بيان احكام توسط اميرالمؤمنين عليه السلام

بيان احكام توسط اميرالمؤمنين ‏عليه السلام

پیامبر صلی الله علیه و آله در دو فراز از بخش دهم خطبه غدیر پس از اشاره به حج، نماز و زکات را دو بار مطرح كردند؛ يک بار با اشاره به آيه ۴۳ سوره بقره:

«وَ اَقيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ ارْكَعُوا مَعَ الرّاكِعينَ»،

و بار ديگر با اشاره به آيه ۴۱ سوره حج: «الَّذينَ اِنْ مَكَّناهُمْ فِى الاَرْضِ اَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ اَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ»:

پيرو آن نكته اصلى را به ميان آوردند كه اگر زمان طويلى بر شما گذشت و كوتاهى نموديد يا فراموش كرديد امیرالمؤمنین علیه السلام صاحب اختيار شمايند و براى شما بيان مى‏ كنند.

آنگاه ادامه مسير را نشان داده و فرمودند: او و آنان كه از نسل من به خلافت مى‏ رسند، هر چه سؤال كنيد به شما خبر مى ‏دهند و هر چه نمى‏ دانيد برايتان بيان مى‏ كنند.

آنچه حضرت درباره نماز و زكات فرمودند آمادگى لازم را براى مطلب اصلى به وجود آوردند، كه عبارت بود از آينده نگرى درباره همه حلال‏ ها و حرام‏ هاى خداوند، كه بسيارى از آنها گفته نشده بود و براى برخى از آنها هنوز زمينه‏ اى وجود نداشت.

اين فراز يكى از مهم ‏ترين قسمت‏ هاى خطبه غدیر به شمار مى‏ آيد كه پيامبر صلى الله عليه و آله ضابطه ابدى درباره حلال و حرام را در اختيار مردم گذاشت و راه هر گونه خود رأيى درباره احكام الهى را مسدود نمودند.

در اين باره حضرت دو ضابطه بسيار مهم براى مردم تعيين كردند:

يكى مرجع مردم در حلال و حرام تا روز قيامت كه در اين باره ابتدا تصريح كردند كه تعداد حلال و حرام آن قدر زياد است كه نمى ‏توان در يک مجلس همه را بيان كرد.

سپس راه حل آن را تعيين جانشينانى دانستند كه به نيابت از پيامبر صلى الله عليه و آله پاسخگوى مردم باشند، و آنان را از امیرالمؤمنین‏ علیه السلام تا حضرت مهدی‏ علیه السلام معرفى كردند.

ضابطه دوم عدم تغيير حلال و حرام تا روز قيامت كه در اين باره حضرت اعلام كردند هيچ حرامى و حلالى را تا كنون تغيير نداده ‏ام و تغييرى هم در آنها به وجود نخواهد آمد.

بنا بر اين از مردم نيز خواستند بر اين عدم تغيير پايدار بمانند.

مَعاشِرَ النّاسِ، اَقيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ كَما اَمَرَكُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ، فَاِنْ طالَ عَلَيْكُمُ الاَْمَدُ فَقَصَّرْتُمْ اَوْ نَسيتُمْ فَعَلِىٌّ وَلِيُّكُمْ وَ مُبَيِّنٌ لَكُمْ؛ الَّذى نَصَبَهُ اللَّهُ عزَّ وَ جَلَّ لَكُمْ بَعْدى اَمينَ خَلْقِهِ. اِنَّهُ مِنّى وَ اَنَا مِنْهُ، وَ هُوَ وَ مَنْ يَخْلُفُ مِنْ ذُرِّيَّتى يُخْبِرُونَكُمْ بِما تَسْاَلُونَ عَنْهُ وَ يُبَيِّنُونَ لَكُمْ ما لا تَعْلَمُونَ... .

اَلا اِنَّ الْحَلالَ وَ الْحَرامَ اَكْثَرُ مِنْ اَنْ اُحْصِيَهُما وَ اُعَرِّفَهُما؛ فَآمُرُ بِالْحَلالِ وَ اَنْهى عَنِ الْحَرامِ فى مَقامٍ واحِدٍ، فَاُمِرْتُ اَنْ آخُذَ الْبَيْعَةَ مِنْكُمْ وَ الصَّفْقَةَ لَكُمْ بِقَبُولِ ما جِئْتُ بِهِ عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فى عَلِىٍّ اَميرِالْمُؤْمِنينَ وَ الاَوْصِياءِ مِنْ بَعْدِهِ الَّذينَ هُمْ مِنّى وَ مِنْهُ اِمامَةً فيهِمْ قائِمَةً، خاتِمُهَا الْمَهْدِىُّ اِلى يَوْمٍ يَلْقَى اللَّهَ الَّذى يُقَدِّرُ وَ يَقْضى.

مَعاشِرَ النّاسِ، وَ كُلُّ حَلالٍ دَلَلْتُكُمْ عَلَيْهِ وَ كُلُّ حَرامٍ نَهَيْتُكُمْ عَنْهُ فَإِنّى لَمْ اَرْجِعْ عَنْ ذلِكَ وَ لَمْ اُبَدِّلْ. اَلا فَاذْكُرُوا ذلِكَ وَ احْفَظُوهُ وَ تَواصَوْا بِهِ، وَ لا تُبَدِّلُوهُ وَ لا تُغَيِّرُوهُ.

اَلا وَ اِنّى اُجَدِّدُ الْقَوْلَ: اَلا فَاَقيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ أْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ:

اى مردم، نماز را به پا داريد و زکات را بپردازيد همانطور كه خداوند عز و جل به شما فرمان داده است و اگر زمان طويلى بر شما گذشت و كوتاهى نموديد يا فراموش كرديد، على صاحب اختیار شماست و براى شما بيان مى ‏كند.

او كه خداوند عز و جل بعد از من به عنوان امين بر خلقش او را منصوب نموده است. او از من است و من از اويم. او و آنان كه از نسل من ‏اند از آنچه سؤال كنيد به شما خبر مى ‏دهند و آنچه را نمى‏ دانيد براى شما بيان مى‏ كنند... .

بدانيد كه حلال و حرام بيش از آن است كه من همه آنها را بشمارم و معرفى كنم و بتوانم در يک مجلس به همه حلال ‏ها دستور دهم و از همه حرام‏ ها نهى كنم.

پس مأمورم كه از شما بيعت بگيرم و با شما دست بدهم بر اينكه قبول كنيد آنچه از طرف خداوند عز و جل درباره اميرالمؤمنين على و جانشينان بعد از او آورده ‏ام كه آنان از نسل من و اويند، و آن موضوع امامتى است كه فقط در آنها بپا خواهد بود، و آخر ايشان مهدى است تا روزى كه خداى مدبِّرِ قضا و قدر را ملاقات كند.

اى مردم، هر حلالى كه شما را به آن راهنمايى كردم و هر حرامى كه شما را از آن نهى نمودم، هرگز از آنها بر نگشته ‏ام و تغيير نداده ‏ام (و همچنان پا برجاست) . اين مطلب را به ياد داشته باشيد و آن را حفظ كنيد و به يكديگر نيز سفارش كنيد، و آن را تبديل نكنيد و تغيير ندهيد.

من سخن خود را تكرار مى‏ كنم: نماز را بپا داريد و زكات را بپردازيد و به كار نيک امر كنيد و از منكرات نهى نماييد.