پرش به محتوا

اسناد خطبه خواندن پیامبر در غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۴: خط ۴۴:


=== '''دو: امّ ‏هانى بنت ابى‏ طالب''' ===
=== '''دو: امّ ‏هانى بنت ابى‏ طالب''' ===
و اخرج البزّار فى مسنده،  عن ام ‏هانى بنت ابى‏ طالب، قالت: رجع رسول‏ اللَّه‏ صلى الله عليه و آله من حجته. حتى نزل بغدير خم، امر بدوحات فقممن. ثم قام خطيباً بالهاجرة ... .<ref>ينابيع المودة (قندوزى) : ص ۱۲۳، به نقل از «مسند البزار»</ref> .
و اخرج البزّار فى مسنده،  عن ام ‏هانى بنت ابى‏ طالب، قالت: رجع رسول‏ اللَّه‏ صلى الله عليه و آله من حجته. حتى نزل بغدير خم، امر بدوحات فقممن. ثم قام خطيباً بالهاجرة ... .<ref>ينابيع المودة (قندوزى) : ص ۱۲۳، به نقل از «مسند البزار».</ref> .


هم چنين ابن‏ عقده كوفى در كتاب «الموالاة» همين حديث را با ذكر طبقات فوقانى سند ضبط كرده است.
هم چنين ابن‏ عقده كوفى در كتاب «الموالاة» همين حديث را با ذكر طبقات فوقانى سند ضبط كرده است.
خط ۶۶: خط ۶۶:
و آله غدير خم مصدره من حجة الوداع. قام خطيباً بالناس بالهاجرة... .  <ref>الموالاة (ابن‏ عقده) : ص ۲۲۴.</ref>
و آله غدير خم مصدره من حجة الوداع. قام خطيباً بالناس بالهاجرة... .  <ref>الموالاة (ابن‏ عقده) : ص ۲۲۴.</ref>


=== '''پنج: ضُميره اسلمى''' ===
=== '''پنج: ضُميرة اسلمى''' ===
و عن ضمرة الاسلمى رضى اللَّه عنه، قال: لمّا انصرف رسول‏ اللَّه‏ صلى الله عليه و آله من حجة الوداع، امر بشجرات فقممن بوادى خمّ. و هجر فخطب الناس فقال: اما بعد ايها الناس، فانى مقبوض، اوشك اُدعا فاُجيب. فما انتم قائلون؟  
و عن ضمرة الاسلمى رضى اللَّه عنه، قال: لمّا انصرف رسول‏ اللَّه‏ صلى الله عليه و آله من حجة الوداع، امر بشجرات فقممن بوادى خمّ. و هجر فخطب الناس فقال: اما بعد ايها الناس، فانى مقبوض، اوشك اُدعا فاُجيب. فما انتم قائلون؟  


خط ۷۶: خط ۷۶:
سمعت ابى يقول: سمعت رسول‏ اللَّه ‏صلى الله عليه و آله يوم الجحفة؛ فأخذ بيد على ‏عليه السلام، فخطب فحمد اللَّه و اثنى عليه، ثم قال: ايها الناس، انى وليكم. قالوا: صدقت يا رسول ‏اللَّه. ثم اخذ بيد على‏ عليه السلام فرفعها فقال: هذا وليّى و يؤدّى عنّى دينى، و انا موالى من والاه، و معادى من عاداه.<ref>خصائص اميرالمؤمنين‏ عليه السلام (نسائى) : ص ۴۸، و بسيارى از منابع ديگر.</ref>
سمعت ابى يقول: سمعت رسول‏ اللَّه ‏صلى الله عليه و آله يوم الجحفة؛ فأخذ بيد على ‏عليه السلام، فخطب فحمد اللَّه و اثنى عليه، ثم قال: ايها الناس، انى وليكم. قالوا: صدقت يا رسول ‏اللَّه. ثم اخذ بيد على‏ عليه السلام فرفعها فقال: هذا وليّى و يؤدّى عنّى دينى، و انا موالى من والاه، و معادى من عاداه.<ref>خصائص اميرالمؤمنين‏ عليه السلام (نسائى) : ص ۴۸، و بسيارى از منابع ديگر.</ref>


