راویان حدیث غدیر از صحابه: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی غدیر
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۵۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
== الف. راويان حديث غدير از صحابه ==
== الف. راويان حديث غدير از صحابه ==
در اين بخش راويان حديث غدير از صحابه -  كه ۱۴۷ نفر هستند -  را همراه با كتاب يا كتبى كه حديث غدير را از آن صحابى نقل كرده ‏اند مى‏ آوريم:
در اين بخش راويان [[حدیث غدیر]] از [[صحابه]] -  كه ۱۴۷ نفر هستند -  را همراه با كتاب يا كتبى كه حديث غدير را از آن صحابى نقل كرده ‏اند مى‏ آوريم:


=== ۱. '''ابن‏ ارقم''' ===
=== ۱. ابن‏ ارقم ===
مغازلى در «المناقب» و ابن ‏طاووس در «الطرائف» و مجلسى در «بحار الانوار» و ابن ‏بطريق در «العمدة» حديث غدير را از فردى به نام ابن ‏ارقم نقل كرده ‏اند.<ref>مناقب على بن ‏ابى ‏طالب‏ عليه السلام (ابن ‏مغازلى) : ص ۱۶ ح ۲۳۲. الطرائف (ابن ‏طاووس) : ص ۱۴۳ ح ۲۱۸. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۸۴ ح ۶۹ . العمدة (ابن ‏بطريق) : ص ۵۱ .</ref>
مغازلى در «المناقب» و [[سید بن طاووس|ابن ‏طاووس]] در «الطرائف» و [[علامه مجلسی|مجلسی]] در «[[بحار الانوار (كتاب)|بحار الانوار]]» و ابن ‏بطريق در «العمدة» حديث غدير را از فردى به نام ابن ‏ارقم نقل كرده ‏اند.<ref>مناقب على بن ‏ابى ‏طالب‏ عليه السلام (ابن ‏مغازلى) : ص ۱۶ ح ۲۳۲. الطرائف (ابن ‏طاووس) : ص ۱۴۳ ح ۲۱۸. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۸۴ ح ۶۹ . العمدة (ابن ‏بطريق) : ص ۵۱ .</ref>


=== ۲. ابو بسطام خادم اسامة بن زيد<ref>ترجمة الامام على بن ابى ‏طالب‏ عليه السلام من تاريخ دمشق (ابن‏ عساكر) : ج ۲ ص ۸ ح ۵۸۷ .</ref>===
=== ۲. ابو بسطام خادم اسامة بن زيد ===
=== '''۳. ابوبكر بن ابى ‏قحافه تيمى(م ۱۳ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۵۵ ح ۱. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. اسنى المطالب (شمس ‏الدين جزرى) : ص ۴۸. مناقب على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام: ص ۲۷ ح ۳۹.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref>'''===
ابن ‏عساكر حديث غدير را از ابو بسطام نقل كرده است.<ref>ترجمة الامام على بن ابى ‏طالب‏ عليه السلام من تاريخ دمشق (ابن‏ عساكر) : ج ۲ ص ۸ ح ۵۸۷ .</ref>


=== ۴. ابورافع قبطى، مولى رسول ‏اللَّه‏ صلى الله عليه و آله<ref>حديث الولاية: ص ۲۵۴ ح ۵۵ . مقتل خوارزمى: ج ۱ ص ۴۸. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===
=== ۳. ابو بكر بن ابى ‏قحافه تيمى(م ۱۳ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۵۵ ح ۱. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. اسنى المطالب (شمس ‏الدين جزرى) : ص ۴۸. مناقب على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام: ص ۲۷ ح ۳۹.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref>===
 
=== ۴. ابو رافع قبطى، مولى رسول ‏اللَّه‏ صلى الله عليه و آله<ref>حديث الولاية: ص ۲۵۴ ح ۵۵ . مقتل خوارزمى: ج ۱ ص ۴۸. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===


=== ۵. ابو زينب بن عوف انصارى<ref>حديث الولاية: ص ۲۳۶ ح ۲۳. اسد الغابة: ج ۳ ص ۳۰۷ و ج ۵ ص ۲۰۵. الاصابة: ج ۳ ص ۴۰۸ و ج ۴ ص ۸۰ .</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===
=== ۵. ابو زينب بن عوف انصارى<ref>حديث الولاية: ص ۲۳۶ ح ۲۳. اسد الغابة: ج ۳ ص ۳۰۷ و ج ۵ ص ۲۰۵. الاصابة: ج ۳ ص ۴۰۸ و ج ۴ ص ۸۰ .</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===
خط ۱۸: خط ۲۰:
=== ۸. ابو فضاله انصارى<ref>تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ . الاستيعاب (چاپ در ذيل الاصابة) : ج ۴ ص ۱۳۴. اسد الغابة: ج ۵ ص ۲۷۳. الاصابة: ج ۴ ص ۱۵۵ ح ۹۰۴ و ص ۱۵۹ ح ۹۲۷.</ref><ref>اسعد الغابة: ج ۳ ص ۳۰۷ و ج ۵ ص ۲۰۵. تاريخ آل ‏محمد عليهم السلام (قاضى بهلول بهجت) : ص ۶۷ .</ref> ===
=== ۸. ابو فضاله انصارى<ref>تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ . الاستيعاب (چاپ در ذيل الاصابة) : ج ۴ ص ۱۳۴. اسد الغابة: ج ۵ ص ۲۷۳. الاصابة: ج ۴ ص ۱۵۵ ح ۹۰۴ و ص ۱۵۹ ح ۹۲۷.</ref><ref>اسعد الغابة: ج ۳ ص ۳۰۷ و ج ۵ ص ۲۰۵. تاريخ آل ‏محمد عليهم السلام (قاضى بهلول بهجت) : ص ۶۷ .</ref> ===


=== ۹. ابوقدامه انصارى<ref>اسد الغابة: ج ۵ ص ۲۷۶. الاصابة: ج ۵ ص ۱۵۹ ح ۹۲۶.</ref> ===
=== ۹. ابو قدامه انصارى<ref>اسد الغابة: ج ۵ ص ۲۷۶. الاصابة: ج ۵ ص ۱۵۹ ح ۹۲۶.</ref> ===


=== ۱۰. ابوكامل احمس ===
=== ۱۰. ابو كامل احمس ===


=== ۱۱. ابو كاهل<ref>مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> ===
=== ۱۱. ابو كاهل<ref>مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> ===


=== ۱۲. ابوليلى بن سعيد انصارى (م ۳۷ ق)<ref>المناقب (خوارزمى) : ص ۳۵. تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۱۱۴.</ref> ===
=== ۱۲. ابو ليلى بن سعيد انصارى (م ۳۷ ق)<ref>المناقب (خوارزمى) : ص ۳۵. تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۱۱۴.</ref> ===


=== ۱۳. ابوهريره دوسى(م ۵۸ يا ۵۹ ق)<ref>تاريخ بغداد: ج ۸ ص ۲۹۰. تهذيب الكمال فى اسماء الرجال: ج ۷ ص ۳۲۷. مناقب خوارزمى: ص ۱۳۰. اسنى المطالب: ص ۳. الدرّ المنثور: ج ۲ ص ۲۵۹. تاريخ الخلفاء: ص ۱۱۴. كنز العمال: ج ۶ ص ۴۰۳،۱۵۴. الاستيعاب: ج ۲ ص ۴۷۳. البداية و النهاية: ج ۵ ص ۲۱۴. نزل الابرار: ص ۲۰.</ref><ref>كتاب الامالى (صدوق) : ص ۲. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۰۸ ح ۱۴ و ج ۹۷ ص ۱۱۰ ح ۱. الطرائف (ابن ‏طاووس) : ص ۱۴۷ ح ۲۲۲. الغارات (ثقفى) : ج ۲ ص ۶۵۶ .</ref> ===
=== ۱۳. ابو هريره دوسى(م ۵۸ يا ۵۹ ق)<ref>تاريخ بغداد: ج ۸ ص ۲۹۰. تهذيب الكمال فى اسماء الرجال: ج ۷ ص ۳۲۷. مناقب خوارزمى: ص ۱۳۰. اسنى المطالب: ص ۳. الدرّ المنثور: ج ۲ ص ۲۵۹. تاريخ الخلفاء: ص ۱۱۴. كنز العمال: ج ۶ ص ۴۰۳،۱۵۴. الاستيعاب: ج ۲ ص ۴۷۳. البداية و النهاية: ج ۵ ص ۲۱۴. نزل الابرار: ص ۲۰.</ref><ref>كتاب الامالى (صدوق) : ص ۲. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۰۸ ح ۱۴ و ج ۹۷ ص ۱۱۰ ح ۱. الطرائف (ابن ‏طاووس) : ص ۱۴۷ ح ۲۲۲. الغارات (ثقفى) : ج ۲ ص ۶۵۶ .</ref> ===


=== ۱۴. ابوالهيثم بن التيهان (م ۳۷ ق)<ref>تاريخ آل محمد عليهم السلام: ص ۶۷ .</ref> ===
=== ۱۴. ابو الهيثم بن التيهان (م ۳۷ ق)<ref>تاريخ آل محمد عليهم السلام: ص ۶۷ .</ref> ===


=== ۱۵. ابىّ بن كعب انصارى خزرجى، سيد القرّاء (م ۳۰ يا ۳۱ يا ۳۲ ق)<ref>مناقب آل‏ ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> ===
=== ۱۵. ابىّ بن كعب انصارى خزرجى، سيد القرّاء (م ۳۰ يا ۳۱ يا ۳۲ ق)<ref>مناقب آل‏ ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> ===
خط ۶۹: خط ۷۱:


=== ۳۴.جرير بن حميد حميرى ===
=== ۳۴.جرير بن حميد حميرى ===
جعابى در «نخب المناقب» حديث غدير را از وى نقل كرده است.
جعابى در «نخب المناقب» [[حدیث غدیر]] را از وى نقل كرده است.


=== ۳۵. جرير بن عبداللَّه بن جابر بجلى (م ۵۱ يا ۵۲ يا ۵۳ يا ۵۴ ق)<ref>مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۶. تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۱۴. البداية و النهاية (ابن ‏كثير) : ج ۷ ص ۳۴۹. كنز العمال: ج ۶ ص ۳۹۹ ۱۵۴. كتاب الولاية: ص ۲۵۵. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. المعجم الكبير: ج ۲ ص ۲۵۷ ح ۲۵۰۵.</ref><ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===
=== ۳۵. جرير بن عبداللَّه بن جابر بجلى (م ۵۱ يا ۵۲ يا ۵۳ يا ۵۴ ق)<ref>مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۶. تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۱۴. البداية و النهاية (ابن ‏كثير) : ج ۷ ص ۳۴۹. كنز العمال: ج ۶ ص ۳۹۹ ۱۵۴. كتاب الولاية: ص ۲۵۵. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. المعجم الكبير: ج ۲ ص ۲۵۷ ح ۲۵۰۵.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===


=== ۳۶. جُندب انصارى ===
=== ۳۶. جُندب انصارى ===
شهاب ‏الدين در «تشنيف الآذان» حديث غدير را از او نقل كرده است.
شهاب ‏الدين در «تشنيف الآذان» حديث غدير را از او نقل كرده است.


=== ۳۷. جندب بن جناده غفارى، ابوذر (م ۳۱ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۹۳ ح ۲۵. فرائد السمطين: ج ۱ ص ۳۱۶  - ۳۱۴ ب ۵۸ . اسنى المطالب: ص ۴. مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. ينابيع المودة: ج ۱ ص ۳۴۱ ح ۳.</ref><ref>كتاب سليم بن قيس الهلالى: ج ۲ ص ۶۳۶ ح ۱۱. الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===
=== ۳۷. جندب بن جناده غفارى، ابوذر (م ۳۱ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۹۳ ح ۲۵. فرائد السمطين: ج ۱ ص ۳۱۶  - ۳۱۴ ب ۵۸ . اسنى المطالب: ص ۴. مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. ينابيع المودة: ج ۱ ص ۳۴۱ ح ۳.</ref> <ref>كتاب سليم بن قيس الهلالى: ج ۲ ص ۶۳۶ ح ۱۱. الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===


=== ۳۸. جُندب بن عبداللَّه بن سفيان بجلّى عقلى<ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===
=== ۳۸. جُندب بن عبداللَّه بن سفيان بجلّى عقلى<ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===
خط ۸۴: خط ۸۶:
=== ۴۰. حارث (عمرو، نعمان) بن ربعى سلمى خزرجى انصارى، ابوقتاده<ref>مناقب آل ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> ===
=== ۴۰. حارث (عمرو، نعمان) بن ربعى سلمى خزرجى انصارى، ابوقتاده<ref>مناقب آل ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> ===


=== ۴۱. حبّاب بن عتبه<ref>مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref>===
=== ۴۱. حبّاب بن عتبه ===
۴۲. حَبّة بن جوين عَرَنى بجلى، ابوقدامه (م ۷۶ تا ۷۹ ق)
جعابى در «نخب المناقب» وى را از راويان حديث غدير معرفى كرده است<ref>مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref>


<ref>كتاب الولاية: ص ۲۳۹ ح ۷۸. الكنى و الاسماء (دولابى) : ج ۲ ص ۸۸ . اسد الغابة: ج ۱ ص ۳۶۷. الاصابة: ج ۱ ص ۳۷۲. ينابيع المودة: ج ۱ ص ۱۰۹ ح ۳۰. مناقب آل‏ ابی ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در «الطرائف» حديث غدير را از وى نقل كرده است.<ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref>هيثمى و خطيب خوارزمى<ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.مجمع الزوائد: ج ۹ ص ۱۰۳. تاريخ خوارزمى: ج ۸ ص ۲۷۶.</ref> او را توثيق كرده ‏اند.
=== ۴۲. حَبّة بن جوين عَرَنى بجلى، ابوقدامه (م ۷۶ تا ۷۹ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۲۳۹ ح ۷۸. الكنى و الاسماء (دولابى) : ج ۲ ص ۸۸ . اسد الغابة: ج ۱ ص ۳۶۷. الاصابة: ج ۱ ص ۳۷۲. ينابيع المودة: ج ۱ ص ۱۰۹ ح ۳۰. مناقب آل‏ ابی ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.مجمع الزوائد: ج ۹ ص ۱۰۳. تاريخ خوارزمى: ج ۸ ص ۲۷۶.</ref>===


۴۳. حَبشى بن جناده سلولى
=== ۴۳. حَبشى بن جناده سلولى.<ref>اسد الغابة: ج ۳ ص ۳۰۷ و ج ۵ ص ۲۰۵. الرياض النضره: ج ۲ ص ۱۶۹. كنز العمال: ج ۶ ص ۱۵۴. البداية و النهاية: ج ۵ ص ۲۱۱ و ج ۷ ص ۳۴۹. مجمع الزوائد: ج ۹ ص ۱۰۶. تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۱۱۴. نزل الابرار (بدخشى) : ص ۲۰. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴.</ref> <ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۲۰۱.</ref> ===


در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين ‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه به نقل اصبغ بن نباته، وى از جمله كسانى است كه به حديث غدير گواهى دادند.
=== ۴۴. حبيب بن بديل بن ورقاء خزاعى<ref>كتاب الولاية: ص ۲۴۱. اسد الغابة: ج ۱ ص ۳۶۸. الاصابة: ج ۱ ص ۳۰۴. ينابيع المودة: ج ۱ ص ۱۰۹ ۱۰۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===


هم چنين در مدارک زير حديث غدير را از حَبشى بن جناده نقل كرده است: ابن ‏عقده در كتاب «الموالاة» ، ابن ‏اثير در «اسد الغابة» ، محب‏ الدين طبرى در «الرياض النضرة» ، سيوطى در «جمع الجوامع» ، طبرانى در «المعجم الكبير» ، متقى هندى در «كنز العمال» ، ابن ‏كثير در «البداية و النهاية» ، حافظ هيثمى در «مجمع الزوائد» ، طبرانى، سيوطى در «تاريخ الخلفاء» ، شيخ ابراهيم وصابى شافعى در «الاكتفاء فى فضل الاربعة الخلفاء» ، جزرى در «اسنى المطالب» .<ref>اسد الغابة: ج ۳ ص ۳۰۷ و ج ۵ ص ۲۰۵. الرياض النضره: ج ۲ ص ۱۶۹. كنز العمال: ج ۶ ص ۱۵۴. البداية و النهاية: ج ۵ ص ۲۱۱ و ج ۷ ص ۳۴۹. مجمع الزوائد: ج ۹ ص ۱۰۶. تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۱۱۴. نزل الابرار (بدخشى) : ص ۲۰. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴.</ref>در كتب شيعه نيز علامه مجلسى در «بحار الانوار» حديث غدير را از او نقل كرده است.<ref>بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۲۰۱.</ref>
=== ۴۵. حذيفة بن اسيد غفارى، ابوسَريحه (م ۴۰ يا ۴۱ يا ۴۲ ق)<ref>ينابيع المودة: ص ۳۸. صحيح ترمذى: ج ۲ ص ۲۹۸. الفصول المهمة: ص ۲۵. مناقب الثلاثة (چاپ مصر) : ص ۱۹. البداية و النهاية: ج ۵ ص ۲۰۹ و ج ۷ ص ۳۴۸. الصواعق (ابن ‏حجر) : ص ۲۵. السيرة الحلبية: ج ۳ ص ۳۰۱. مجمع الزوائد: ج ۹ ص ۱۶۵. نزل الابرار: ص ۱۸. اخبار الدول: ص ۱۰۲. تاريخ الخلفاء: ص ۱۱۴. تاريخ آل ‏محمد عليهم السلام: ص ۶۸</ref> <ref>الخصال (صدوق) : ج ۱ ص ۶۵ ح ۸ . بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۲۱ ح ۱۵ و ص ۱۹۰.</ref> ===


