج ۲ ص ۴.</ref>

حاكم نيشابورى نيز در شرح حال حسّان احاديثى آورده كه بعضی از آن ها ذكر شد. يكى از آن احاديث اين است: ابوالعباس محمد بن يعقوب، از حسن بن على بن عفّان، از ابواُسامه، از وليد بن كثير، از يزيد بن عبداللَّه بن قسيط، از ابوالحسن بنده بنی ‏نوفل براى ما روايت كرد: هنگامى كه سوره شعراء نازل شد و پيامبر صلى الله عليه و آله آن را بر مسلمانان خواند، وقتى به اين آيه رسيد: «وَ الشُعَراءُ يَتَّبِعُهُمُ الغاوُونَ»<ref>شعراء /  ۲۲۴.</ref>و شاعران را گمراهان پيروى كنند، عبداللَّه بن رواحه و حسّان بن ثابت گريه ‏كنان نزديك رسول‏خداصلى الله عليه و آله آمدند.وقتى پيامبر صلى الله عليه و آله به اين آيه رسيد: « وَ عَمِلُوا الصالِحاتِ» : كسانى كه كارهاى نيك كنند، فرمود: يعنى شما. و وقتى آيه «وَ ذَكَرُوا اللَّهَ كَثيراً» : و خداى را بسيار ياد كنند، را خواند، فرمود: يعنى شما. و چون «وَ انتَصَرُوا مِن بَعدِ ما ظُلِمُوا»<ref>شعراء /  ۲۲۷</ref>و پس از آن كه ستم ديده ‏اند داد می ستانند، را خواند، فرمود: يعنى شما.<ref>المستدرك على الصحيحين: ج ۳ ص ۴۸۶.</ref>

در احاديثى كه اهل‏ سنت در گزارش ماجراى شعر سرودن حسّان در روز غدير خم روايت كرده ‏اند، آمده كه پيامبر صلى الله عليه وآله به اين شعر گوش داد و مضمونش را تقرير كرد. از سوى ديگر، همه مسلمانان در اين كه تقرير پيامبر صلى الله عليه و آله دليل قاطع بر حجيت و درستى كارى است، هم عقيده هستند.

رسول ‏اللَّه‏ صلى الله عليه و آله به روشنى اين شعر را نيكو شمرد، و پس از آن كه حسّان آن را به پايان رساند به او فرمود: اى حسّان، مادام كه با زبانت از ما دفاع كنى به روح‏ القدس مؤيّد خواهى بود. اين در روايت محمد بن يوسف گنجى و سبط بن جوزى گذشت.

حسّان بن ثابت اين شعر را در روز غدير خم و بلافاصله پس از سخنرانى پيامبرصلى الله عليه وآله پيش از آنكه گروه ‏هاى پرشمار صحابه عادل رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله و دسته‏ هاى مسلمانان پراكنده شوند، سرود و هيچ يك از آنان سروده حسّان را انكار نكرد و به شعر او و استفاده ‏اش از حديث غدير اعتراض نكرد. بنابراين، به اجماع همه صحابه ثابت می ‏شود كه مراد از «مَولى» در اين حديث «امام» و «هادى» است. اين اعتراض معترضان و تأويلِ تأويل ‏گران را از اعتبار می ‏اندازد.

شكى نيست وقتى كه حسّان شعرش را در روز غدير خم خواند خلفاى سه‏ گانه حاضر بودند. در هيچ جا نقل نشده كه يكى از اين سه تن به حسّان و شعرش اعتراضى كرده باشد. با اين كه خليفه دوم از ميان اين سه خليفه در موارد متعدد بسيار اعتراض می كرد. اين نشان می ‏دهد كه نزد اين سه خليفه، مانند ديگر مسلمانان حاضر در روز غدير، «مَولى» در حديث غدير به معناى «امام» و «هادى» بوده است.

== فرهنگ‏ سازى با شعر غدير در حضور پيامبر صلى الله عليه و آله<ref>تبليغ غدير در سيره معصومين ‏عليهم السلام: ص۱۳۱،۱۳۰. </ref>==