=== '''هفت: ابوجنيده بن جندع'''<ref>ابوحنيدة بن جندع، و هو ابن ‏عمرو بن مازن المازنى. قدم على النبى‏ صلى الله عليه وآله يوم حنين. معرفة الصحابة (ابن‏ نعيم) : مدخل ابوجنيده بن جندع.</ref> ===
=== '''هفت: ابوجنيدة بن جندع'''<ref>ابوحنيدة بن جندع، و هو ابن ‏عمرو بن مازن المازنى. قدم على النبى‏ صلى الله عليه وآله يوم حنين. معرفة الصحابة (ابن‏ نعيم) : مدخل ابوجنيده بن جندع.</ref> ===
روى ابو احمد العسكرى باسناده، عن عمارة بن يزيد، عن عبداللَّه بن العلاء، عن الزهرى، قال: سمعت سعيد بن جناب يحدث عن ابى‏ عنفوانه المازنى، قال: سمعت اباجنيده جندع بن عمرو بن مازن، قال: سمعت النبى‏ صلى الله عليه و آله يقول: من كذب على متعمداً فليتبوّأ مقعده من النار. و سمعته و الا صمتا يقول: و قد انصرف من حجة الوداع. فلما نزل غدير خم، قام فى الناس خطيباً و اخذ بيد على‏ عليه السلام و قال: من كنت وليه فهذا وليه. اللهم وال من والاه، و عاد من عاداه.<ref>اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۱ ص ۳۰۸.</ref>
روى ابو احمد العسكرى باسناده، عن عمارة بن يزيد، عن عبداللَّه بن العلاء، عن الزهرى، قال: سمعت سعيد بن جناب يحدث عن ابى‏ عنفوانه المازنى، قال: سمعت اباجنيده جندع بن عمرو بن مازن، قال: سمعت النبى‏ صلى الله عليه و آله يقول: من كذب على متعمداً فليتبوّأ مقعده من النار. و سمعته و الا صمتا يقول: و قد انصرف من حجة الوداع. فلما نزل غدير خم، قام فى الناس خطيباً و اخذ بيد على‏ عليه السلام و قال: من كنت وليه فهذا وليه. اللهم وال من والاه، و عاد من عاداه.<ref>اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۱ ص ۳۰۸.</ref>


خط ۸۵: خط ۸۵:
حدثنا الحسن بن على العمرى: ثنا على بن ابراهيم الباهلى: ثنا ابو الجواب: ثنا سليمان بن قرم، عن هارون بن سعد، عن ثوير بن ابى ‏فاخته، عن زيد بن ارقم، قال: خطبنا رسول ‏اللَّه‏ صلى الله عليه و آله يوم الغدير فقال: الست اولى بالمؤمنين من انفسهم؟ قالوا: بلى. فأخذ بيد على ‏عليه السلام فقال: من كنت مولاه فعلى‏ عليه السلام مولاه. اللهم وال من والاه، و عاد من عاداه.<ref>المعجم الكبير (طبرانى) : ج ۵ ص ۱۹۴.</ref>
حدثنا الحسن بن على العمرى: ثنا على بن ابراهيم الباهلى: ثنا ابو الجواب: ثنا سليمان بن قرم، عن هارون بن سعد، عن ثوير بن ابى ‏فاخته، عن زيد بن ارقم، قال: خطبنا رسول ‏اللَّه‏ صلى الله عليه و آله يوم الغدير فقال: الست اولى بالمؤمنين من انفسهم؟ قالوا: بلى. فأخذ بيد على ‏عليه السلام فقال: من كنت مولاه فعلى‏ عليه السلام مولاه. اللهم وال من والاه، و عاد من عاداه.<ref>المعجم الكبير (طبرانى) : ج ۵ ص ۱۹۴.</ref>