۴۴. حبيب بن بديل بن ورقاء خزاعى
=== ۴۶. حذيفة بن يمان يمانى عبسى (م ۳۶ ق)<ref>اسنى المطالب: ص ۴.</ref><ref>اقبال الاعمال ۰ابن ‏طاووس) : ص ۴۵۹. تفسير فرات الكوفى: ص ۱۹۵. بحار الانوار: ج ۳۷ ص۱۹۳،۱۳۶ ح ۷۷.</ref> ===


ابن ‏عقده در كتاب «الموالاة» به اسنادش حديث غدير را از حبيب بن بديل روايت كرده است. هم چنين ابن‏ اثير در «اسد الغابة» از كتاب «الموالاة» ابن ‏عقده به اسنادش از زرّ بن حبيش حديث غدير را ضمن ماجراى سلام به حضرت با لقب «اميرالمؤمنين» روايت كرده، كه ابن ‏حجر اين روايت را در «الاصابة» به طور خلاصه ذكر آورده است. قندوزى نيز در «ينابيع المودة» حديث غدير را ازوى نقل كرده است.<ref>كتاب الولاية: ص ۲۴۱. اسد الغابة: ج ۱ ص ۳۶۸. الاصابة: ج ۱ ص ۳۰۴. ينابيع المودة: ج ۱ ص ۱۰۹ ۱۰۸.</ref> در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در «الطرائف» حديث غدير را از وى نقل كرده است.<ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref>
=== ۴۷. حسّان بن ثابت انصارى (م ۳۶ يا ۴۰ يا ۵۰ يا ۵۴ ق)<ref>مرقاة الشعر (مرزبانى) . شرف المصطفى ‏صلى الله عليه وآله (خركوشى) . الاوائل (ابونعيم اصفهانى) . كتاب الولاية (سجستانى ). المناقب (خوارزمى) : ص ۸۰ . تذكرة خواص الامة (ابن ‏جوزى) : ص ۲۰. كفاية الطالب (گنجى شافعى) : ص ۱۷. فرائد السمطين (حموئى) . نظم درر السمطين (زرندى) .</ref> <ref>الغدير: ج ۲ ص ۳۴ - ۶۵ . المسترشد (طبرى)</ref> ===


۴۵. حذيفة بن اسيد غفارى، ابوسَريحه (م ۴۰ يا ۴۱ يا ۴۲ ق)
=== ۴۸.امام حسن بن على المجتبى‏ عليه السلام<ref>الغدیر:ج1 ص 72.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===


ابن‏ عقده در كتاب «الموالاة» حديث غدير را همراه با حديث ثقلين از حذيفة بن اسيد -  كه از اصحاب شجره است -  روايت كرده است. هم چنين در منابع زير حديث غدير از او نقل شده، كه گاهى همراه با ماجراى غدير و حديث ثقلين است:
=== ۴۹. امام حسين بن على الشهيد عليه السلام (م ۶۱ ق)<ref>الغدیر: ج1 ص 73.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===


«ينابيع المودة» ، طبرانى در دو مورد از «المعجم الكبير» ، ضياء در «المختارة» ، ترمذى در صحيح خود و در «نوادر الاصول» ، ابن‏ اثير در «اسد الغابة» ، حموينى در «فرائد السمطين» ، ابن ‏صباغ مالكى در «الفصول المهمة» ، ابوالفتوح اسعد بن ابى ‏الفضايل عجلى در «الموجز فى فضائل الخلفاء الاربعة» ، «مناقب الثلاثة» ، حافظ ابوالفتوح در «الموجز» ، ابن ‏عساكر در «تاريخ مدينة دمشق» ، ابن ‏كثير در دو مورد از «البداية و النهاية» ، ابن ‏حجر در «الصواعق» ، حلبى در «السيرة الحلبية» ، «مفتاح النجا فى مناقب آل ‏العباء عليهم السلام» ، هيثمى در «مجمع الزوائد» ، «نزل الابرار» ، قرمانى در «اخبار الدول» ، سيوطى در «تاريخ الخلفاء» ، خطيب خوارزمى در مقتلش، قاضى در «تاريخ آل محمد عليهم السلام» .<ref>ينابيع المودة: ص ۳۸. صحيح ترمذى: ج ۲ ص ۲۹۸. الفصول المهمة: ص ۲۵. مناقب الثلاثة (چاپ مصر) : ص ۱۹. البداية و النهاية: ج ۵ ص ۲۰۹ و ج ۷ ص ۳۴۸. الصواعق (ابن ‏حجر) : ص ۲۵. السيرة الحلبية: ج ۳ ص ۳۰۱. مجمع الزوائد: ج ۹ ص ۱۶۵. نزل الابرار: ص ۱۸. اخبار الدول: ص ۱۰۲. تاريخ الخلفاء: ص ۱۱۴. تاريخ آل ‏محمد عليهم السلام: ص ۶۸</ref> در كتب شيعه نيز شيخ صدوق در «الخصال» و علامه مجلسى در «بحار الانوار» حديث غدير را از او نقل كرده ‏اند.<ref>الخصال (صدوق) : ج ۱ ص ۶۵ ح ۸ . بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۲۱ ح ۱۵ و ص ۱۹۰.</ref>
=== ۵۰ . خالد بن زيد خزرجى، ابوايوب انصارى (م ۵۰ يا ۵۱ يا ۵۲ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۹۵ ح ۲۹. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مقتل الحسين‏ عليه السلام (خوارزمى) : ص ۱۴ ج ۴۸. الرياض النضرة (محب ‏الدين طبرى) : ج ۲ ص ۱۶۹. اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۳ ص ۳۰۷ و ۵ ص ۲۰۵ ، ۲۰۶. البداية و النهاية (ابن ‏كثير) : ج ۵ ص ۲۰۹. تاريخ الخلفاء(سيوطى): ص ۱۱۴. كنز العمال: ج ۲ ص ۱۵۴. الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۲۲۳  / ۶ و ج ۷ ص ۷۸۰، و در چاپ اول: ج ۲ ص ۴۰۸. نزل الابرار (بدخشى) : ص ۲۰. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴. مناقب سيدنا على‏ عليه السلام (فقير عينى) : ص ۵۲ . كشف الاستار (چاپ در ذيل مسند شمس الاخبار) : ج ۱ ص ۱۰۲. مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۴. كنز العمال (متقى هندى) : ج ۱۱ ص ۶۱۰ ح ۳۲۹۵۰.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===


۴۶. حذيفة بن يمان يمانى عبسى (م ۳۶ ق)
=== ۵۱ . خالد بن وليد بن مغيره مخزومى، ابوسليمان (م ۲۱ يا ۲۲ ق)<ref>مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> ===


ابن‏ عقده در كتاب «الموالاة» و ابوبكر جعابى در «نخب المناقب» و حاكم حسكانى در «دعاء الهداة الى اداء حق الموالات» حديث غدير را از حذيفة بن يمان روايت نموده‏ اند. هم چنين جزرى در «اسنى المطالب» او را جزو راويان حديث غدير شمرده است.<ref>اسنى المطالب: ص ۴.</ref>
=== ۵۲ . خباب بن سَمره<ref>مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> ===


در كتب شيعه نيز ابن ‏طاووس در «اقبال الاعمال» و فرات كوفى در «تفسير فرات الكوفى» و علامه مجلسى در «بحار الانوار» حديث غدير را از وى نقل كرده ‏اند.<ref>اقبال الاعمال ۰ابن ‏طاووس) : ص ۴۵۹. تفسير فرات الكوفى: ص ۱۹۵. بحار الانوار: ج ۳۷ ص۱۹۳،۱۳۶ ح ۷۷.</ref>
=== ۵۳ . خزيمة بن ثابت انصارى، ذوالشهادتين (م ۳۷ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۹۵ ح ۳۰ و ص ۱۹۸ ح ۳۱ و ۲۳۶ ح ۷۴. مناقب آل‏ ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. اسد الغابة (ابن ‏اثير) : ج ۳ ص ۳۰۷. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴. تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام (قاضى) : ص ۶۷ .</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===


۴۷. حسّان بن ثابت انصارى (م ۳۶ يا ۴۰ يا ۵۰ يا ۵۴ ق)
=== ۵۴ . خويلد (خالد) بن خالد بن محرث هذلى، ابوذويب(م در خلافت عثمان)<ref>حديث الولاية: ص ۲۵۵ ح ۹۶. مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸ فصل چهارم.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===
وى از شعراى زمان [[جاهلیت]] و عصر [[اسلام]] است.


او يكى از حاضرين در غدير است و شعر او در غدير و در حضور پيامبر صلى الله عليه و آله كه حديث غدير هم در آن آمده در محل خود مفصل توضيح داده شده است. به عنوان نمونه:
=== ۵۵ . خويلد بن عمرو خزاعى، ابوشريح (م ۶۸ ق)<ref>جواهر العقدين: ج ۲ ص ۱۷۰ ، ۱۷۱.</ref> ===


ابن‏ عقده در كتاب «الموالاة» و جعابى در «نخب المناقب» و مرزبانى در «مرقاة الشعر» و خركوشى در «شرف المصطفى ‏صلى الله عليه و آله» و ابونعيم اصفهانى در«الاوائل» و سجستانى در «كتاب الولاية» و خوارزمى در «المناقب» و ابن‏ جوزى در «تذكرة خواص الامة» و گنجى شافعى در «كفاية الطالب» و حموئى در «فرائد السمطين» و زرندى در «نظم درر السمطين» حديث غدير را از وى نقل كرده ‏اند.<ref>مرقاة الشعر (مرزبانى) . شرف المصطفى ‏صلى الله عليه وآله (خركوشى) . الاوائل (ابونعيم اصفهانى) . كتاب الولاية (سجستانى ). المناقب (خوارزمى) : ص ۸۰ . تذكرة خواص الامة (ابن ‏جوزى) : ص ۲۰. كفاية الطالب (گنجى شافعى) : ص ۱۷. فرائد السمطين (حموئى) . نظم درر السمطين (زرندى) .</ref>
=== ۵۶. رفاعة بن رافع انصارى ===
[[ابن‏ عقده]] در كتاب «الموالاة» و جعابى در «نخب المناقب» حديث غدير را از او نقل كرده ‏اند.<ref>مناقب آل‏ ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref>


در كتب شيعه نيز طبرى امامى در «المسترشد» و علامه امينى در «الغدير» حديث غدير را از او نقل كرده ‏اند.<ref>الغدير: ج ۲ ص ۳۴ - ۶۵ . المسترشد (طبرى)</ref>
=== ۵۷. رفاعة بن عبدالمنذر انصارى ===
ابن ‏عقده در كتاب «الموالاة» و جعابى در «نخب المناقب» و منصور رازى در «كتاب الغدير» [[حدیث غدیر]] را از رفاعة بن عبدالمنذر انصارى نقل كرده ‏اند.


۴۸.امام حسن بن على المجتبى‏ عليه السلام
در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در «الطرائف» حديث غدير را از وى نقل كرده است.<ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref>


ابن‏ عقده در كتاب«الموالاة» و جعابى در «نخب المناقب» حديث غدير را از امام مجتبى ‏عليه السلام روايت كرده ‏اند.  خوارزمى آن حضرت را در شمار راويان حديث غدير ذكر كرده است.<ref>الغدیر:ج1 ص 72.</ref>در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در «الطرائف» حديث غدير را از وى نقل كرده است.<ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref>
=== ۵۸ . زبير بن عوام قرشى(م ۳۷ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۶۳ ح ۹. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مناقب على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام: ص ۲۷ ح ۳۹. اسنى المطالب: ص ۴۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===


۴۹. امام حسين بن على الشهيد عليه السلام (م ۶۱ ق)  
=== ۵۹ . زيد بن ارقم انصارى خزرجى (م ۶۶ يا ۶۷ يا ۶۸ ق) ===
[[احمد بن حنبل]] در سه مورد از مسند خود حديث غدير را از زيد بن ارقم روايت نموده است.


ابن‏ عقده در كتاب «الموالاة» و جعابى در«نخب المناقب» حديث غدير را از امام مجتبى ‏عليه السلام روايت كرده ‏اند. همچنين خوارزمى آن حضرت را در شمار راويان حديث غدير ذكر كرده است.<ref>الغدیر: ج1 ص 73.</ref> در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در «الطرائف» حديث غدير را از وى نقل كرده است.<ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref>
هم چنين در مدارک زير حديث غدير را از او نقل كرده ‏اند؛ كه بعضاً همراه با بيان ماجراى غدير و يا [[ثقلین(حدیث)|حدیث ثقلین]] است، و در بعضى مدارک با چند نقل و اسناد متعدد آمده است.<ref>كتاب الولاية: ص ۲۱۹ ح ۵۱ . مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ص ۲۷ ح ۳۹. مسند احمد: ج ۱ ص ۱۱۸ و ج ۴ ص ۳۶۸ ، ۳۷۲. الخصائص (نسائى) : ص ۱۶ ۱۵. الكنى و الاسماء (دولابى) : ج ۲ ص ۶۱ . صحيح مسلم (چاپ سال ۱۳۲۷ ق) : ج ۲ ص ۳۲۵. مصابيح السنة (بغوى) : ج ۲ ص ۱۹۹. صحيح ترمذى: ج ۲ ص ۲۹۸. المستدرك (حاكم) : ج ۳ ص ۱۰۹ ، ۵۵۳ . فرائد السمطين: باب ۵۸ . الرياض النضرة (محب ‏الدين طبرى) : ج ۲ ص ۱۶۹. تلخيص (ذهبى) : ج ۳ ص ۴۳۳. ميزان الاعتدال: ج ۳ ص ۲۲۴. الفصول المهمة: ص ۲۴. مطالب السئول (ابن ‏طلحه شافعى) : ص ۱۶. مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص  ۱۶۳،۱۰۴ و ج ۹ ص ۱۰۵. شرح المواهب (زرقانى مالكى) : ج ۷ ص ۱۳. المناقب (خوارزمى) : ص ۹۳. الاستيعاب: ج ۲ ص ۴۷۳. البداية و النهاية: ج ۵ ص ۲۰۸،۱۰۹ و ج ۷ ص ۳۴۸. كفاية الطالب (گنجى) : ص ۱۴. تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۱۱۴. الجامع الصغير: ج ۲ ص ۵۵۵ . تهذيب التهذيب: ج ۷ ص ۳۳۷. رياض الصالحين: ص ۱۵۲. البيان و التعريف: ج ۲ ص ۲۳۰،۱۳۶ . كنز العمال: ج ۶ ص ۳۹۰،۱۵۴،۱۵۲،۱۰۲،. مشكاة المصابيح: ص ۵۵۷ . تذكرة خواص الامة: ص ۱۸. نزل الابرار (بدخشانى) : ص ۲۱ ۱۹. روح المعانى: ج ۲ ص ۳۵۰</ref> <ref>اكمال الدين (صدوق) : ج ۱ ص ۲۳۴ ح ۵ . الامالى (طوسى) : ج ۱ ص ۲۳۱ ح ۴۶ و ص ۲۹۵ ح ۳۶، بشارة المصطفى صلى الله عليه و آله (طبرى) : ص ۲۰۳،۱۶۶. تفسير العياشى: ج ۲ ص ۹۷ ح ۸۹ و ص ۱۴۱ ح ۱۰. الطرائف (ابن‏ طاووس) : ص ۱۵۰ ح ۲۲۷ ، ۲۲۸ و ص ۱۵۳ ح ۲۳. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۲۳ ح ۱۸ و ص ۱۳۷ ح ۲۵ و ص ۱۵۱ ح ۳۷ و ص ۱۶۷ ح ۴۳ و ص ۲۲ ح ۹۴. نفخات اللاهوت (كركى) : ص ۲۸.</ref>


۵۰ . خالد بن زيد خزرجى، ابوايوب انصارى (م ۵۰ يا ۵۱ يا ۵۲ ق)
=== ۶۰ . زيد بن ثابت خزرجى انصارى نجّارى، ابوسعيد (م ۴۵ يا ۴۶ يا ۴۷ يا ۴۸ يا بعد از ۵۰ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۲۰۸ ح ۳۹. اسنى المطالب: ص ۴. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref>  ===
=== ۶۱. زيد بن حارثه انصارى، شهاب‏ الدين<ref>كتاب الولاية: ص ۱۹۵ ح ۲۹.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref>===


ابن‏ عقده در كتاب «الموالاة» حديث غدير را از ابوايوب انصارى نقل كرده است. هم چنين در مدارک زير حديث غدير از او نقل شده است:
=== ۶۲ . زيد (يزيد) بن شراحيل انصارى<ref>اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۲ ص ۲۳۳. الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۱ ص ۵۶۷ . تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ . مناقب سيدنا على ‏عليه السلام: ص ۵۲ . كشف الاستار (چاپ در ذيل »مسند شمس الاخبار) : ج ۱ ص ۱۰۲.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref>    ===
=== ۶۳. زيد بن عبداللَّه انصارى<ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref>===
ابن‏ عقده در كتاب «الموالاة» حديث غدير را از زيد بن عبدالله انصارى نقل كرده است.  


جعابى در «نخب المناقب» ، محب‏الدين طبرى در «الرياض النضرة» ، ابن‏ اثير «اسد الغابة» ، ابن ‏كثير در «البداية و النهاية» ، سيوطى در «جمع الجوامع» و در «تاريخ الخلفاء» ، متقى هندى در «كنز العمال» ، طبرانى در «المعجم الكبير» ، ضياء مقدسى، ابن‏ حجر عسقلانى در «الاصابة» ، سمهودى در «جواهر العقدين» ، بدخشى در «نزل الابرار» ، جزرى در «اسنى المطالب» و فقير عينى در «مناقب سيدنا على‏ عليه السلام» و سيد محمد بن حسين جلال در «كشف الاستار» و هيثمى در «مجمع الزوائد» و متقى هندى در «كنز العمال» .<ref>كتاب الولاية: ص ۱۹۵ ح ۲۹. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مقتل الحسين‏ عليه السلام (خوارزمى) : ص ۱۴ ج ۴۸. الرياض النضرة (محب ‏الدين طبرى) : ج ۲ ص ۱۶۹. اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۳ ص ۳۰۷ و ۵ ص ۲۰۵ ، ۲۰۶. البداية و النهاية (ابن ‏كثير) : ج ۵ ص ۲۰۹. تاريخ الخلفاء(سيوطى): ص ۱۱۴. كنز العمال: ج ۲ ص ۱۵۴. الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۲۲۳  / ۶ و ج ۷ ص ۷۸۰، و در چاپ اول: ج ۲ ص ۴۰۸. نزل الابرار (بدخشى) : ص ۲۰. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴. مناقب سيدنا على‏ عليه السلام (فقير عينى) : ص ۵۲ . كشف الاستار (چاپ در ذيل مسند شمس الاخبار) : ج ۱ ص ۱۰۲. مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۴. كنز العمال (متقى هندى) : ج ۱۱ ص ۶۱۰ ح ۳۲۹۵۰.</ref> در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در «الطرائف» حديث غدير را از وى نقل كرده است.<ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref>
=== ۶۴ . سعد بن ابى ‏وقاص، ابواسحق (م ۵۴ يا ۵۵ يا ۵۶ يا ۵۸ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۵۵ ح ۱ و ص ۱۶۳ ح ۹ و ص ۱۷۹ ح ۱۴. الخصائص (نسائى) : ص ۱۸ ۳. العمدة: ص ۴۸. سنن ابن‏ ماجه: ج ۱ ص ۳۰. مستدرک حاكم: ج ۳ ص ۱۱۶. حلية الاولياء: ج ۴ ص ۳۵۶. مشكل الاثار (طحاوى) : ج ۲ ص ۳۰۹. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۳. كفاية الطالب: ص ۱۵۱،۱۶. مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۷. البداية و النهاية (ابن ‏كثير) : ج ۵ ص ۲۱۲ و ج ۷ ص ۳۴۰. تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۱۱۴. كنز العمال: ج ۶ ص ۴۰۵،۱۵۴. نزل الابرار: ص ۲۰. مقتل الحسين‏ عليه السلام (خوارزمى) : ص ۱ ح ۴۸. مناقب سيدنا على ‏عليه السلام: ص ۵۳ . كشف الاستار: ج ۱ ص ۱۰۲.</ref> <ref>كتاب سليم بن قيس الهلالى. بشارة المصطفى‏ صلى الله عليه وآله (طبرى) : ص ۲۰۴. الامالى (مفيد) : ص ۵۸ ح ۲. بحار الانوار: ج ۴۰ ص ۴۹ ح ۷۵.</ref> ===


۵۱ . خالد بن وليد بن مغيره مخزومى، ابوسليمان (م ۲۱ يا ۲۲ ق)
=== ۶۵. سعد(سعيد) بن جناده عوفى، پدر عطيه عوفى<ref>كتاب الولاية: ص ۲۳۸ ح ۷۵. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref>  ===


جعابى در «المناقب» حديث غدير را همراه با ماجراى غدير از خالد بن وليد نقل كرده است.<ref>مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref>
=== ۶۶ . سعد بن عباده انصارى خزرجى (م ۱۴ يا ۱۵ ق)<ref>مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> ===


۵۲ . خباب بن سَمره
=== ۶۷ . سعد بن مالک انصارى خدرى، ابوسعيد (م ۶۳ يا ۶۴ يا ۶۵ يا ۷۴ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۹۶ ح ۱۳۰ و ص ۲۱۴ ح ۴۶. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. تفسير نيشابورى: ج ۶ ص ۱۹۴. المناقب (خوارزمى) : ج ص ۸۰ . الفصول المهمة (ابن ‏صباغ مالكى) : ص ۲۷. مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۸. تفسير ابن‏ كثير: ج ۲ ص ۱۴. البداية و النهاية: ج ۷ ص ۳۴۹ ، ۳۵۰. تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۱۱۴. الدر المنثور: ج ۲ ص ۲۵۹ ، ۲۹۸. كنز العمال: ج ۶ ص ۳۹۰. نزل الابرار: ص ۲۰. روح المعانى (آلوسى) : ج ۲ ص ۳۴۹. تفسير المنار: ج ۶ ص ۴۶۳. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۳.</ref> <ref>كتاب سليم بن قيس الهلالى: ص ۲۲۸.الامالى (صدوق) : ص ۳۴۲. الامالى (طوسى) :ص ۱۵۴. الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۲۱ ح ۴.</ref> ===


جعابى در «نخب المناقب» او را از روايان حديث غدير به شمار آورده است.<ref>مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref>
=== ۶۸ . سعيد بن زيد قرشى عدوى (م ۵۱ يا ۵۲ ق)<ref>مناقب على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام: ص ۲۷ ح ۳۹.</ref> ===


۵۳ . خزيمة بن ثابت انصارى، ذوالشهادتين (م ۳۷ ق)
=== ۶۹. سعيد بن سعد بن عباده انصارى<ref>كتاب الولاية: ص ۲۵۵.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref>  ===


ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« و سمهودى در »جواهر العقدين« حديث غدير را خزيمة بن ثابت نقل كرده‏اند. همچنين ابن‏اثير در »اسد الغابة« حديث غدير را در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه از اصبغ بن نباته نقل كرده، كه از جمله كسانى كه در مناشده حضرت به حديث غدير گواهى دادند خزيمة بن ثابت است. جزرى در »اسنى المطالب« و قاضى در »تاريخ آل‏محمدعليهم السلام« نيز وى را از جمله صحابه راويان حديث غدير شمرده‏اند.××× 5 كتاب الولاية: ص 195 ح 30 و ص 198 ح 31 و 236 ح 74. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. اسد الغابة )ابن‏اثير( : ج 3 ص 307. اسنى المطالب )جزرى( : ص 4. تاريخ آل‏محمدعليهم السلام )قاضى( : ص 67 . ×××
=== ۷۰. سلمان فارسى، ابوعبداللَّه (م ۳۶ يا ۳۷ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۹۴. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴۸. تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ . فرائد السمطين (حموينى) : ج ۱ ص ۳۱۵ ح ۲۵۰.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===


در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 1 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
=== ۷۱. سلمة بن عمرو بن اكوع اسلمى، ابومسلم (م ۷۴ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۲۰۸ ح ۳۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref>  ===


=== ۷۲. سمرة بن جندب فزارى، ابوسليمان هلالى (م ۵۸ يا ۵۹ يا ۶۰ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۲۰۸ ح ۳۷. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. ترجمة الامام على‏ عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج ۲ ص ۷۱ ح ۵۷۰ . اسنى المطالب: ص ۴۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===


54 . خويلد )خالد( بن خالد بن محرث هذلى، ابوذويب )م در خلافت عثمان(
=== ۷۳. سهل بن حنيف انصارى اوسى(م ۳۸ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۹۵ ح ۳۲. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. اسد الغابة (ابن ‏اثير) : ج ۳ ص ۳۰۷. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref>  ===


ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و خوارزمى در »مقتل الحسين‏عليه السلام« خود حديث غدير را از ابوذويب روايت كرده‏اند.××× 2 حديث الولاية: ص 255 ح 96. مقتل الحسين‏عليه السلام: ج 1 ص 48 فصل چهارم. ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 3 الطرائف: ج 1 ص 141. ××× وى از شعراى زمان جاهليت و عصر اسلام است.
=== ۷۴. سهل بن سعد انصارى خزرجى ساعدى، ابوالعباس(م ۹۱ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۹۶ ح ۳۰. ينابيع المودة: ص ج ۳ ص ۱۱۸ ح ۴۲. تاريخ آل‏محمدعليهم السلام: ص ۶۷ . جواهر العقدين: ج ۲ ص ۱۷۱،۱۷۰.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===


=== ۷۵. شداد بن اوس بن ثابت خزرجى انصارى، ابويعلى (م ۵۸ ق)<ref>تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ .</ref>  ===


55 . خويلد بن عمرو خزاعى، ابوشريح )م 68 ق(
=== ۷۶. صدى بن عجلان باهلى، ابوامامه (م ۸۶ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۲۴۰ ح ۷۹.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref>  ===


به نقل سمهودى در »جواهر العقدين« در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه، از جمله كسانى كه در مناشده حضرت به حديث غدير گواهى دادند خويلد بن عمرو خزاعى است.××× 4 جواهر العقدين: ج 2 ص 171 170. ×××
=== ۷۷. ضميره اسدى<ref>كتاب الولاية: ص ۲۲۷ ح ۶۰ . مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref>  ===


=== ۷۸. طلحة بن عبيداللَّه تميمى (م ۳۶ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۶۳ ح ۹. مروج الذهب: ج ۲ ص ۱۱. المستدرك (حاكم) : ج ۳ ص ۱۷۱. المناقب (خوارزمى) : ص ۱۱۲. مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۷. تهذيب التهذيب (ابن ‏حجر) : ج ۱ ص ۳۹۱. كنز العمال: ج ۶ ص ۱۵۴  ۸۳. ترجمة الامام على ‏عليه السلام من تاريخ دمشق: ج ۲ ص ۵۶ ح ۵۵۵ . البداية و النهاية: ج ۷ ص ۳۴۹. اسنى المطالب: ص ۳. مناقب آل ابى طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مقتل الحسين ‏عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. نزل الابرار: ص ۵۲ . كشف الاستار: (چاپ در ذيل »شمس الاخبار) : ج ۱ ص ۱۰۲. مناقب على بن ابى ‏طالب‏عليه السلام: ص ۲۷ ح ۳۷. مسند بزّاز: ج ۳ ص ۱۷۱ ح ۹۵۸. تهذيب الكمال: ج ۳ ص ۴۴۰ ، ۴۴۱ ح ۵۹۵ . المستدرک على الصحيحين: ج ۳ ص ۳۷۱. تلخيص المستدرک (چاپ در ذيل »المستدرک)  : ج ۳ ص ۳۷۱. الحدائق الوردية: ج ۱ ص ۳۶۰. بلوغ الامانى(چاپ در ذيل «الفتح الربانى» ) : ج ۲۳ ص ۱۲۷ ح ۲۸۰. العشرة المبشرون بالجنة: ص ۱۲۵ ۱۲۴.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref>===


56 . رفاعة بن رافع انصارى
=== ۷۹. عامر بن عمير نميرى<ref>كتاب الولاية: ص ۲۳۸ ح ۷۶. الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۲ ص ۲۵۵.</ref>  <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===


ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند.××× 5 مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. ×××
=== ۸۰. عامر بن ليلى بن ضمره غفارى<ref>كتاب الولاية: ص ۲۳۲ ح ۶۹ . اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۳ ص ۹۲ ،۹۳. الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۲ ص ۲۵۷. الفصول المهمة: ص ۴۱.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===


=== ۸۱ . عامر بن واثله ليثى، ابوالطفيل (م ۱۰۰ يا ۱۰۲ يا ۱۰۸ يا ۱۱۰ ق)<ref>مسند احمد: ج ۱ ص ۱۱۸ و ج ۴ ص ۳۷۰. كتاب الولاية: ص ۱۹۵ ح ۲۹ و ص ۲۳۴ ح ۷۰. الخصائص (نسائى) : ص ۱۷ ۱۵. صحيح ترمذى: ج ۲ ص ۲۹۸. المستدرک (حاكم) : ج ۳ ص ۱۰۹. اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۳ ص ۹۲ و ج ۵ ص ۳۷۶. المناقب (خوارزمى) : ص ۲۱۷،۹۳. كفاية الطالب (گنجى) : ص ۱۵. الرياض النضرة (طبرى) : ج ۲ ص ۱۷۹. البداية و النهاية (ابن‏ كثير) : ج ۵ ص ۲۱۱ و ج ۷ ص ۳۸۴،۲۴۶ . الاصابة (ابن ‏حجر) : ج ۲ ص ۲۵۲ و ج ۴ ص ۱۵۹. تعجيل المنفة: ص ۴۶۴ ح ۱۲۲۲. كنز العمال: ج ۶ ص ۳۹۰. ينابيع المودة (قندوزى): ص ۳۸. ترجمة الامام على‏ عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج ۲ ص ۲۰ ح ۵۱۹ و ص ۳۶ ح ۵۳۶ . تلخيص المستدرک (چاپ در حاشيه «المستدرک» ) : ج ۳ ص ۱۰۹. كشف الاستار: (چاپ در حاشيه «مسند شمس الاخبار») : ج ۱ ص ۱۰۲. الامالى الخميسيّة: ج ۱ ص ۱۴۵. تحفة الاحوذى: ج ۴ ص ۳۲۶. نزل الابرار: ص ۵۳ .</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===


57 . رفاعة بن عبدالمنذر انصارى
=== ۸۲ . عايشه بنت ابى ‏بكر بن ابى ‏قحافه (م ۵۷ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۲۴۳ ح ۸۴ . مناقب آل ابى طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ص ۱۴۱. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۶۷ ح ۱۸۰.</ref> ===


ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« و منصور رازى در »كتاب الغدير« حديث غدير را از رفاعة بن عبدالمنذر انصارى نقل كرده‏اند. در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 6 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
=== ۸۳ . عبادة بن صامت سالمى خزرجى انصارى (م ۳۴ ق)<ref>مناقب آل ‏ابى طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> ===


58 . زبير بن عوام قرشى )م 37 ق(
=== ۸۴ . عباس بن عبدالمطلب بن هاشم قرشى هاشمى (م ۳۲ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۸۱ ح ۱۵. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. اسنى المطالب: ص ۴۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱  ص ۱۴۰.</ref> ===


ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« و منصور رازى در »كتاب الغدير« حديث غدير را از زبير روايت كرده‏اند. زبير يكى از »عشره مبشّره« است كه حافظ ابن‏المغازلى آنان را در شمار راويان غدير ذكر كرده، و جزرى شافعى نيز در »اسنى المطالب« او را در شمار راويان حديث غدير ثبت نموده است.××× 1 كتاب الولاية: ص 163 ح 9. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. مناقب على بن ابى‏طالب‏عليه السلام: ص 27 ح 39. اسنى المطالب: ص 48. ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 2 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
=== ۸۵. عبدالاعلى بن عدى بهرانى<ref>مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. اسد الغابة: ج ۳ ص ۱۱۴. </ref> ===


=== ۸۶ . عبدالرحمن بن عبدرب انصارى<ref>كتاب الولاية: ص ۲۳۷ ح ۷۴. اسد الغابة (ابن ‏اثير) : ج ۳ ص ۳۰۷ و ج ۵ ص ۲۰۵. الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۲ ص ۴۰۸. تاريخ آل ‏محمد عليهم السلام: ص ۶۷ .</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===


59 . زيد بن ارقم انصارى خزرجى )م 66 يا 67 يا 68 ق(
=== ۸۷ . عبدالرحمن بن عوف قرشى زهرى، ابومحمد (م ۳۱ يا ۳۲ ق)<ref>كتاب سليم بن قيس الهلالى. اسنى المطالب: ص ۳.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===


احمد بن حنبل در سه مورد از مسند خود حديث غدير را از زيد بن ارقم روايت نموده است. همچنين در مدارك زير حديث غدير را از او نقل كرده‏اند؛ كه بعضاً همراه با بيان ماجراى غدير و يا حديث ثقلين است، و در بعضى مدارك با چند نقل و اسناد متعدد آمده است:
=== ۸۸ . عبدالرحمن بن مدلج<ref>اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۳ ص ۳۲۱. الاصابة: ج ۲ ص ۴۱۳ ، ۴۱۴ ح ۵۱۹۹ .</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref>  ===


=== ۸۹ . عبدالرحمن بن يعمر ابوالاسود دُئَلى<ref>اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۳ ص ۳۲۱. الاصابة: ج ۲ ص ۴۱۳ ، ۴۱۴ ح ۵۱۹۹ .</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===


ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« و نسائى در »الخصائص« ، دولابى در »الكنى و الاسماء« ، مسلم در صحيح خود، بغوى در »مصابيح السنة« ، ترمذى در صحيح خود، حاكم در »المستدرك« ، عاصمى در »زين الفتى« ، حموينى در »فرائد السمطين« ، محب‏الدين طبرى در »الرياض النضرة« ، ذهبى در »تلخيص« و »ميزان الاعتدال« ، ابن‏صباغ مالكى در »الفصول المهمة« ، ابن‏طلحه شافعى در »مطالب السئول« ، ابوبكر هيثمى در »مجمع الزوائد« ، زرقانى مالكى در »شرح المواهب« ، خوارزمى در »المناقب« ، ابن‏عبدالبر در »الاستيعاب« ، ابوالحجاج در »تهذيب الكمال فى اسماء الرجال« ، ابن‏كثير شامى در »البداية و النهاية« ، حافظ گنجى شافعى در »كفاية الطالب« ، سيوطى در »جمع الجوامع« و »تاريخ الخلفاء« و »الجامع الصغير« ، ابن‏حجر در »تهذيب التهذيب« ، »رياض الصالحين« ، »البيان و التعريف« ، »كنز العمال« ، طبرانى در »المعجم الكبير« ، طبرى در »حديث الولاية« ، »مشكاة المصابيح« ، »تذكرة خواص الامة« ، احمد در »الفضائل« ، محمد بن اسماعيل يمنى در »الروضة الندية« ، حميد محلى در »محاسن الازهار« ، ابن‏مغازلى در »المناقب« ، بدخشانى در »نزل الابرار« ، آلوسى در »روح المعانى« .××× 1 كتاب الولاية: ص 219 ح 51 . مناقب آل‏ابى‏طالب: ص 27 ح 39. مسند احمد: ج 1 ص 118 و ج 4 ص 372 368. الخصائص )نسائى( : ص 16 15. الكنى و الاسماء )دولابى( : ج 2 ص 61 . صحيح مسلم )چاپ سال 1327 ق( : ج 2 ص 325. مصابيح السنة )بغوى( : ج 2 ص 199. صحيح ترمذى: ج 2 ص 298. المستدرك )حاكم( : ج 3 ص 533 109 . فرائد السمطين: باب 58 . الرياض النضرة )محب‏الدين طبرى( : ج 2 ص 169. تلخيص )ذهبى( : ج 3 ص 433. ميزان الاعتدال: ج 3 ص 224. الفصول المهمة: ص 24. مطالب السئول )ابن‏طلحه شافعى( : ص 16. مجمع الزوائد )هيثمى( : ج 9 ص 163 104 و ج 9 ص 105. شرح المواهب )زرقانى مالكى( : ج 7 ص 13. المناقب )خوارزمى( : ص 93. الاستيعاب: ج 2 ص 473. البداية و النهاية: ج 5 ص 208 109 و ج 7 ص 348. كفاية الطالب )گنجى( : ص 14. تاريخ الخلفاء )سيوطى( : ص 114. الجامع الصغير: ج 2 ص 555 . تهذيب التهذيب: ج 7 ص 337. رياض الصالحين: ص 152. البيان و التعريف: ج 2 ص 230 136. كنز العمال: ج 6 ص 390 154 152 102. مشكاة المصابيح: ص 557 . تذكرة خواص الامة: ص 18. نزل الابرار )بدخشانى( : ص 21 19. روح المعانى: ج 2 ص 350. ×××
=== ۹۰. عبداللَّه بن انيس<ref>مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> ===


=== ۹۱. عبداللَّه بن بديل بن ورقاء، سيد خزاعه ===
در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏ عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه، از جمله كسانى كه در مناشده حضرت به حديث غدير گواهى دادند عبداللَّه بن بديل است.