====== ده: براء بن عازب ======
=== ده: براء بن عازب ===
اخرج المير سيد على المهمدانى، عن البراء بن عازب فى قوله تعالى: «يا ايها الرسول بلّغ ما انزل اليك من ربك» ، اى بلّغ من فضائل على‏ عليه السلام. نزلت فى غدير خم. فخطب رسول‏ اللَّه‏ صلى الله عليه وآله، قال: من كنت مولاه فهذا على ‏عليه السلام مولاه. فقال عمر: بخّ بخّ لك يا على. اصبحت مولاى و مولى كل مؤمن و مؤمنة. رواه ابونعيم، و ذكره الثعالبى فى كتابه.<ref>من حياة الخليفة عمر بن الخطاب (بكرى) : ص ۳۲۲.</ref>
اخرج المير سيد على الهمدانى، عن البراء بن عازب فى قوله تعالى: «يا ايها الرسول بلّغ ما انزل اليك من ربك» ، اى بلّغ من فضائل على‏ عليه السلام. نزلت فى غدير خم. فخطب رسول‏ اللَّه‏ صلى الله عليه و آله، قال: من كنت مولاه فهذا على ‏عليه السلام مولاه. فقال عمر: بخّ بخّ لك يا على. اصبحت مولاى و مولى كل مؤمن و مؤمنة. رواه ابونعيم، و ذكره الثعالبى فى كتابه.<ref>من حياة الخليفة عمر بن الخطاب (بكرى) : ص ۳۲۲.</ref>


علاوه بر اين ده صحابى كه با الفاظى چون «خطب» ، «يخطب» ، «خطبنا» ، و «خطيباً» به خطبه خواندن پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه وآله اشاره نموده‏ اند،  
علاوه بر اين ده صحابى كه با الفاظى چون «خطب» ، «يخطب» ، «خطبنا» ، و «خطيباً» به خطبه خواندن پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه و آله اشاره نموده‏ اند،  


حذيفة بن اسيد غفارى -  كه از بزرگان اصحاب پيامبرصلى الله عليه وآله است -  متن خطبه كوتاه پيامبر گرامى اسلام‏ صلى الله عليه وآله در روز غدير را نقل كرده  
حذيفة بن اسيد غفارى -  كه از بزرگان اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله است -  متن خطبه كوتاه پيامبر گرامى اسلام‏ صلى الله عليه و آله در روز غدير را نقل كرده  


است. ابوالقاسم طبرانى در «المعجم الكبير»با سند صحيح از حذيفة بن اسيد متن اين خطبه را ذكر كرده است.<ref>المعجم الكبير(طبرانى) : ج ۳ ص ۱۸۰.</ref>
است. ابوالقاسم طبرانى در «المعجم الكبير»با سند صحيح از حذيفة بن اسيد متن اين خطبه را ذكر كرده است.<ref>المعجم الكبير(طبرانى) : ج ۳ ص ۱۸۰.</ref>


همچنين دو تن از تابعان به نام‏هاى سعيد بن ذى‏حدّان و عمرو ذو مُرّ همدانى، بدون آنكه كلام خود را از يكى از صحابه نقل كنند به خطبه‏ گويى پيامبرصلى الله عليه  
همچنين دو تن از تابعان به نام ‏هاى سعيد بن ذى‏ حُدّان و عمرو ذو مُرّ همدانى، بدون آن كه كلام خود را از يكى از صحابه نقل كنند به خطبه‏ گويى پيامبر صلى الله عليه و آله در روز غدير خم تصريح كرده ‏اند.<ref>فرائد السمطين: ج ۱ ص ۶۸ ، و مواردى ديگر.</ref>


وآله در روز غدير خم تصريح كرده ‏اند.<ref>فرائد السمطين: ج ۱ ص ۶۸ ، و مواردى ديگر.</ref>
ابوالطفيل عامر بن واثله نيز -  كه از اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله به شمار مى ‏آيد -  به نقل از حذيفة بن اسيد غفارى ديگر صحابى پيامبر صلى الله عليه و آله، به


ابوالطفيل عامر بن واثله نيز -  كه از اصحاب پيامبرصلى الله عليه وآله به شمار مى ‏آيد -  به نقل از حذيفة بن اسيد غفارى ديگر صحابى پيامبرصلى الله عليه وآله، به
نقل اين خطبه اهتمام داشته است. او هم چنين به هنگام گزارش جريان مناشده حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در رَحبَه، تصريح مى ‏كند كه دوازده تن از نقباى انصار كه در جنگ بدر شركت كرده بودند، ضمن شهادت به عبارت «من كنت مولاه فهذا على‏ عليه السلام مولاه» به خطبه خواندن پيامبر صلى الله عليه و آله در روز غدير اعتراف كرده ‏اند:


نقل اين خطبه اهتمام داشته است. او همچنين به هنگام گزارش جريان مناشده حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در رَحبَه، تصريح مى ‏كند كه دوازده تن از نقباى انصار كه در جنگ بدر شركت كرده بودند، ضمن شهادت به عبارت «من كنت مولاه فهذا على‏ عليه السلام مولاه» به خطبه خواندن پيامبرصلى الله عليه وآله در روز غدير اعتراف كرده ‏اند:
نبّأنا الحسن بن محمد الشافعى، عن احمد بن محمد الاصبهانى، قال: انبأنا ابو على احمد بن محمد البردانى قراءة عليه، قال: انبأنا ابوطالب محمد بن على بن الفتح،حدثنا ابوالحسن على بن ابراهيم الحربى المعروف بابن ‏الحرار فى الحربية املاء من حفظه و لم يكن عنده غير هذا الحديث، قال: حدثنا ابوبكر الشافعى: حدثنا اسحاق الحربى، حدثنا ابو نعيم، عن مطر، عن ابى‏ الطفيل، قال: خطب على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام برحبة مالک بن طوق فقال: معاشر الناس، اشهد اللَّه كل امرء سمع رسول ‏اللَّه ‏صلى الله عليه و آله ما فعل فى غدير خم الا قام فشهد. فقام اثنا عشر من اهل بدر من نقباء الانصار فقالوا: خطبنا رسول ‏اللَّه‏ صلى الله عليه و آله ثم قال:  
 
نبّأنا الحسن بن محمد الشافعى، عن احمد بن محمد الاصبهانى، قال: انبأنا ابوعلى احمد بن محمد البردانى قراءة عليه، قال: انبأنا ابوطالب محمد بن على بن الفتح:
 
حدثنا ابوالحسن على بن ابراهيم الحربى المعروف بابن‏الحرار فى الحربية املاء من حفظه و لم يكن عنده غير هذا الحديث، قال: حدثنا ابوبكر الشافعى: حدثنا اسحاق  
 
الحربى: حدثنا ابونعيم، عن مطر، عن ابى‏ الطفيل، قال: خطب على بن ابى‏طالب‏عليه السلام برحبة مالك بن طوق فقال: معاشر الناس، اشهد اللَّه كل امرء سمع  
 
رسول ‏اللَّه ‏صلى الله عليه وآله ما فعل فى غدير خم الا قام فشهد. فقام اثناعشر من اهل بدر من نقباء الانصار فقالوا: خطبنا رسول ‏اللَّه‏ صلى الله عليه وآله ثم قال:  