در كتب شيعه نيز صدوق در »اكمال الدين« و شيخ طوسى در »الامالى« و طبرى در »بشارة المصطفى‏صلى الله عليه وآله« و عياشى در »تفسير العياشى« و ابن‏طاووس در »الطرائف« و علامه مجلسى در »بحار الانوار« و محقق كركى در »نفحات اللاهوت« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند.××× 2 اكمال الدين )صدوق( : ج 1 ص 234 ح 5 . الامالى )طوسى( : ج 1 ص 231 ح 46 و ص 295 ح 36، بشارة المصطفى‏صلى الله عليه وآله )طبرى( : ص 203 166. تفسير العياشى: ج 2 ص 97 ح 89 و ص 141 ح 10. الطرائف )ابن‏طاووس( : ص 150 ح 228 227 و ص 153 ح 23. بحار الانوار: ج 37 ص 123 ح 18 و ص 137 ح 25 و ص 151 ح 37 و ص 167 ح 43 و ص 22 ح 94. نفخات اللاهوت )كركى( : ص 28. ×××
=== ۹۲. عبداللَّه بن بشير (بُسر)مازنى<ref>كتاب الولاية: ص ۲۳۱ ح ۶۶ .</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===


=== ۹۳. عبداللَّه بن ثابت انصارى<ref>اسد الغابة: ج ۵ ص ۲۰۵. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ .</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===


60 . زيد بن ثابت خزرجى انصارى نجّارى، ابوسعيد )م 45 يا 46 يا 47 يا 48 يا بعد از 50 ق(
=== ۹۴. عبداللَّه بن جعفر بن ابى ‏طالب هاشمى (م ۸۰ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۲۳۶ ح ۷۴. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ .</ref> <ref>كتاب سليم بن قيس الهلالى: ج ۲ ص ۸۳۴ ح ۴۲. الاحتجاج (طبرسى) : ج ۲ ص ۳. الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===


ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و ابوبكر جعابى در »نخب المناقب« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند. همچنين جزرى شافعى در »اسنى المطالب« وى را در شمار راويان حديث غدير آورده است.××× 1 كتاب الولاية: ص 208 ح 39. اسنى المطالب: ص 4. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. ××× در كتب شيعه نيز سليم در »كتاب سليم بن قيس الهلالى« و سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 2 كتاب سليم بن قيس الهلالى: ص 111. الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
=== ۹۵. عبداللَّه بن حنطب قرشى مخزومى<ref>احياء الميت (سيوطى) : ص ۲۶۰ ح ۴۳. مجمع الزوائد: ج ۵ ص ۱۹۵. اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۳ ص ۱۴۷.</ref> <ref>الامالى (صدوق) : ص ۲۹۰ ح ۱۰. بشارة المصطفى‏ صلى الله عليه وآله (طبرى) : ص ۳۰۱. تفسير فرات الكوفى: ص ۱۹۰. الطرائف (ابن ‏طاووس) : ص ۱۵۲ ح ۲۳۴. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۰۹ ح ۳.</ref> ===


=== ۹۶. عبداللَّه بن ربيعه<ref>مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸.</ref> ===


61 . زيد بن حارثه انصارى، شهاب‏الدين
=== ۹۷. عبداللَّه بن عباس قرشى هاشمى (م ۶۸ ق)<ref>الخصائص(نسائى) : ص ۷۰. مسند احمد: ج ۱ ص ۳۳۱. فضائل على بن ابى‏ طالب ‏عليه السلام: ص ۲۱۱ ح ۲۹۱. المعجم الكبير: ج ۱۲ ص ۹۷ ح ۱۲۵۹۳. المستدرک(حاكم) : ج ۳ ص ۱۳۲. المناقب (خوارزمى) : ص ۷۵. الرياض النضرة (محب ‏الدين طبرى) : ج ۲ ص ۲۰۳. ذخائر العقبى: ص ۶۸ . البداية و النهاية (ابن ‏كثير) : ج ۷ ص ۳۳۷. مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۸. الكفايه (گنجى) : ص ۱۱۵. الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۲ ص ۵۰۹ . مختصر تاريخ دمشق: ج ۱۷ ص ۳۲۸. كتاب الولاية: ص ۱۹۰ ح ۲۰. مناقب آل‏ ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. كنز العمال (متقى هندى): ج ۶ ص ۱۵۳. تاريخ الخلفاء(سيوطى) : ص ۱۱۴. شمس الاخبار (قرشى): ص ۳۸. نزل الابرار (بدخشانى) : ص ۲۰ ، ۲۱. تاريخ ابن‏ كثير: ج ۷ ص ۳۴۸. تفسير فخر رازى: ج ۳ ص ۶۳۶ . شواهد التنزيل: ج ۱ ص ۲۵۶ ح ۲۵۰. تفسير نيشابورى: ج ۶ ص ۱۹۴. روح المعانى (آلوسى) : ج ۲ ص ۳۴۸. اسنى المطالب: ص ۴۸. ترجمة الامام على‏ عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج ۱ ص ۲۰۲ ح ۲۴۹.×</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===


ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و نيز در كتاب »تشنيف الآذان« وى را از راويان حديث غدير بر شمرده‏اند.××× 3 كتاب الولاية: ص 195 ح 29. ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 4 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
=== ۹۸.عبد الله بن عبد الاسد (ابی عاد الاسد)بن هلالی مخزومی ،برادر رضاعی پیامبر صلی الله علیه و آله  و همسر ام سلمه<ref>الطرائف:ج۱ ص۱۴۰.</ref> ===
ابن عقده در الموالاة حدیث غدیر را از او نقل کرده است.


=== ۹۹. عبداللَّه بن علقمه (ابى ‏اوفى) اسلمى (م ۸۰ يا ۸۶ يا ۸۷ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۲۲۸ ح ۶۱ . مناقب على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام (ابن‏ مغازلى) : ص ۲۳، ۲۴ ح ۲۴۷. شواهد التنزيل (حسكانى) : ج ۱ ص ۱۹۰ ح ۲۴۷.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۸۵ ح ۷۰.</ref> ===


62 . زيد )يزيد( بن شراحيل انصارى
=== ۱۰۰. عبداللَّه بن عمر بن خطاب عدوى، ابوعبدالرحمن (م ۷۲ يا ۷۳ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۶۳ ح ۹ و ص ۲۰۷ ح ۳۵. مناقب آل‏ ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۶. تاريخ الخلفاء: ص ۱۱۴. كنز العمال(متقى هندى): ج ۶ ص ۱۵۴. نزل الابرار: ص ۲۰. مقتل خوارزمى: فصل چهارم. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴. الكامل: ج ۵ ص ۳۳. ترجمة الامام على‏ عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج ۲ ص ۸۳ ح ۵۸۶ .</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===


ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و ابن‏اثير در »اسد الغابة« و ابن‏حجر در »الاصابة« حديث غدير را در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه نقل كرده‏اند، كه از جمله كسانى كه در مناشده حضرت به حديث غدير گواهى دادند زيد بن شراحيل انصارى است. همچنين در مقتل خوارزمى و »تاريخ آل‏محمدعليهم السلام« و فقير عينى در در »مناقب سيدنا على‏عليه السلام« و سيد محمد بن حسين جلال در »كشف الاستار« وى را در شمار روايان حديث غدير از صحابه آورده‏اند.××× 5 اسد الغابة )ابن‏اثير( : ج 2 ص 233. الاصابة )ابن‏حجر( : ج 1 ص 567 . تاريخ آل‏محمدعليهم السلام: ص 67 . مناقب سيدنا على‏عليه السلام: ص 52 . كشف الاستار )چاپ در ذيل »مسند شمس الاخبار«  (  : ج 1 ص 102. ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 6 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
=== ۱۰۱. عبداللَّه بن مسعود هذلى، ابوعبدالرحمن (م ۳۲ يا ۳۳ ق)<ref>الدرّ المنثور (سيوطى) : ص ۲۹۸. فتح القدير: ج ۲ ص ۵۷ . روح المعانى (آلوسى) : ج ۲ ص ۳۴۸. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴. كتاب الولاية: ص ۲۵۵. مقتل الحسين ‏عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. مناقب على بن ابى ‏طالب‏ عليه السلام: ص ۲۳ ح ۳۲.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref>  ===
=== ۱۰۲. عبداللَّه بن ياميل<ref>كتاب الولاية: ص ۲۳۹ ح ۷۷. اسد الغابة (ابن ‏اثير): ج ۳ ص ۲۷۴. الاصابة (ابن ‏حجر) : ج ۲ ص ۳۸۲. ينابيع المودة (قندوزى): ص ۳۴.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref>===


=== ۱۰۳. عبيداللَّه بن عباس قرشى هاشمى (م ۵۸ يا ۸۷ ق)<ref>كتاب سليم بن قيس الهلالى: ج ۲ ص ۶۳۸ ح ۱۱.</ref> ===


63 . زيد بن عبداللَّه انصارى
=== ۱۰۴. عبيد بن عازب انصارى، برادر براء بن عازب<ref>كتاب الولاية: ص ۲۳۷ ح ۷۴. اسد الغابة (ابن ‏اثير) : ج ۵ ص ۲۰۵.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===


ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« حديث غدير را از زيد بن عبداللَّه انصارى نقل كرده است. در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 7 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
=== ۱۰۵. عثمان بن حنيف اوسى انصارى<ref>مناقب آل‏ ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> ===
ابن ‏عقده در كتاب «الموالاة» و جعابى در«نخب المناقب»نیز حديث غدير را از وى نقل كرده ‏اند.


64 . سعد بن ابى‏وقاص، ابواسحق )م 54 يا 55 يا 56 يا 58 ق(
=== ۱۰۶. عثمان بن عفان اموى (م ۳۵ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۶۳ ح ۹. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مناقب على بن ابى ‏طالب ‏عليه السلام: ص ۲۷ ح ۳۹.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===


حافظ نسائى در »الخصائص« حديث غدير را در چهار مورد؛ در ماجراى غدير و نيز همراه با حديث منزلت از سعد بن ابى‏وقاص نقل كرده است. همچنين در مدارك زير حديث غدير را از او روايت كرده‏اند:
=== ۱۰۷. عدى بن حاتم طائى، ابوطريف(م ۶۸ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۹۶ ح ۳۰. مناقب آل‏ ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. جواهر العقدين: ج ۲ ص ۱۷۰ ، ۱۷۱. ينابيع المودة (قندوزى) : ص ۳۸. تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ .</ref>  ===
=== ۱۰۸. عروة بن ابى‏الجعد ازدى بارقى<ref>مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref>  ===
=== ۱۰۹. عطية بن بسر مازنى<ref>كتاب الولاية: ص ۲۵۵.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref>===
جعابى در «نخب المناقب» حديث غدير را با ذكر سند از عطية بن بسر روايت كرده ‏است.


=== ۱۱۰. عقبة بن عامر جهنى(م ۶۰ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۹۶ ح ۳۰. مناقب آل‏ ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ .</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===


ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« ، ابن‏ماجه در سنن خود، حاكم در »المستدرك« ، حافظ ابونعيم در »حلية الاولياء« ، »فضائل الصحابة« ، طحاوى حنفى در »مشكل الاثار« ، حموينى در »فرائد السمطين« ، خوارزمى در مقتل خود، جزرى در »اسنى المطالب« ، گنجى در »كفاية الطالب« در دو مورد، هيثمى در »مجمع الزوائد« ، ابن‏كثير در »البداية و النهاية« در دو مورد، سيوطى در »جمع الجوامع« و »تاريخ الخلفاء« ، متقى هندى در »كنز العمال« ، وصابى در »الاكتفاء فى فضائل الاربعة الخلفاء« ، بدخشانى در »نزل الابرار« ، فقير عينى در »مناقب سيدنا على‏عليه السلام« ، سيد محمد بن حسين جلال در »كشف الاستار« .××× 1 كتاب الولاية: ص 155 ح 1 و ص 163 ح 9 و ص 179 ح 14. الخصائص )نسائى( : ص 18 3. العمدة: ص 48. سنن ابن‏ماجه: ج 1 ص 30. مستدرك حاكم: ج 3 ص 116. حلية الاولياء: ج 4 ص 356. مشكل الاثار )طحاوى( : ج 2 ص 309. اسنى المطالب )جزرى( : ص 3. كفاية الطالب: ص 151 16. مجمع الزوائد )هيثمى( : ج 9 ص 107. البداية و النهاية )ابن‏كثير( : ج 5 ص 212 و ج 7 ص 340. تاريخ الخلفاء )سيوطى( : ص 114. كنز العمال: ج 6 ص 405 154. نزل الابرار: ص 20. مقتل الحسين‏عليه السلام )خوارزمى( : ص 1 ح 48. مناقب سيدنا على‏عليه السلام: ص 53 . كشف الاستار: ج 1 ص 102. ×××
=== ۱۱۱. عقبة بن عمرو بدرى، ابومسعود ===
 
جعابى در «نخب المناقب» حديث غدير را از وى نقل كرده است.
 
در كتب شيعه نيز سليم در »كتاب سليم بن قيس الهلالى و طبرى در »بشارة المصطفى‏صلى الله عليه وآله« و شيخ مفيد در »الامالى« و علامه مجلسى در »بحار الانوار« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند.××× 2 كتاب سليم بن قيس الهلالى. بشارة المصطفى‏صلى الله عليه وآله )طبرى( : ص 204. الامالى )مفيد( : ص 58 ح 2. بحار الانوار: ج 40 ص 49 ح 75. ×××
 
 
65 . سعد )سعيد( بن جناده عوفى، پدر عطيه عوفى
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« حديث غدير را از سعد بن جناده روايت كرده‏اند. خوارزمى نيز در مقتل خود او را در شمار راويان حديث غدير از صحابه ثبت كرده است.××× 1 كتاب الولاية: ص 238 ح 75. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 2 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
66 . سعد بن عباده انصارى خزرجى )م 14 يا 15 ق(
 
جعابى در »نخب المناقب« حديث غدير را از سعد بن عباده -  كه يكى از نقباء دوازده‏گانه است -  روايت كرده است.××× 3 مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. ×××
 
 
67 . سعد بن مالك انصارى خدرى، ابوسعيد )م 63 يا 64 يا 65 يا 74 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و نيز ابوبكر بن مردويه حديث غدير را از ابوسعيد خدرى نقل كرده‏اند. همچنين در مدارك زير حديث غدير از او نقل شده است:
 
 
جعابى در »نخب المناقب« حافظ ابونعيم در »ما نزل من القرآن فى على‏عليه السلام« ، حافظ ابوسعيد مسعود بن ناصر سجستانى در »كتاب الولاية« ، حافظ ابوالقاسم عبداللَّه حسكانى، حافظ ابوالفتح محمد بن على نطنزى در »الخصائص العلوية« ، نيشابورى در تفسير خود، حموينى در »فرائد السمطين« ، خوارزمى در »المناقب« ، ابن‏صباغ مالكى در »الفصول المهمة« ، و هيثمى در »مجمع الزوائد« ، طبرانى در »المعجم الاوسط« ، ابن‏كثير در تفسيرش و نيز در »البداية و النهاية« ، سيوطى در »جمع الجوامع« و »تاريخ الخلفاء« و »الدرّ المنثور« ، متقى هندى در »كنز العمال« ، بدخشانى در »نزل الابرار« ، آلوسى در »روح المعانى« ، »تفسير المنار« ، بدرالدين عينى در »عمدة القارى« ، جزرى در »اسنى المطالب« .××× 4 كتاب الولاية: ص 196 ح 130 و ص 214 ح 46. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. تفسير نيشابورى: ج 6 ص 194. المناقب )خوارزمى( : ج ص 80 . الفصول المهمة )ابن‏صباغ مالكى( : ص 27. مجمع الزوائد )هيثمى( : ج 9 ص 108. تفسير ابن‏كثير: ج 2 ص 14. البداية و النهاية: ج 7 ص 350 349. تاريخ الخلفاء )سيوطى( : ص 114. الدر المنثور: ج 2 ص 298 259. كنز العمال: ج 6 ص 390. نزل الابرار: ص 20. روح المعانى )آلوسى( : ج 2 ص 349. تفسير المنار: ج 6 ص 463. اسنى المطالب )جزرى( : ص 3. ×××
 