الست اولى بكم من انفسكم؟ قالوا: بلى يا رسول‏ اللَّه. قال: فمن كنت مولاه فهذا على ‏عليه السلام مولاه. اللهم وال من والاه، و عاد من عاداه.<ref>ذيل تاريخ البغداد(ابن ‏النجار) : ج ۳ ص ۱۰.</ref>
الست اولى بكم من انفسكم؟ قالوا: بلى يا رسول‏ اللَّه. قال: فمن كنت مولاه فهذا على ‏عليه السلام مولاه. اللهم وال من والاه، و عاد من عاداه.<ref>ذيل تاريخ البغداد(ابن ‏النجار) : ج ۳ ص ۱۰.</ref>


با شواهدى كه ارائه شد، در مورد اصل خطبه خواندن پيامبر گرامى اسلام‏ صلى الله عليه وآله در روز غدير ترديدى باقى نمى ‏ماند.
با شواهدى كه ارائه شد، در مورد اصل خطبه خواندن پيامبر گرامى اسلام‏ صلى الله عليه و آله در روز غدير ترديدى باقى نمى ‏ماند.


اضافه بر آنچه گفته شد، انديشمندان فراوانى از اهل‏ تسنن شخصاً -  و نه به هنگام نقل يك روايت يا برداشت از اثرى ديگر -  به خطبه خواندن آن حضرت در روز غدير  
اضافه بر آن چه گفته شد، انديشمندان فراوانى از اهل‏ تسنن شخصاً -  و نه به هنگام نقل يك روايت يا برداشت از اثرى ديگر -  به خطبه خواندن آن حضرت در روز غدير  


خم اشاره نموده ‏اند. همان طور كه گفته شد، مؤلف «نور الامير» نام ده تن از انديشمندان اهل‏تسنن را ذكر مى‏ كند كه به امر خطبه خواندن پيامبرصلى الله عليه وآله
خم اشاره نموده ‏اند. همان طور كه گفته شد، مؤلف «نور الامير» نام ده تن از انديشمندان اهل‏ تسنن را ذكر مى‏ كند كه به امر خطبه خواندن پيامبر صلى الله عليه و آله در روز غدير خم تأكيد ورزيده ‏اند. وى به ترتيب از ابن كثير، حلبى، جزرى، يعقوبى، حموى، ابن‏دُريد، زَمخشرى، ثعالبى، غزّالى و بدخشانى ياد مى ‏كند.


در روز غدير خم تأكيد ورزيده ‏اند. وى به ترتيب از ابن كثير، حلبى، جزرى، يعقوبى، حموى، ابن‏دُريد، زَمخشرى، ثعالبى، غزّالى و بدخشانى ياد مى ‏كند.  
پژوهش گران مى‏ توانند جهت دريافت متن و آدرس آن به منبع رجوع كنند.<ref>نور الامير (تقدمى): ص ۱۸ - ۲۰.</ref>


پژوهشگران مى‏ توانند جهت دريافت متن و آدرس آن به منبع رجوع كنند.<ref>نور الامير (تقدمى): ص ۲۰  - ۱۸</ref>
در اين جا متن ديدگاه پنج تن ديگر از انديشمندان و اعلام اهل‏ تسنن را كه در آن كتاب ذكر نشده، جهت استحكام بيشتر بحث خلاصه وار ذكر مى كنيم:
 
در اينجا متن ديدگاه پنج تن ديگر از انديشمندان و اعلام اهل‏ تسنن را كه در آن كتاب ذكر نشده، جهت استحكام بيشتر بحث خلاصه وار ذكر مى كنيم:


اول. ابن ‏مغازلى: ... ثم اخذ بيد على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام فرفعها، ثم قال: من كنت مولاه فهذا مولاه، و من كنت وليه فهذا وليه. اللهم وال من والاه، و عاد من  
اول. ابن ‏مغازلى: ... ثم اخذ بيد على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام فرفعها، ثم قال: من كنت مولاه فهذا مولاه، و من كنت وليه فهذا وليه. اللهم وال من والاه، و عاد من  
خط ۱۲۸: خط ۱۱۸:
عاداه. قالها ثلاثاً. هذا آخر الخطبه.<ref>المناقب(ابن ‏المغازلى) : ج ۱ ص ۴۴.</ref>
عاداه. قالها ثلاثاً. هذا آخر الخطبه.<ref>المناقب(ابن ‏المغازلى) : ج ۱ ص ۴۴.</ref>


دوم. ابن ‏تيميه: ...كثامن عشرى ذى ‏الحجه الذى خطب فيه النبى‏صلى الله عليه وآله بغدير خم مرجعة من حجةالوداع. فانه ‏صلى الله عليه وآله خطب فيه خطبة، وصّى  
دوم. ابن ‏تيميه: ...كثامن عشرى ذى ‏الحجه الذى خطب فيه النبى ‏صلى الله عليه و آله بغدير خم مرجعة من حجة الوداع. فانه ‏صلى الله عليه و آله خطب فيه خطبة، وصّى فيها باتباع كتاب اللَّه، و وصّى فيها باهل‏ بيته. كما روى مسلم فى صحيحه عن زيد بن ارقم رضى اللَّه عنه.<ref>اقتضاء الصراط المستقيم (ابن ‏تيميه) : ج ۱ ص ۲۹۳.</ref>  
 
فيها باتباع كتاب اللَّه، و وصّى فيها باهل‏بيته. كما روى مسلم فى صحيحه عن زيد بن ارقم رضى اللَّه عنه.<ref>اقتضاء الصراط المستقيم (ابن ‏تيميه) : ج ۱ ص ۲۹۳.</ref>


سوم. ابن‏ اثير: و لما رجع ‏عليه السلام من حجةالوداع، فكان بين مكة و المدينة بمكان يقال له «غدير خم» ، خطب الناس هنالك فى اليوم الثانى ‏عشر<ref>خطبه پيامبرصلى الله عليه وآله در روز غدير قطعاً در روز هجدهم ذى ‏الحجه بوده است. اشاره به روز دوازدهم ناشى از سهو قلم است.</ref>من ذى  
سوم. ابن‏ اثير: و لما رجع ‏عليه السلام من حجة الوداع، فكان بين مكة و المدينة بمكان يقال له «غدير خم» ، خطب الناس هنالك فى اليوم الثانى ‏عشر<ref>خطبه پيامبر صلى الله عليه و آله در روز غدير قطعاً در روز هجدهم ذى ‏الحجه بوده است. اشاره به روز دوازدهم ناشى از سهو قلم است.</ref>من ذى  


الحجه فى خطبته ... .<ref>البداية و النهاية (ابن‏ كثير) : ج ۷ ص ۳۷۰.</ref>
الحجه فى خطبته ... .<ref>البداية و النهاية (ابن‏ كثير) : ج ۷ ص ۳۷۰.</ref>


چهارم: آلوسى: ان النبى‏صلى الله عليه وآله خطب فى مكان بين مكة و المدينة عند مرجعه من حجةالوداع قريب من الجحفة، يقال له: غدير خم ... .<ref>روح المعانى (آلوسى) : ج ۶ ص ۱۹۴.</ref>
چهارم: آلوسى: ان النبى ‏صلى الله عليه و آله خطب فى مكان بين مكة و المدينة عند مرجعه من حجة الوداع قريب من الجحفة، يقال له: غدير خم ... .<ref>روح المعانى (آلوسى) : ج ۶ ص ۱۹۴.</ref>


پنجم: عبدالملك بن حسين بن عبدالملك عصامى شافعى: انه‏ صلى الله عليه وآله خطب بغدير خم، ثامن‏ عشر ذى‏ الحجة، مرجعة من حجةالوداع، تحت شجرات بُرّح  
پنجم: عبدالملك بن حسين بن عبدالملك عصامى شافعى: انه‏ صلى الله عليه و آله خطب بغدير خم، ثامن‏ عشر ذى‏ الحجة، مرجعة من حجة الوداع، تحت شجرات بُرّح  