در كتب شيعه نيز سليم در »كتاب سليم بن قيس الهلالى« و شيخ صدوق در »الامالى« و شيخ طوسى در »الامالى« و سيد بن طاووس در »الطرائف« و علامه مجلسى »بحار الانوار« حديث غدير را از وى نقل كرده‏اند.××× 1 كتاب سليم بن قيس الهلالى: ص 228.الامالى )صدوق( : ص 342. الامالى )طوسى( :ص 154. الطرائف: ج 1 ص 141. بحار الانوار: ج 37 ص 121 ح 4. ×××
 
 
68 . سعيد بن زيد قرشى عدوى )م 51 يا 52 ق(
 
او يكى از عشره مبشّره است كه ابن‏مغازلى در »المناقب« آنها را از جمله يكصد تن راويان حديث غدير به طُرُق خود به شمار آورده است.××× 2 مناقب على بن ابى‏طالب‏عليه السلام: ص 27 ح 39. ×××
 
 
69 . سعيد بن سعد بن عباده انصارى
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« حديث غدير را از او روايت كرده است.××× 3 كتاب الولاية: ص 255. ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 4 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
70. سلمان فارسى، ابوعبداللَّه )م 36 يا 37 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« و حموينى »فرائد السمطين« و قاضى بهلول بهجت در »تاريخ آل‏محمدعليهم السلام« حديث غدير را از سلمان روايت كرده‏اند. همچنين شمس‏الدين جزرى در »اسنى المطالب« وى را در شمار راويان حديث غدير از صحابه شمرده است.××× 5 كتاب الولاية: ص 194. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. اسنى المطالب )جزرى( : ص 48. تاريخ آل‏محمدعليهم السلام: ص 67 . فرائد السمطين )حموينى( : ج 1 ص 315 ح 250. ××× در كتب شيعه نيز سليم در »كتاب سليم بن قيس الهلالى« و سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده‏اند.××× 6 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
71. سلمة بن عمرو بن اكوع اسلمى، ابومسلم )م 74 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« حديث غدير را از مسلمة بن عمرو روايت كرده‏اند.××× 1 كتاب الولاية: ص 208 ح 38. ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 2 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
 
72. سمرة بن جندب فزارى، ابوسليمان هلالى )م 58 يا 59 يا 60 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« و شمس‏الدين جزرى در »اسنى المطالب« ، سمرة بن جندب را يكى از راويان حديث غدير شمرده‏اند. همچنين ابن‏عساكر در »تاريخ مدينة دمشق« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 3 كتاب الولاية: ص 208 ح 37. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. ترجمة الامام على‏عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج 2 ص 71 ح 570 . اسنى المطالب: ص 48. ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 4 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
 
73. سهل بن حنيف انصارى اوسى )م 38 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« حديث غدير را از سهل بن حنيف نقل كرده‏اند. همچنين ابن‏اثير در »اسد الغابة« حديث غدير را در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه از اصبغ بن نباته نقل كرده، كه از جمله كسانى كه در مناشده حضرت به حديث غدير گواهى دادند سهل بن حنيف است. جزرى شافعى نيز در »اسنى المطالب« او را از جمله راويان حديث غدير از صحابه به شمار آورده است.××× 5 كتاب الولاية: ص 195 ح 32. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. اسد الغابة )ابن‏اثير( : ج 3 ص 307. اسنى المطالب )جزرى( : ص 48. ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 6 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
74. سهل بن سعد انصارى خزرجى ساعدى، ابوالعباس )م 91 ق(
 
سمهودى در »جواهر العقدين« از طريق ابن‏عقده و قندوزى در »ينابيع المودة« حديث غدير را در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه نقل كرده‏اند، كه از جمله كسانى كه در مناشده حضرت به حديث غدير گواهى دادند سهل بن سعد است. همچنين ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« در »تاريخ آل‏محمدعليهم السلام« وى را در شمار راويان حديث غدير ثبت كرده است.××× 1 كتاب الولاية: ص 196 ح 30. ينابيع المودة: ص ج 3 ص 118 ح 42. تاريخ آل‏محمدعليهم السلام: ص 67 . جواهر العقدين: ج 2 ص 171 170. ×××
 
 
در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 2 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
 
75. شداد بن اوس بن ثابت خزرجى انصارى، ابويعلى )م 58 ق(
 
بهجت افندى در »تاريخ آل‏محمدعليهم السلام« وى را از راويان حديث غدير شمرده است.××× 3 تاريخ آل‏محمدعليهم السلام: ص 67 . ×××
 
 
76. صدى بن عجلان باهلى، ابوامامه )م 86 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« حديث غدير را با ذكر سند از صدى بن عجلان روايت كرده است.××× 4 كتاب الولاية: ص 240 ح 79. ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 5 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
77. ضميره اسدى
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و منصور رازى در »كتاب الغدير« و جعابى ذر »نخب المناقب« حديث غدير را از ضمرة بن حديد نقل كرده‏اند. ظاهراً وى همان ضميرة بن جندب يا ضميرة بن حبيب باشد.××× 1 كتاب الولاية: ص 227 ح 60 . مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 2 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
78. طلحة بن عبيداللَّه تميمى )م 36 ق(
 
مسعودى در »مروج الذهب« و حاكم »المستدرك« و خوارزمى در »المناقب« و حافظ هيثمى در »مجمع الزوائد« و سيوطى در »جمع الجوامع« و ابن‏حجر در »تهذيب التهذيب« و حافظ نسائى و متقى هندى در »كنز العمال« و ابن‏عساكر، همه نقل كرده‏اند كه طلحه در جنگ جمل براى اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير شهادت داده است.
 
 
همچنين در مدارك زير حديث غدير را از طلحة بن عبيداللَّه نقل كرده‏اند: ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« ، جعابى در »نخب المناقب« ، خوارزمى در »مقتل الحسين‏عليه السلام« ، بدخشانى در »نزل الابرار« ، سيد محمد بن حسين جلال در »كشف الاستار« ، بزّاز در »المسند« ، حافظ عاصمى در »زين الفتى فى شرح سورة هل‏اتى« ، ابن‏كثير در »البداية و النهاية« ، ابن‏مغازلى در »المناقب« ، جزرى شافعى در »اسنى المطالب« ، مزّى در »تهذيب الكمال« ، حاكم در »المستدرك« ، ذهبى در »تلخيص المستدرك« ، حسام‏الدين حميد بن احمد محلى در »الحدائق الوردية« ، احمد بن عبدالرحمن بنا در »بلوغ الامانى« ، سيد جميلى در »العشرة المبشّرون بالجنة« .××× 3 كتاب الولاية: ص 163 ح 9. مروج الذهب: ج 2 ص 11. المستدرك )حاكم( : ج 3 ص 171. المناقب )خوارزمى( : ص 112. مجمع الزوائد )هيثمى( : ج 9 ص 107. تهذيب التهذيب )ابن‏حجر( : ج 1 ص 391. كنز العمال: ج 6 ص 154  83. ترجمة الامام على‏عليه السلام من تاريخ دمشق: ج 2 ص 56 ح 555 . البداية و النهاية: ج 7 ص 349. اسنى المطالب: ص 3. مناقب آل ابى طالب: ج 2 ص 228. مقتل الحسين‏عليه السلام: ج 1 ص 48. نزل الابرار: ص 52 . كشف الاستار: )چاپ در ذيل »شمس الاخبار«  (  : ج 1 ص 102. مناقب على بن ابى‏طالب‏عليه السلام: ص 27 ح 37. مسند بزّاز: ج 3 ص 171 ح 958. تهذيب الكمال: ج 3 ص 441 440 ح 595 . المستدرك على الصحيحين: ج 3 ص 371. تلخيص المستدرك )چاپ در ذيل »المستدرك«  (  : ج 3 ص 371. الحدائق الوردية: ج 1 ص 360. بلوغ الامانى )چاپ در ذيل »الفتح الربانى«  (  : ج 23 ص 127 ح 280. العشرة المبشرون بالجنة: ص 125 124. ×××
 
در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 1 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
 
79. عامر بن عمير نميرى
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و ابن‏حجر در »الاصابة« حديث غدير را عامر بن عمير نقل كرده است.××× 2 كتاب الولاية: ص 238 ح 76. الاصابة )ابن‏حجر( : ج 2 ص 255. ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 3 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
80 . عامر بن ليلى بن ضمره غفارى
 
ابن‏حجر در »الاصابة« و ابن‏اثير جزرى در »اسد الغابة« حديث غدير را در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه نقل كرده، كه از جمله كسانى كه در مناشده حضرت به حديث غدير گواهى دادند عامر بن ليلى غفارى است.
 
 
همچنين در مدارك زير حديث غدير همراه با ماجراى غدير از او نقل شده است: ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« ، ابن‏اثير در »اسد الغابة« ، ابن‏صباغ مالكى، اسعد بن ابى‏الفضائل در »الموجز« ، ابن‏حجر در »الاصابة« ، سمهودى، احمد ابوالفضل بن محمد باكثير مكى شافعى در »وسيلة المآل فى مناقب الآل‏عليهم السلام« ، خطيب خوارزمى در مقتل خود، در كتاب »الفصول المهمة« .××× 4 كتاب الولاية: ص 232 ح 69 . اسد الغابة )ابن‏اثير( : ج 3 ص 93 92. الاصابة )ابن‏حجر( : ج 2 ص 257. الفصول المهمة: ص 41. ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 5 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
81 . عامر بن واثله ليثى، ابوالطفيل )م 100 يا 102 يا 108 يا 110 ق(
 
احمد بن حنبل در مسند خود حديث غدير را در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه از عامر بن واثله نقل كرده است. همچنين در مدارك زير حديث غدير را از او روايت كرده‏اند:
 
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« ، نسائى در »الخصائص« ، حاكم در »المستدرك« ، ابومحمد عاصمى در »زين الفتى« ، ابن‏اثير در »اسد الغابة« ، خوارزمى در »المناقب« ، گنجى شافعى در »كفاية الطالب« ، طبرى در »الرياض النضرة« ، ابن‏حمزه حنفى دمشقى در »البيان و التعريف« ، ابن‏كثير در »البداية و النهاية« ، ابن‏حجر در »الاصابة« و »تعجيل المنفعة« ، متقى هندى در »كنز العمال« ، سمهودى در »جواهر العقدين« ، قندوزى حنفى در »ينابيع المودة« ، ابن‏عساكر در »تاريخ مدينة دمشق« ، ذهبى در »تلخيص المستدرك« ، سيد محمد بن حسين جلالى در »كشف الاستار« ، المرشد باللَّه يحيى بن حسين شجرى در »الامالى الخميسيّة« ، مباركفورى در »تحفة الاحوذى« ، بدخشانى در »نزل الابرار« .××× 1 مسند احمد: ج 1 ص 118 و ج 4 ص 370. كتاب الولاية: ص 195 ح 29 و ص 234 ح 70. الخصائص )نسائى( : ص 17 15. صحيح ترمذى: ج 2 ص 298. المستدرك )حاكم( : ج 3 ص 109. اسد الغابة )ابن‏اثير( : ج 3 ص 92 و ج 5 ص 376. المناقب )خوارزمى( : ص 217 93. كفاية الطالب )گنجى( : ص 15. الرياض النضرة )طبرى( : ج 2 ص 179. البداية و النهاية )ابن‏كثير( : ج 5 ص 211 و ج 7 ص 348 246. الاصابة )ابن‏حجر( : ج 2 ص 252 و ج 4 ص 159. تعجيل المنفة: ص 464 ح 1222. كنز العمال: ج 6 ص 390. ينابيع المودة )قندوزى( : ص 38. ترجمة الامام على‏عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج 2 ص 20 ح 519 و ص 36 ح 536 . تلخيص المستدرك )چاپ در حاشيه »المستدرك«  (  : ج 3 ص 109. كشف الاستار: )چاپ در حاشيه »مسند شمس الاخبار«  (  : ج 1 ص 102. الامالى الخميسيّة: ج 1 ص 145. تحفة الاحوذى: ج 4 ص 326. نزل الابرار: ص 53 . ×××
 
 
در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 2 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
82 . عايشه بنت ابى‏بكر بن ابى‏قحافه )م 57 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى ذر »نخب المناقب« و منصور رازى در »حديث الغدير« حديث غدير را با ذكر سند از عايشه نقل نموده است.××× 1 كتاب الولاية: ص 243 ح 84 . مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« و علامه مجلسى در »بحار الانوار« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند.××× 2 الطرائف: ج 1 ص ص 141. بحار الانوار: ج 37 ص 67 ح 180. ×××
 
 
83 . عبادة بن صامت سالمى خزرجى انصارى )م 34 ق(
 
جعابى در »نخب المناقب« وى را از راويان حديث غدير بر شمرده است.××× 3 مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. ×××
 
 
84 . عباس بن عبدالمطلب بن هاشم قرشى هاشمى )م 32 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« حديث غدير را از عباس بن عبدالمطلب نقل كرده است، و جزرى در »اسنى المطالب« او را از جمله راويان حديث غدير ذكر كرده است.××× 4 كتاب الولاية: ص 181 ح 15. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. اسنى المطالب: ص 48. ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« و علامه مجلسى در »بحار الانوار« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند.××× 5 الطرائف: ج 1 ص ص 140. ×××
 
 
85 . عبدالاعلى بن عدى بهرانى
 
جعابى در »نخب المناقب« او را از راويان حديث غدير بر شمرده، و ابن‏اثير جزرى در »اسد الغابة« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 6 مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. اسد الغابة: ج 3 ص 114. ×××
 
 
86 . عبدالرحمن بن عبدرب انصارى
 
ابن‏عقده حديث غدير را در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه از اصبغ بن نباته نقل كرده، كه از جمله كسانى كه در مناشده حضرت به حديث غدير گواهى دادند عبدالرحمن بن عبدرب انصارى است. همچنين ابن‏اثير در »اسد الغابة« و ابن‏حجر در »الاصابة« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند. قاضى نيز در »تاريخ آل‏محمدعليهم السلام« او را از جمله راويان حديث غدير ثبت كرده است.××× 1 كتاب الولاية: ص 237 ح 74. اسد الغابة )ابن‏اثير( : ج 3 ص 307 و ج 5 ص 205. الاصابة )ابن‏حجر( : ج 2 ص 408. تاريخ آل‏محمدعليهم السلام: ص 67 . ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 2 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
87 . عبدالرحمن بن عوف قرشى زهرى، ابومحمد )م 31 يا 32 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« و منصور رازى در »كتاب الغدير« حديث غدير را از عبدالرحمن بن عوف روايت كرده است. همچنين ابن‏مغازلى او را از عشره مبشره مى‏داند كه آنها را از جمله يكصد تن راويان حديث غدير به طُرُق خود شمرده است. جزرى نيز »اسنى المطالب« او را از جمله راويان حديث غدير ذكر نموده است.××× 3 كتاب سليم بن قيس الهلالى. اسنى المطالب: ص 3. ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 4 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
 
88 . عبدالرحمن بن مدلج
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و ابن‏اثير در »اسد الغابة« و ابن‏حجر در »الاصابة« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند.××× 5 اسد الغابة )ابن‏اثير( : ج 3 ص 321. الاصابة: ج 2 ص 414 413 ح 5199 . ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 6 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
89 . عبدالرحمن بن يعمر ابوالاسود دُئَلى
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« و خوارزمى در »مقتل الحسين‏عليه السلام« حديث غدير را از عبدالرحمن بن يعمر روايت كرده‏اند.××× 7 اسد الغابة )ابن‏اثير( : ج 3 ص 321. الاصابة: ج 2 ص 414 413 ح 5199 . ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 8 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
90. عبداللَّه بن انيس
 
جعابى در »نخب المناقب« او را از راويان حديث غدير بر شمرده است.××× 1 مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. ×××
 
 
91. عبداللَّه بن بديل بن ورقاء، سيد خزاعه
 
در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه، از جمله كسانى كه در مناشده حضرت به حديث غدير گواهى دادند عبداللَّه بن بديل است.
 