له ما تحتها بعد صلاة الظهر. فقال: ... . <ref>سمط النجوم العوالى (عصامى) : ج ۱ ص ۴۰۲.</ref>
له ما تحتها بعد صلاة الظهر. فقال: ... . <ref>سمط النجوم العوالى (عصامى) : ج ۱ ص ۴۰۲.</ref>


بنابراين، با قرائن فراوان ثابت مى ‏شود كه پيامبر گرامى اسلام‏ صلى الله عليه وآله در روز غدير خم ايراد خطبه فرموده ‏اند. از كاوش در منابع مخالفان كه در گذريم، در  
بنابراين، با قرائن فراوان ثابت مى ‏شود كه پيامبر گرامى اسلام‏ صلى الله عليه و آله در روز غدير خم ايراد خطبه فرموده ‏اند. از كاوش در منابع مخالفان كه در گذريم، در  


مصادر اماميه نيز علاوه بر آنكه متن خطبه‏هاى كوتاه و متوسط و طولانى ثبت و ضبط شده است، به خطبه ‏گويى آن حضرت در روز غدير نيز تصريح شده است. براى  
مصادر اماميه نيز علاوه بر آن كه متن خطبه‏ هاى كوتاه و متوسط و طولانى ثبت و ضبط شده است، به خطبه ‏گويى آن حضرت در روز غدير نيز تصريح شده است. براى  


نمونه صاحب «النجم الثاقب» خطبه طولانى غدير را با دو وصف بليغ و طويل همراه كرده است:
نمونه صاحب «النجم الثاقب» خطبه طولانى غدير را با دو وصف بليغ و طويل همراه كرده است:


خطبة رسول‏ اللَّه ‏صلى الله عليه وآله البليغة و الطويلة فى حجةالوداع فى غدير خم، التى خطبها فى ذلك المحضر العظيم ... .<ref>النجم الثاقب (نورى) : ج ۱ ص ۳۴۲.</ref>
خطبة رسول‏ اللَّه ‏صلى الله عليه و آله البليغة و الطويلة فى حجةالوداع فى غدير خم، التى خطبها فى ذلك المحضر العظيم ... .<ref>النجم الثاقب (نورى) : ج ۱ ص ۳۴۲.</ref>


همچنين در روايات مكتب اهل‏بيت‏ عليهم السلام نيز به خطبه‏ گويى حضرت رسول‏ صلى الله عليه وآله در روز غدير تصريح شده است.
هم چنين در روايات مكتب اهل‏ بيت‏ عليهم السلام نيز به خطبه‏ گويى حضرت رسول‏ صلى الله عليه و آله در روز غدير تصريح شده است.


براى نمونه مى‏ توان به «كتاب سليم قيس الهلالى»<ref>كتاب سليم بن قيس الهلالى: ج ۲ ص ۶۴۴ حديث ۱۱</ref>: ...بغدير خم ثم خطب و قال ايها الناس... . و «الامالى» شيخ طوسى <ref>الامالى (طوسى) : ص ۲۵۴ مجلس ۹ </ref>: خطبنا رسول ‏اللَّه‏ صلى الله عليه وآله يوم غدير خم فقال: ... . اشاره كرد.
براى نمونه مى‏ توان به «كتاب سليم قيس الهلالى»<ref>كتاب سليم بن قيس الهلالى: ج ۲ ص ۶۴۴ حديث ۱۱.</ref>: ...بغدير خم ثم خطب و قال ايها الناس... . و «امالى شيخ طوسى» <ref>الامالى (طوسى) : ص ۲۵۴ مجلس ۹. </ref>: خطبنا رسول ‏اللَّه‏ صلى الله عليه و آله يوم غدير خم فقال: ... . اشاره كرد.