 
92. عبداللَّه بن بشير )بُسر( مازنى
 
ابن‏عقده، عبداللَّه بن بشير را از راويان حديث غدير به شمار آورده است.××× 2 كتاب الولاية: ص 231 ح 66 . ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 3 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
93. عبداللَّه بن ثابت انصارى
 
در »اسد الغابة« آمده كه در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه، از جمله كسانى كه در مناشده حضرت به حديث غدير گواهى دادند عبداللَّه بن ثابت است. همچنين ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« و نيز در كتاب در »تاريخ آل‏محمدعليهم السلام« او را از جمله راويان حديث غدير شمرده‏اند.××× 4 اسد الغابة: ج 5 ص 205. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. تاريخ آل‏محمدعليهم السلام: ص 67 . ××× در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 5 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
94. عبداللَّه بن جعفر بن ابى‏طالب هاشمى )م 80 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« حديث غدير را از عبداللَّه بن جعفر روايت كرده است.××× 6 كتاب الولاية: ص 236 ح 74. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. تاريخ آل‏محمدعليهم السلام: ص 67 . ××× در كتب شيعه نيز سليم در »كتاب سليم بن قيس الهلالى« و طبرسى در »الاحتجاج« احتجاج او با حديث غدير بر معاويه و نيز سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از وى نقل كرده‏اند.××× 1 كتاب سليم بن قيس الهلالى: ج 2 ص 834 ح 42. الاحتجاج )طبرسى( : ج 2 ص 3. الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
 
95. عبداللَّه بن حنطب قرشى مخزومى
 
سيوطى در »احياء الميت« و هيثمى در »مجمع الزوائد« و ابن‏اثير در »اسد الغابة« و نيز حافظ طبرانى خطبه پيامبرصلى الله عليه وآله در غدير و حديث غدير را از عبداللَّه بن حنطب روايت كرده‏اند.××× 2 احياء الميت )سيوطى( : ص 260 ح 43. مجمع الزوائد: ج 5 ص 195. اسد الغابة )ابن‏اثير( : ج 3 ص 147. ××× در كتب شيعه نيز شيخ صدوق در »الامالى« و طبرى »بشارة المصطفى‏صلى الله عليه وآله« و فرات در »تفسير فرات الكوفى« و ابن طاووس در »الطرائف« و علامه مجلسى در »بحار الانوار« حديث غدير را از وى نقل كرده‏اند.××× 3 الامالى )صدوق( : ص 290 ح 10. بشارة المصطفى‏صلى الله عليه وآله )طبرى( : ص 301. تفسير فرات الكوفى: ص 190. الطرائف )ابن‏طاووس( : ص 152 ح 234. بحار الانوار: ج 37 ص 109 ح 3. ×××
 
 
96. عبداللَّه بن ربيعه
 
جعابى در »نخب المناقب« و خوارزمى در مقتلش عبداللَّه بن ربيعه را از راويان حديث غدير شمرده‏اند.××× 4 مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. مقتل الحسين‏عليه السلام: ج 1 ص 48. ×××
 
 
97. عبداللَّه بن عباس قرشى هاشمى )م 68 ق(
 
نسائى در »الخصائص« ماجرايى مفصل از ابن‏عباس نقل كرده، كه در آن ابن‏عباس حديث غدير را نقل كرده است. اين ماجرا را در مدارك زير نيز نقل كرده‏اند:
 
 
احمد در مسند خود و در »فضائل على بن ابى‏طالب‏عليه السلام« ، حاكم در »المستدرك« ، خوارزمى در »المناقب« ، حافظ بيهقى، محب‏الدين طبرى در »الرياض النضرة« و »ذخائر العقبى« ، حموينى در »فرائد السمطين« ، ابن‏كثير شامى در »البداية و النهاية« ، هيثمى در »مجمع الزوائد« ، گنجى در »الكفاية« ابن‏عساكر در »الاربعين الطوال« ، ابن‏حجر در »الاصابة« ، طبرانى در »المعجم الكبير« قاضى يوسف بن موسى حنفى در »المعتصر من المختصر« ، ابن‏منظور در »مختصر تاريخ دمشق« .
 
 
همچنين در مدارك زير حديث غدير را از ابن‏عباس نقل كرده‏اند: ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« ، جعابى در »نخب المناقب« ، محاملى در امالى خود، وصابى شافعى در »الاكتفاء« ، متقى هندى در »كنز العمال« ، سيوطى در »تاريخ الخلفاء« ، قرشى در »شمس الاخبار« ، المرشد باللَّه در »الامالى« ، بدخشانى در »نزل الابرار« ، سجستانى در »كتاب الولاية« ، ابن‏كثير در تاريخش، ابوبكر شيرازى در »فى ما نزل من القرآن« ، ابواسحاق ثعلبى در »الكشف و البيان« ، حاكم حسكانى در »شواهد التنزيل« ، فخرالدين رازى در تفسيرش، عزالدين موصلى حنبلى، نظام‏الدين نيشابورى در تفسيرش، آلوسى در »روح المعانى« ، بدخشانى در »مفتاح النجا« ، جزرى در »اسنى المطالب« ، قاضى بهلول بهجت در »تاريخ آل‏محمدعليهم السلام« ، ابن‏عساكر در »تاريخ مدينة دمشق« .××× 1 الخصائص )نسائى( : ص 70. مسند احمد: ج 1 ص 331. فضائل على بن ابى‏طالب‏عليه السلام: ص 211 ح 291. المعجم الكبير: ج 12 ص 97 ح 12593. المستدرك )حاكم( : ج 3 ص 132. المناقب )خوارزمى( : ص 75. الرياض النضرة )محب‏الدين طبرى( : ج 2 ص 203. ذخائر العقبى: ص 68 . البداية و النهاية )ابن‏كثير( : ج 7 ص 337. مجمع الزوائد )هيثمى( : ج 9 ص 108. الكفايه )گنجى( : ص 115. الاصابة )ابن‏حجر( : ج 2 ص 509 . مختصر تاريخ دمشق: ج 17 ص 328. كتاب الولاية: ص 190 ح 20. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. كنز العمال )متقى هندى( : ج 6 ص 153. تاريخ الخلفاء )سيوطى( : ص 114. شمس الاخبار )قرشى( : ص 38. نزل الابرار )بدخشانى( : ص 21 20. تاريخ ابن‏كثير: ج 7 ص 348. تفسير فخر رازى: ج 3 ص 636 . شواهد التنزيل: ج 1 ص 256 ح 250. تفسير نيشابورى: ج 6 ص 194. روح المعانى )آلوسى( : ج 2 ص 348. اسنى المطالب: ص 48. ترجمة الامام على‏عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج 1 ص 202 ح 249. ×××
 
 
در كتب شيعه نيز به عنوان نمونه سليم در »كتاب سليم بن قيس الهلالى« و سيد بن طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند.××× 2 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
98. عبداللَّه بن عبدالاسد )ابى‏عبدالاسد( بن هلالى مخزومى، برادر رضاعى پيامبرصلى الله عليه وآله و همسر ام‏سلمه )م حدود 2 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« حديث غدير را از عبداللَّه بن عبدالاسد روايت كرده است. در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند.××× 1 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
 
99. عبداللَّه بن علقمه )ابى‏اوفى( اسلمى )م 80 يا 86 يا 87 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و ابن‏مغازلى در »مناقب على بن ابى‏طالب‏عليه السلام« و حسكانى در »شواهد التنزيل« حديث غدير را از عبداللَّه بن ابى‏اوفى نقل كرده‏اند.××× 2 كتاب الولاية: ص 228 ح 61 . مناقب على بن ابى‏طالب‏عليه السلام )ابن‏مغازلى( : ص 24 23 ح 247. شواهد التنزيل )حسكانى( : ج 1 ص 190 ح 247. ××× در كتب شيعه نيز سليم در »كتاب سليم بن قيس الهلالى« و ابن‏طاووس در »الطرائف« و علامه مجلسى در »بحار الانوار« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند.××× 3 الطرائف: ج 1 ص 141. بحار الانوار: ج 37 ص 185 ح 70. ×××
 
 
100. عبداللَّه بن عمر بن خطاب عدوى، ابوعبدالرحمن )م 72 يا 73 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« و منصور رازى در كتابى كه در موضوع غدير نوشته و هيثمى در »مجمع الزوائد« و ابن‏ابى‏شيبه در سنن خود و وصابى شافعى در »الاكتفاء« و سيوطى در »جمع الجوامع« و در »تاريخ الخلفاء« و متقى هندى در »كنز العمال« و طبرانى در »المعجم الكبير« و بدخشانى در »نزل الابرار« و در »مفتاح النجا« و خطيب خوارزمى در مقتل خود و جزرى در »اسنى المطالب« ، ابن‏عدى جرجانى در »الكامل« ، ابن‏عساكر در »تاريخ مدينة دمشق« ، همگى حديث غدير را از عبداللَّه بن عمر نقل كرده‏اند.××× 4 كتاب الولاية: ص 163 ح 9 و ص 207 ح 35. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. مجمع الزوائد )هيثمى( : ج 9 ص 106. تاريخ الخلفاء: ص 114. كنز العمال )متقى هندى( : ج 6 ص 154. نزل الابرار: ص 20. مقتل خوارزمى: فصل چهارم. اسنى المطالب )جزرى( : ص 4. الكامل: ج 5 ص 33. ترجمة الامام على‏عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج 2 ص 83 ح 586 . ×××
 
در كتب شيعه نيز سليم در كتابش و ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند.××× 1 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
 
101. عبداللَّه بن مسعود هذلى، ابوعبدالرحمن )م 32 يا 33 ق(
 
حافظ ابن‏مردويه به اسنادش نزول آيه تبليغ را در روز غدير از عبداللَّه بن مسعود روايت كرده، كه در مدارك زير آمده است: سيوطى در جلد »الدر المنثور« ، قاضى شوكانى در »فتح القدير« ، آلوسى بغدادى در »روح المعانى« . همچنين ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و خوارزمى در »مقتل الحسين‏عليه السلام« و شمس‏الدين جزرى در »اسنى المطالب« او را از جمله راويان حديث غدير از صحابه شمرده است.××× 2 الدرّ المنثور )سيوطى( : ص 298. فتح القدير: ج 2 ص 57 . روح المعانى )آلوسى( : ج 2 ص 348. اسنى المطالب )جزرى( : ص 4. كتاب الولاية: ص 255. مقتل الحسين‏عليه السلام: ج 1 ص 48. مناقب على بن ابى‏طالب‏عليه السلام: ص 23 ح 32. ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 3 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
 
102. عبداللَّه بن ياميل
 
ابن‏عقده در كتاب »المفرد فى الحديث« حديث غدير را از عبداللَّه بن ياميل نقل كرده است. همچنين در مدارك زير اين روايت را نقل كرده‏اند: ابن‏اثير در »اسد الغابة« ، ابن‏حجر در »الاصابة« ، قندوزى حنفى در »ينابيع المودة« .××× 4 كتاب الولاية: ص 239 ح 77. اسد الغابة )ابن‏اثير( : ج 3 ص 274. الاصابة )ابن‏حجر( : ج 2 ص 382. ينابيع المودة )قندوزى( : ص 34. ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 5 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
103. عبيداللَّه بن عباس قرشى هاشمى )م 58 يا 87 ق(
 
سليم بن قيس در كتابش ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير را نقل كرده، كه يكى از شهادت دهندگان براى حضرت عبيداللَّه بن عباس است.××× 6 كتاب سليم بن قيس الهلالى: ج 2 ص 638 ح 11. ×××
 
104. عبيد بن عازب انصارى، برادر براء بن عازب
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« حديث غدير را از او نقل كرده است. همچنين ابن‏اثير جزرى عبيد بن عازب را از كسانى بر شمرده كه در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه به حديث غدير گواهى دادند.××× 1 كتاب الولاية: ص 237 ح 74. اسد الغابة )ابن‏اثير( : ج 5 ص 205. ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 2 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
105. عثمان بن حنيف اوسى انصارى
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« حديث غدير را از وى نقل كرده‏اند.××× 3 مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. ×××
 
 
106. عثمان بن عفان اموى )م 35 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« و منصور رازى در »كتاب الغدير« حديث غدير را با ذكر سند از عثمان بن عفان روايت كرده‏اند. همچنين او يكى از عشره مبشّره است كه ابن‏مغازلى به طُرق خود آنها را از جمله يكصد تن راويان حديث غدير شمرده است.××× 4 كتاب الولاية: ص 163 ح 9. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. مناقب على بن ابى‏طالب‏عليه السلام: ص 27 ح 39. ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 5 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
 
107. عدى بن حاتم طائى، ابوطريف )م 68 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« نقل كرده كه عدى بن حاتم از كسانى است كه در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه به حديث غدير گواهى دادند. همچنين اين ماجرا در مدارك زير نقل كرده‏اند: سيد نورالدين سمهودى در »جواهر العقدين« ، قندوزى در »ينابيع المودة« ، احمد مكى شافعى در »وسيلة المآل فى مناقب الآل‏عليهم السلام« . جعابى در »نخب الناقب« و قاضى بهلول بهجت در »تاريخ آل محمدصلى الله عليه وآله« نيز او را در شمار راويان حديث غدير ثبت كرده است.××× 1 كتاب الولاية: ص 196 ح 30. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. جواهر العقدين: ج 2 ص 171 170. ينابيع المودة )قندوزى( : ص 38. تاريخ آل‏محمدعليهم السلام: ص 67 . ×××
 
 
108. عروة بن ابى‏الجعد ازدى بارقى
 
جعابى در »نخب المناقب« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 2 مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. ×××
 
 
109. عطية بن بسر مازنى
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« حديث غدير را با ذكر سند از عطية بن بسر روايت كرده‏اند.××× 3 كتاب الولاية: ص 255. ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 4 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
110. عقبة بن عامر جهنى )م 60 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« نقل كرده كه عقبة بن عامر از كسانى است كه در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه به حديث غدير گواهى دادند. همچنين جعابى در »نخب المناقب« و قاضى در »تاريخ آل‏محمدعليهم السلام« او را در شمار راويان حديث غدير ثبت كرده است.××× 5 كتاب الولاية: ص 196 ح 30. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. تاريخ آل‏محمدعليهم السلام: ص 67 . ×××
 
 
در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از عقبة بن عامر نقل كرده است.××× 6 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
111. عقبة بن عمرو بدرى، ابومسعود
 
جعابى در »نخب المناقب« حديث غدير را از وى نقل كرده است.
 
112. على بن ابى‏طالب‏عليه السلام، اميرالمؤمنين
 
اميرالمؤمنين‏عليه السلام در چند مورد و به چند شكل حديث غدير را بيان فرموده است:
 
 
الف. شعر حضرت در غدير كه حديث غدير هم در آن آمده، و راويان مورد وثوق و اعتماد آن را ذكر نموده‏اند.
 
ب. احتجاج آن حضرت به حديث غدير در روز شورى.
 
ج. احتجاج آن حضرت به حديث غدير در جنگ جمل.
 
د. احتجاج آن حضرت به حديث غدير و سوگند دادنش براى گواهى دادن به آن در رحبه كوفه.
 
ه  . نقل حديث غدير به طور كلى.
 
 
حديث غدير به روايت حضرت و در موارد ياد شده در مدارك زير آمده است:
 
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« ، جعابى در »نخب المناقب« ، خوارزمى در »مقتل الحسين‏عليه السلام« ، احمد بن حنبل در مسند، ابن‏كثير در »البداية و النهاية« ، هيثمى در »مجمع الزوائد« ، سيوطى در »جمع الجوامع« و »تاريخ الخلفاء« ، ابن‏حجر در »تهذيب التهذيب« و »المطالب العالية« ، بدخشانى در »نزل الابرار« ، »مفتاح النجا« ، طحاوى در »مشكل الآثار« ، متقى هندى در »كنز العمال« ، حاكم در »المستدرك« ، طبرانى در »المعجم الكبير« ، ضياء مقدسى، محاملى در »الامالى« . وصابى در »الاكتفاء« ، »سنن ابن‏ابى‏عاصم« ، »سنن سعيد بن منصور« ، ذهبى در »ميزان الاعتدال« ، حموينى در »فرائد السمطين« ، »حلية الاولياء« ، عقيلى در »الضعفاء الكبير« ، ابن‏عساكر در »تاريخ مدينة دمشق« ، ابن‏مغازلى در »المناقب« .××× 1 كتاب الولاية: ص 156 ح 2 و ص 163 ح 9 و ص 196 ح 30 و ص 198 ح 31 و ص 236 ح 73 و ص 237 ح 74 و ص 241 ح 81 . مقتل الحسين‏عليه السلام: ج 1 ص 48. مسند احمد: ج 1 ص 152. البداية و النهاية )ابن‏كثير( : ج 2 ص 348. مجمع الزوائد )هيثمى( : ج 9 ص 107. تاريخ الخلفاء )سيوطى( : ص 114. تهذيب التهذيب )ابن‏حجر( : ج 7 ص 337. المطالب العالية: ج 4 ص 65 ح 3973. نزل الابرار )بدخشانى( : ص 20. مشكل الآثار )طحاوى( : ج 2 ص 307. البداية و النهاية )ابن‏كثير( : ج 5 ص 211. كنز العمال )متقى هندى( : ج 6 ص 406 399 397 154. ميزان الاعتدال )ذهبى( : ج 2 ص 303. حلية الاولياء: ج 9 ص 64 . الضعفاء الكبير: ج 3 ص 271 ح 1276. ترجمة الامام على‏عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج 2 ص 25 ح 525 و ص 27 ح 528  527 و ص 28 ح 529 و ص 30 ح 534 . مناقب على بن ابى‏طالب‏عليه السلام: ص 21 ح 29. ×××
 
در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از اميرالمؤمنين‏عليه السلام نقل كرده است.××× 1 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
 
113. عمّار بن ياسر عنسى، ابواليقظان )م 37 ق(
 
نصر بن مزاحم در »كتاب صفّين« و در »شرح نهج‏البلاغة« ، احتجاج عمّار بن ياسر بر عمرو بن عاص به حديث غدير را نقل كرده‏اند.
 
 
همچنين ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و حموينى »فرائد السمطين« و خوارزمى در »مقتل الحسين‏عليه السلام« و شمس‏الدين جزرى در »اسنى المطالب« و حسكانى در »شواهد التنزيل« و سيوطى در »الدرّ المنثور« و هيثمى در »مجمع الزوائد« او را در شمار راويان حديث غدير از صحابه ذكر كرده‏اند. او از ركبان است كه براى اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير شهادت دادند.××× 2 كتاب صفّين )نصر بن مزاحم( : ص 186. كتاب الولاية: ص 191 ح 23. مقتل الحسين‏عليه السلام: ج 1 ص 48. شرح نهج‏البلاغة: ج 2 ص 273. فرائد السمطين )حموينى( : ص 58 باب 40. اسنى المطالب )جزرى( : ص 4. شواهد التنزيل: ج 1 ص 223 ح 231. الدرّ المنثور: ج 2 ص 293. مجمع الزوائد: ج 7 ص 17. ×××
 
 
در كتب شيعه نيز سليم در »كتاب سليم بن قيس الهلالى« و ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند.××× 3 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
 
114. عمارة بن حزم خزرجى انصارى
 
حافظ هيثمى در »مجمع الزوائد« و سيوطى در »تاريخ الخلفاء« و بدخشانى در »مفتاح النجا« و »نزل الابرار« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 4 مجمع الزوائد )هيثمى( : ج 9 ص 107. تاريخ الخلفاء )سيوطى( : ص 65 . نزل الابرار: ص 51 . ×××
 
115. عمران بن حصين خزاعى كعبى، ابونجيد )م 52 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« حديث غدير را از عمران بن حصين روايت كرده است. همچنين مولوى محمدسالم بخارى و ترمذى نموده و خطيب خوارزمى و شمس‏الدين جزرى در »اسنى المطالب« حديث غدير را از عمران بن حصين نقل كرده‏اند.××× 1 كتاب الولاية: ص 255. مقتل الحسين‏عليه السلام: ج 1 ص 48. اسنى المطالب: ص 48. ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 2 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
 
116. عمر بن ابى‏سلمة بن عبدالاسد مخزومى، ربيب پيامبرصلى الله عليه وآله، پسر ام‏سلمه )م 83 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« حديث غدير را از عمر بن ابى‏سلمه روايت كرده‏اند.××× 3 كتاب الولاية: ص 255. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. ××× در كتب شيعه نيز سليم در »كتاب سليم بن قيس الهلالى« و ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از عمر بن ابى‏سلمة نقل كرده‏اند.××× 4 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
 
117. عمر بن خطاب عدوى )م 23 ق(
 
در مدارك زير حديث غدير از عمر بن خطاب روايت شده است: ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« ، جعابى در »نخب المناقب« ، ابن‏مغازلى در »المناقب« ، سمعانى در »فضائل الصحابة« ، محب‏الدين طبرى در »الرياض النضرة« ، احمد بن حنبل در »المناقب« ، ابن‏سمان، »ذخائر العقبى« ، محمد خوارجه پارسا در »فصل الخطاب« ، خطيب خوارزمى در »مقتل الحسين‏عليه السلام« ، ابن‏كثير شامى در »البداية و النهاية« ، ابن‏جرير طبرى در »كتاب غدير خم« ، شمس‏الدين جزرى در »اسنى المطالب« ، شهاب‏الدين همدانى »مودة القربى« ، قندوزى حنفى در »ينابيع المودة« ، ابن‏عساكر در »تاريخ مدينة دمشق« ، مناوى در »فيض القدير« ، ابن‏حجر هيتمى در »الصواعق المحرقة« .××× 1 كتاب الولاية: ص 155 ح 1. مناقب آل ابى ابى‏طالب‏عليه السلام: ج 2 ص 228. مناقب على بن ابى‏طالب‏عليه السلام )ابن‏مغازلى( : ص 22 ح 31 و ص 27 ح 39. مقتل الحسين‏عليه السلام: ج 1 ص 48. الرياض النضرة )محب‏الدين طبرى( : ج 2 ص 244 161. ذخائر العقبى: ص 67 . البداية و النهاية: ج 5 ص 213 و ج 7 ص 349. ينابيع المودة: ص 249. ترجمة الامام على‏عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج 2 ص 79 ح 581 و ص 82 ح 585  584 . فيض القدير: ج 6 ص 218. الصواعق المحرقة: ص 177 42. ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« و مجلسى در »بحار الانوار« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند.××× 2 الطرائف: ج 1 ص 140. بحار الانوار: ج 37 ص 196 ح 79. ×××
 
 
118. عمرو بن حريث قرشى مخزومى )م 55 يا 98 ق(
 
جعابى در »نخب المناقب« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 3 مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. ×××
 
 
119. عمرو بن حمق بن كاهن خزاعى كوفى )م 50 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« و خوارزمى در مقتلش حديث غدير را از عمرو بن حمق روايت كرده‏اند.××× 4 كتاب الولاية: ص 195 ح 29. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. مقتل الحسين‏عليه السلام: ج 1 ص 48. ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 5 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
120. عمرو بن ذى‏مرّ
 
هيثمى در »مجمع الزوائد« و شهاب‏الدين در »تشنيف الآذان« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند.××× 6 مجمع الزوائد )هيثمى( : ج 9 ص 104. تشنيف الآذان )شهاب‏الدين( . ×××
 
 
121. عمرو بن شراحيل
 
ابن‏اثير در »اسد الغابة« حديث غدير را از وى نقل كرده است.××× 7 اسد الغابة: ج 4 ص 114. ×××
 
122. عمرو بن شرحبيل
 
خوارزمى در »مقتل الحسين‏عليه السلام« عمرو بن شرحبيل را از جمله راويان حديث غدير از صحابه به شمار آورده است.××× 1 مقتل الحسين‏عليه السلام: ج 1 ص 48. ×××
 
 
123. عمرو بن عاص بن وائل سهمى )م 43 يا 47 يا 48 يا 51 ق(
 
يكى از شعراى غدير عمرو بن عاص است. همچنين ابن‏قتيبه در »الامامة و السياسة« ماجراى استدلال و احتجاج شخصى به نام »برد« با حديث غدير بر عمرو عاص و اعتراف او را نقل كرده است. خوارزمى نيز در »المناقب« نامه‏اى كه عمرو در مورد حديث غدير به معاويه نوشت را روايت كرده است.××× 2 الامامة و السياسة: ص 93، و در چاپ ديگر: ج 1 ص 109. المناقب )خوارزمى( : ص 126. ×××
 
 
124. عمرو بن مرّه جهنى، ابوطلحه، ابومريم )م در خلافت معاويه(
 
احمد بن حنبل و طبرانى در »المعجم الكبير« حديث غدير را از عمرو بن مره روايت كرده‏اند. همچنين در مدارك زير حديث غدير را از او نقل كرده‏اند: »كنز العمال« ، ابراهيم وصابى شافعى در »الاكتفاء« ، محمد صدر عالم در »معارج العلى« ، بدخشانى در »مفتاح النجا« ، »نزل الابرار« .××× 3 المعجم الكبير: ج 5 ص 192 ح 5059 . كنز العمال: ج 11 ص 610 ح 32951. ×××
 
 
125. فاطمه بنت حمزة بن عبدالمطلب
 
ابن‏عقده و جعابى در »نخب المناقب« و منصور رازى در »كتاب الغدير« حديث غدير را از فاطمه بنت حمزه روايت كرده است.××× 4 كتاب الولاية: ص 255. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 5 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
126. فاطمه‏عليها السلام بنت محمدصلى الله عليه وآله، صديقه )م 11 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب الناقب« و منصور رازى در »كتاب الغدير« و شهاب‏الدين همدانى در »مودة القربى« حديث غدير را از حضرت زهراعليها السلام روايت كرده‏اند. همچنين ابوموسى اصفهانى در »نزهة الحفاظ« و جزرى شافعى در »اسنى المطالب« و حافظ مقدسى احتجاج حضرت به حديث غدير را نقل كرده‏اند.××× 1 كتاب الولاية: ص 242 ح 83 . مناقب على بن ابى‏طالب‏عليه السلام: ج 2 ص 228. نزهة الحفاظ: ض 65 . اسنى المطالب: ص 51  50 . ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 2 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
127. فضل بن عباس
 
سليم در »كتاب سليم بن قيس الهلالى« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 3 كتاب سليم بن قيس الهلالى: ص 231. ×××
 
 
128. فضلة )نضلة( بن عتبه )عبيد( اسلمى، ابوبرزه )م 65 ق(
 
ابن‏عقد در كتاب »حديث الولاية« و جعابى در »نخب المناقب« حديث غدير را از فضلة بن عتبه روايت كرده است.××× 4 كتاب الولاية: ص 255. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند.××× 5 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
 
129. قيس بن ثابت بن شماس انصارى
 
قيس بن ثابت از جمله كسانى است كه در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در كوفه به حديث غدير شهادت داد. همچنين ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و ابن‏اثير در »اسد الغابة« و ابن‏حجر در »الاصابة« و محمد صدر عالم در »معارج العلى« حديث غدير را از قيس بن ثابت نقل كرده‏اند.××× 6 كتاب الولاية: ص 241 ح 81 . اسد الغابة )ابن‏اثير( : ج 1 ص 368. الاصابة )ابن‏حجر( : ج 1 ص 305. ××× در كتب شيعه نيز سليم در »كتاب سليم بن قيس الهلالى« و ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند.××× 7 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
 
130. قيس بن سعد بن عباده انصارى خزرجى )م 59 يا 60 ق(
 
قيس بن سعد بن عباده يكى از شعراى غدير، و نيز يكى از كسانى است كه در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در كوفه براى حضرت شهادت داد. همچنين او به حديث غدير بر معاوية بن ابى‏سفيان احتجاج كرده است. از جمله كسانى كه حديث غدير را از او نقل كرده‏اند جعابى در »نخب المناقب« است.××× 1 مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. ×××
 
 
در كتب شيعه نيز سليم در »كتاب سليم بن قيس الهلالى« و حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 2 كتاب سليم بن قيس الهلالى: ج 2 ص 777 ح 26. ×××
 
 
131. قيس بن عاصم
 
جعابى در »نخب المناقب« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 3 مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. ×××
 
 
132. كعب بن عجره )عجزه( انصارى مدنى، ابومحمد )م 51 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« حديث غدير را از كعب بن عجره روايت كرده‏اند.××× 4 مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 5 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
 
133. مالك بن حويرث ليثى، ابوسليمان )م 74 ق(
 
احمد بن حنبل در »المناقب« و ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« حديث غدير را از مالك بن حويرث روايت كرده‏اند. همچنين در مدارك زير حديث غدير را از او نقل كرده‏اند: ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« ، جعابى در »نخب المناقب« ، هيثمى در »مجمع الزوائد« ، طبرانى در »المعجم الكبير« ، جلال‏الدين سيوطى در »تاريخ الخلفاء« ، بدخشانى در »مفتاح النجا« و »نزل الابرار« ، محمد صدر عالم در »معارج العلى« ، وصابى شافعى در »الاكتفاء« ، ابونعيم در »فضائل الصحابة« ، خوارزمى در »مقتل الحسين‏عليه السلام« ، ابن‏عدى در »الكامل« ، ابن‏عساكر در »تارخ مدينة دمشق« .××× 1 كتاب الولاية: ص 230 ح 64 . مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. مجمع الزوائد )هيثمى( : ج 9 ص 108. المعجم الكبير: ج 19 ص 291 ح 646 . تاريخ الخلفاء )سيوطى( : ص 114. نزل الابرار: ص 20. مقتل الحسين‏عليه السلام: ج 1 ص 48. الكامل: ج 6 ص 381. ترجمة الامام على‏عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج 2 ص 81 ح 582 . ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 2 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 
 
134. محمد بن ابى‏بكر
 
سليم در كتاب خود به نام »كتاب سليم بن قيس الهلالى« حديث غدير را از وى نقل كرده است.
 
 
135. محمد بن مسلمه انصارى )م 43 يا 46 يا 47 ق(
 
سليم در »كتاب سليم بن قيس الهلالى« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 3 كتاب سليم بن قيس الهلالى: ج 2 ص 636 ح 11. ×××
 
 
136. مقداد بن عمرو كندى زهرى )م 33 ق(
 
ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و حموينى در »فرائد السمطين« حديث غدير را از مقداد روايت كرده‏اند.××× 4 فرائد السمطين: ج 1 ص 312 ح 250. ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 5 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
 


137. ناجية بن عمرو خزاعى
=== ۱۱۲. على بن ابى ‏طالب‏ عليه السلام، اميرالمؤمنين<ref>كتاب الولاية: ص ۱۵۶ ح ۲ و ص ۱۶۳ ح ۹ و ص ۱۹۶ ح ۳۰ و ص ۱۹۸ ح ۳۱ و ص ۲۳۶ ح ۷۳ و ص ۲۳۷ ح ۷۴ و ص ۲۴۱ ح ۸۱ . مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. مسند احمد: ج ۱ ص ۱۵۲. البداية و النهاية (ابن ‏كثير) : ج ۲ ص ۳۴۸. مجمع الزوائد(هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۷. تاريخ الخلفاء(سيوطى) : ص ۱۱۴. تهذيب التهذيب (ابن‏ حجر) : ج ۷ ص ۳۳۷. المطالب العالية: ج ۴ ص ۶۵ ح ۳۹۷۳. نزل الابرار (بدخشانى) : ص ۲۰. مشكل الآثار (طحاوى) : ج ۲ ص ۳۰۷. البداية و النهاية (ابن‏ كثير) : ج ۵ ص ۲۱۱. كنز العمال (متقى هندى) : ج ۶ ص ۴۰۶،۳۹۹،۳۹۷،۱۵۴. ميزان الاعتدال (ذهبى) : ج ۲ ص ۳۰۳. حلية الاولياء: ج ۹ ص ۶۴ . الضعفاء الكبير: ج ۳ ص ۲۷۱ ح ۱۲۷۶. ترجمة الامام على‏ عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج ۲ ص ۲۵ ح ۵۲۵ و ص ۲۷ ح ۵۲۷ ، ۵۲۸ و ص ۲۸ ح ۵۲۹ و ص ۳۰ ح ۵۳۴ . مناقب على بن ابى ‏طالب ‏عليه السلام: ص ۲۱ ح ۲۹.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===
اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در چند مورد و به چند شكل حديث غدير را بيان فرموده است:


ابن‏اثير در »اسد الغابة« و ابن‏حجر در »الاصابة« روايت كرده‏اند كه ناجية بن عمرو يكى از كسانى است كه در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در كوفه براى حضرت شهادت داد. همچنين ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« و خطيب خوارزمى در »مقتل الحسين‏عليه السلام« او را از جمله روايان حديث غدير از صحابه به شمار آورده است.××× 1 اسد الغابة )ابن‏اثير( : ج 5 ص 6 . الاصابة )ابن‏حجر( : ج 3 ص 542 . كتاب الولاية: ص 195 ح 29. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. مقتل الحسين‏عليه السلام: ج 1 ص 48. ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 2 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
الف) [[شعر غدیر|شعر]] حضرت در غدير كه حديث غدير هم در آن آمده، و راويان مورد وثوق و اعتماد آن را ذكر نموده‏ اند.


ب) احتجاج آن حضرت به حديث غدير در روز شورى.


138. نعمان بن عجلان زرقى انصارى
ج) احتجاج آن حضرت به حديث غدير در [[جمل|جنگ جمل]].


ابن‏اثير جزرى در »اسد الغابة« و ابن‏حجر در »الاصابة« نقل كرده‏اند كه در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه به نقل اصبغ بن نباته، از جمله كسانى كه در مناشده حضرت به حديث غدير گواهى دادند نعمان بن عجلان است. همچنين ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« و قاضى در »تاريخ آل‏محمدعليهم السلام« وى را از جمله راويان حديث غدير از صحابه شمرده است.××× 3 اسد الغابة: ج 1 ص 369 368. الاصابة: ج 1 ص 304 ش 1567. كتاب الولاية: ص 255. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. تاريخ آل‏محمدعليهم السلام: ص 67 . ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 4 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
د) احتجاج آن حضرت به حديث غدير و سوگند دادنش براى گواهى دادن به آن در [[رحبه کوفه]].


هـ) نقل حديث غدير به طور كلى.


نضلة بن عتبه )عبيد( اسلمى، ابوبرزه = فضلة )نضلة( بن عتبه )عبيد( اسلمى، ابوبرزه
=== ۱۱۳. عمّار بن ياسر عنسى، ابواليقظان (م ۳۷ ق)<ref>كتاب صفّين(نصر بن مزاحم) : ص ۱۸۶. كتاب الولاية: ص ۱۹۱ ح ۲۳. مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. شرح نهج‏ البلاغة: ج ۲ ص ۲۷۳. فرائد السمطين (حموينى) : ص ۵۸ باب ۴۰. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴. شواهد التنزيل: ج ۱ ص ۲۲۳ ح ۲۳۱. الدرّ المنثور: ج ۲ ص ۲۹۳. مجمع الزوائد: ج ۷ ص ۱۷.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===


=== ۱۱۴. عمارة بن حزم خزرجى انصارى<ref>مجمع الزوائد(هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۷. تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۶۵ . نزل الابرار: ص ۵۱ .</ref> ===


139. نيط بن شريط
=== ۱۱۵. عمران بن حصين خزاعى كعبى، ابونجيد (م ۵۲ ق)<ref>کتاب الولاية: ص ۲۵۵. مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. اسنى المطالب: ص ۴۸.  </ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref>  ===
=== ۱۱۶. عمر بن ابى ‏سلمة بن عبدالاسد مخزومى، ربيب پيامبر صلى الله عليه وآله، پسر ام ‏سلمه (م ۸۳ ق)<ref>کتاب الولاية: ص ۲۵۵. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref>===


شهاب‏الدين در »تشنيف الآذان« حديث غدير را از وى نقل كرده است.
=== ۱۱۷. عمر بن خطاب عدوى (م ۲۳ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۵۵ ح ۱. مناقب آل ابى ابى‏ طالب‏ عليه السلام: ج ۲ ص ۲۲۸. مناقب على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام (ابن‏ مغازلى) : ص ۲۲ ح ۳۱ و ص ۲۷ ح ۳۹. مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. الرياض النضرة (محب‏الدين طبرى) : ج ۲ ص ۲۴۴،۱۶۱. ذخائر العقبى: ص ۶۷ . البداية و النهاية: ج ۵ ص ۲۱۳ و ج ۷ ص ۳۴۹. ينابيع المودة: ص ۲۴۹. ترجمة الامام على ‏عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج ۲ ص ۷۹ ح ۵۸۱ و ص ۸۲ ح ۵۸۴ ، ۵۸۵ . فيض القدير: ج ۶ ص ۲۱۸. الصواعق المحرقة: ص ۱۷۷،۴۲.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۹۶ ح ۷۹.</ref> ===


=== ۱۱۸. عمرو بن حريث قرشى مخزومى (م ۵۵ يا ۹۸ ق)<ref>مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref>  ===
=== ۱۱۹. عمرو بن حمق بن كاهن خزاعى كوفى (م ۵۰ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۱۹۵ ح ۲۹. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مقتل الحسين ‏عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref>===


140. هاشم بن عتبة بن ابى‏وقاص مرقال زهرى مدنى )م 37 ق(
=== ۱۲۰. عمرو بن ذى ‏مرّ<ref>مجمع الزوائد(هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۴. تشنيف الآذان (شهاب ‏الدين) .</ref> ===


ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و ابن‏اثير در »اسد الغابة« و قندوزى در »ينابيع المودة« ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏عليه السلام به حديث غدير در كوفه را نقل كرده‏اند، كه هاشم مرقال از جمله كسانى است كه به حديث غدير شهادت دادند. ابن‏حجر نيز در »الاصابة« اين ماجرا را روايت كرده، ولى قسمتى از اول آن را انداخته و نام هاشم مرقال را ذكر نكرده است! البته از اين قبيل سقط و تحريف در كتب و تأليفات ابن‏حجر بسيار مشاهده مى‏شود!××× 1 كتاب الولاية: ص 241 ح 81 . اسد الغابة )ابن‏اثير( : ج 1 ص 368. ينابيع المودة: ج 1 ص 109 108. الاصابة )ابن‏حجر( : ج 1 ص 305. ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 2 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
=== ۱۲۱. عمرو بن شراحيل<ref>اسد الغابة: ج ۴ ص ۱۱۴.</ref> ===


=== ۱۲۲. عمرو بن شرحبيل<ref>مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. </ref> ===


141. هلال بن حارث، ابوحمراء خادم رسول‏خداصلى الله عليه وآله
=== ۱۲۳. عمرو بن عاص بن وائل سهمى (م ۴۳ يا ۴۷ يا ۴۸ يا ۵۱ ق)<ref>الامامة و السياسة: ص ۹۳، و در چاپ ديگر: ج ۱ ص ۱۰۹. المناقب (خوارزمى): ص ۱۲۶.</ref> ===


جعابى در »نخب المناقب« و همدانى در »مودة القربى« و امرتسرى در »ارجح المطالب« و نيز در »احقاق الحق« حديث غدير را از او نقل كرده‏اند.××× 3 مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. مودة القربى )همدانى( : ص 50 . ارجح المطالب )امرتسرى( : ص 581 . تعليقات احقاق الحق: 5 ص 38 ح 7. ×××
=== ۱۲۴. عمرو بن مرّه جهنى، ابوطلحه، ابومريم (م در خلافت معاويه)<ref>المعجم الكبير: ج ۵ ص ۱۹۲ ح ۵۰۵۹ . كنز العمال: ج ۱۱ ص ۶۱۰ ح ۳۲۹۵۱.</ref> ===


=== ۱۲۵. فاطمه بنت حمزة بن عبدالمطلب <ref>كتاب الولاية: ص ۲۵۵. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===


142. وحشى بن حرب حبشى حمصى، ابووسمه )ابودسمه(
=== ۱۲۶. فاطمه ‏عليها السلام بنت محمد صلى الله عليه و آله، صديقه (م ۱۱ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۲۴۲ ح ۸۳ . مناقب على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام: ج ۲ ص ۲۲۸. نزهة الحفاظ: ض ۶۵ . اسنى المطالب: ص ۵۰ ، ۵۱ .</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===


ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« حديث غدير را از وحشى بن حرب روايت كرده، و خوارزمى در مقتلش او را از جمله راويان حديث غدير از صحابه به شمار آورده است.××× 4 كتاب الولاية: ص 240 ح 80 . مناقب آل‏ابى‏طالب: چ 2 ص 228. ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 5 الطرائف: ج 1 ص 140. ×××
=== ۱۲۷. فضل بن عباس<ref>كتاب سليم بن قيس الهلالى: ص ۲۳۱.</ref> ===


=== ۱۲۸. فضلة (نضلة) بن عتبه (عبيد) اسلمى، ابوبرزه (م ۶۵ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۲۵۵. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===


143. وهب بن حمزه
=== ۱۲۹. قيس بن ثابت بن شماس انصارى<ref>كتاب الولاية: ص ۲۴۱ ح ۸۱ . اسد الغابة(ابن ‏اثير) : ج ۱ ص ۳۶۸. الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۱ ص ۳۰۵.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===


خوارزمى در »مقتل الحسين‏عليه السلام« خود وهب بن حمزه را از جمله راويان حديث غدير از صحابه شمرده است. همچنين ابن‏حجر در »الاصابة« و ابن اثير در »اسد الغابة« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 6 مقتل الحسين‏عليه السلام: فصل چهارم. الاصابة: ج 3 ص 604 ح 9159. اسد الغابة: ج 5 ص 94. ×××
=== ۱۳۰. قيس بن سعد بن عباده انصارى خزرجى (م ۵۹ يا ۶۰ ق)<ref>مناقب آل‏ ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> <ref>كتاب سليم بن قيس الهلالى: ج ۲ ص ۷۷۷ ح ۲۶.</ref> ===
قيس بن سعد بن عباده يكى از شعراى غدير، و نيز يكى از كسانى است كه در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏ عليه السلام به حديث غدير در [[کوفه]] براى حضرت شهادت داد.  


هم چنين او به حديث غدير بر [[معاویة بن ابی‏ سفیان]] احتجاج كرده است.


144. وهب بن عبداللَّه سوائى )شوائى( ، ابوحجيفه، وهب الخير )م 64 يا 74 ق(
=== ۱۳۱. قيس بن عاصم<ref>مناقب آل‏ ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> ===


ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« حديث غدير را از وهب بن عبداللَّه روايت كرده است.××× 1 كتاب الولاية: ص 255. ××× در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 2 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
=== ۱۳۲. كعب بن عجره (عجزه) انصارى مدنى، ابومحمد (م ۵۱ ق)<ref>مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===


=== ۱۳۳. مالک بن حويرث ليثى، ابوسليمان (م ۷۴ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۲۳۰ ح ۶۴ . مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۸. المعجم الكبير: ج ۱۹ ص ۲۹۱ ح ۶۴۶ . تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۱۱۴. نزل الابرار: ص ۲۰. مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. الكامل: ج ۶ ص ۳۸۱. ترجمة الامام على‏ عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج ۲ ص ۸۱ ح ۵۸۲ .</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===


145. يزيد بن خطيب اسلمى
=== ۱۳۴. محمد بن ابى ‏بكر ===
[[سلیم بن قیس هلالی (ابوصادق)|سلیم]] در كتاب خود به نام «[[کتاب سلیم بن قیس الهلالی (کتاب)|کتاب سلیم بن قیس الهلالی]]» حديث غدير را از وى نقل كرده است.


ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« وى را از راويان حديث غدير بر شمرده است.
=== ۱۳۵. محمد بن مسلمه انصارى (م ۴۳ يا ۴۶ يا ۴۷ ق)<ref>كتاب سليم بن قيس الهلالى: ج ۲ ص ۶۳۶ ح ۱۱.</ref>  ===
=== ۱۳۶. مقداد بن عمرو كندى زهرى (م ۳۳ ق)<ref>فرائد السمطين: ج ۱ ص ۳۱۲ ح ۲۵۰.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref>===
[[ابن‏ عقده]] در كتاب «الموالاة» حديث غدير را از مقداد [[فرهنگ غدیر در تاریخ|روایت]] كرده ‏است.  


=== ۱۳۷. ناجية بن عمرو خزاعى<ref>اسد الغابة (ابن ‏اثير) : ج ۵ ص ۶ . الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۳ ص ۵۴۲ . كتاب الولاية: ص ۱۹۵ ح ۲۹. مناقب آل‏ ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===


يزيد بن شراحيل انصارى = زيد )يزيد( بن شراحيل انصارى
=== ۱۳۸. نعمان بن عجلان زرقى انصارى<ref>اسد الغابة: ج ۱ ص ۳۶۸ ، ۳۶۹. الاصابة: ج ۱ ص ۳۰۴ ش ۱۵۶۷. كتاب الولاية: ص ۲۵۵. مناقب آل‏ ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ .</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===
نضلة بن عتبه (عبيد) اسلمى، ابوبرزه = فضلة (نضلة) بن عتبه (عبيد) اسلمى، ابوبرزه


=== ۱۳۹. نيط بن شريط ===
شهاب ‏الدين در «تشنيف الآذان» حديث غدير را از وى نقل كرده است.


146. يزيد بن وديعه
=== ۱۴۰. هاشم بن عتبة بن ابى ‏وقاص مرقال زهرى مدنى (م ۳۷ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۲۴۱ ح ۸۱ . اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۱ ص ۳۶۸. ينابيع المودة: ج ۱ ص ۱۰۸ ، ۱۰۹. الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۱ ص ۳۰۵.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref> ===


ابن‏اثير در »اسد الغابة« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 3 اسد الغابة )ابن‏اثير( : ج 3 ص 231. ×××
=== ۱۴۱. هلال بن حارث، ابو حمراء خادم رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله<ref>مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مودة القربى (همدانى) : ص ۵۰ . ارجح المطالب (امرتسرى) : ص ۵۸۱ . تعليقات احقاق الحق: ۵ ص ۳۸ ح ۷.</ref> ===


=== ۱۴۲. وحشى بن حرب حبشى حمصى، ابووسمه(ابودسمه)<ref>كتاب الولاية: ص ۲۴۰ ح ۸۰ . مناقب آل‏ ابى‏ طالب: چ ۲ ص ۲۲۸.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.</ref>  ===


147. يعلى بن مرّة بن وهب ثقفى، ابومُرازم
=== ۱۴۳. وهب بن حمزه<ref>مقتل الحسين‏ عليه السلام: فصل چهارم. الاصابة: ج ۳ ص ۶۰۴ ح ۹۱۵۹. اسد الغابة: ج ۵ ص ۹۴.</ref>===


ابن‏عقده در كتاب »الموالاة« و جعابى در »نخب المناقب« و حافظ ابوموسى و حافظ ابونعيم و ابن‏اثير در »اسد الغابة« و ابن‏حجر در »الاصابة« حديث غدير را از يعلى بن مره روايت كرده‏اند.××× 4 كتاب الولاية: ص 195 ح 29. مناقب آل‏ابى‏طالب: ج 2 ص 228. اسد الغابة )ابن‏اثير( : ج 2 ص 233 و ج 4 ص 93 و ج 5 ص 6 . الاصابة )ابن‏حجر( : ج 3 ص 452. ×××
=== ۱۴۴. وهب بن عبداللَّه سوائى (شوائى) ، ابوحجيفه، وهب الخير (م ۶۴ يا ۷۴ ق)<ref>كتاب الولاية: ص ۲۵۵.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref>  ===
=== ۱۴۵. يزيد بن خطيب اسلمى ===
ابن‏ عقده در كتاب «الموالاة» وى را از راويان حديث غدير بر شمرده است.


يزيد بن شراحيل انصارى = زيد(يزيد) بن شراحيل انصارى


در كتب شيعه نيز ابن‏طاووس در »الطرائف« حديث غدير را از او نقل كرده است.××× 5 الطرائف: ج 1 ص 141. ×××
=== ۱۴۶. يزيد بن وديعه<ref>اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۳ ص ۲۳۱.</ref> ===


=== ۱۴۷. يعلى بن مرّة بن وهب ثقفى، ابومُرازم<ref>كتاب الولاية: ص ۱۹۵ ح ۲۹. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. اسد الغابة (ابن ‏اثير) : ج ۲ ص ۲۳۳ و ج ۴ ص ۹۳ و ج ۵ ص ۶ . الاصابة(ابن ‏حجر) : ج ۳ ص ۴۵۲.</ref> <ref>الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.</ref> ===


اينها يكصد و چهل و هفت تن از بزرگان صحابه پيامبرصلى الله عليه وآله هستند كه به شكل‏هاى مختلف و جريان‏هاى متفاوت حديث غدير را نقل كرده‏اند، كه هر كدام با اسناد بسيار و در كتب متعدد آمده است. بسا آنچه به دست نياورده‏ايم يا به دست ما نرسيده بسيار بيش از اين باشد، چرا كه با توجه به جمعيتى كه در غدير خم وجود داشته، حتماً راويان حديث غدير چندين برابر نامبردگان بوده است.
اين ها يک صد و چهل و هفت تن از بزرگان [[صحابه]] [[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|پیامبر صلی الله علیه و آله]] هستند كه به شكل‏ هاى مختلف و جريان‏ هاى متفاوت حديث غدير را نقل كرده‏ اند، كه هر كدام با اسناد بسيار و در كتب متعدد آمده است.


اجتماعى كه در آن روز به اين داستان گوش فرا داده و آن را درك كردند بيش از يكصد هزار تن بوده‏اند. بالطبع تك تك اين گروه عظيم پس از بازگشت به وطن خود از اين واقعه عظيم سخن گفته و آن را نقل كرده‏اند.
بسا آن چه به دست نياورده‏ ايم يا به دست ما نرسيده بسيار بيش از اين باشد، چرا كه با توجه به جمعيتى كه در غدير خم وجود داشته، حتماً راويان حديث غدير چندين برابر نام بردگان بوده است.


اجتماعى كه در آن روز به اين داستان گوش فرا داده و آن را درک كردند بيش از يک صد هزار تن بوده ‏اند.


همان طور كه هر مسافرى پس از بازگشت به وطن، آنچه از حوادث مهم و غير عادى در طى مسافرت ديده را براى خويشان و دوستان خود بيان مى‏كند. اين گروه عظيم هم چنين بوده‏اند و اين داستان تاريخى و مهم را همگى بازگو كرده‏اند. البته آنانكه كينه در دل داشتند، حِقد درونى آنها مانع شد كه اين داستان مهم را نقل و اشاعه دهند.
بالطبع تک تک اين گروه عظيم پس از بازگشت به وطن خود از اين واقعه عظيم سخن گفته و آن را نقل كرده‏ اند.


همان طور كه هر مسافرى پس از بازگشت به وطن، آن چه از حوادث مهم و غير عادى در طى مسافرت ديده را براى خويشان و دوستان خود بيان مى‏ كند.


بنابراين، اين تعداد كه نام آنها برده شد از جمله اشخاصى هستند كه اين واقعه را از آن جماعت نقل كرده‏اند، و چه بسيار كسانى هم كه پس از درك اين مجمع بزرگ و شنيدن اين امر مهم قبل از آنكه به وطن و مسكن خود برسند و يا پيش از آنكه موفق ببيان مشهودات و مسموعات خود شوند، دست حوادث آنها را نابود ساخته، يا در بيابان‏ها و پهنه صحراى حجاز مرگ گريبانشان را گرفته و يا سوانح و حوادث گوناگون آنها را از يادآورى و بيان اين خاطره بزرگ باز داشته است.
اين گروه عظيم هم چنين بوده ‏اند و اين داستان تاريخى و مهم را همگى بازگو كرده ‏اند. البته آنان كه كينه در دل داشتند، حِقد درونى آن ها مانع شد كه اين داستان مهم را نقل و اشاعه دهند.


بنابراين، اين تعداد كه نام آن ها برده شد از جمله اشخاصى هستند كه اين واقعه را از آن جماعت نقل كرده ‏اند، و چه بسيار كسانى هم كه پس از درک اين مجمع بزرگ و شنيدن اين امر مهم قبل از آن كه به وطن و مسكن خود برسند و يا پيش از آن كه موفق ببيان مشهودات و مسموعات خود شوند، دست حوادث آن ها را نابود ساخته، يا در بيابان‏ ها و پهنه صحراى [[حجاز]] [[مرگ]] گريبان شان را گرفته و يا سوانح و حوادث گوناگون آن ها را از يادآورى و بيان اين خاطره بزرگ باز داشته است.


در روايت زيد بن ارقم تلويحاً به اين معنى اشاره شده كه قسمتى از حاضرين در آن روز و در آن مكان از جمله صحرانشينان بوده‏اند كه سخنى از آنان در دسترس ديگران قرار نگرفته و منشأ نشر و اِسناد اين خبر واقع نشده‏اند. با همه اين امور و حوادث و موانع، در اثبات و تواتر اين حديث آنچه كه به آن دست يافته و ذكر كرديم كافى است.
در روايت [[زید بن ارقم انصاری|زید بن ارقم]] تلويحاً به اين معنى اشاره شده كه قسمتى از حاضرين در آن روز و در آن مكان از جمله صحرانشينان بوده ‏اند كه سخنى از آنان در دسترس ديگران قرار نگرفته و منشأ نشر و اِسناد اين خبر واقع نشده‏ اند. با همه اين امور و حوادث و موانع، در اثبات و تواتر اين حديث آن چه كه به آن دست يافته و ذكر كرديم كافى است.


== پانویس ==
== پانویس ==
[[رده:راویان حدیث غدیر]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۰ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۸:۱۰

الف. راويان حديث غدير از صحابه

در اين بخش راويان حدیث غدیر از صحابه -  كه ۱۴۷ نفر هستند -  را همراه با كتاب يا كتبى كه حديث غدير را از آن صحابى نقل كرده ‏اند مى‏ آوريم:

۱. ابن‏ ارقم

مغازلى در «المناقب» و ابن ‏طاووس در «الطرائف» و مجلسی در «بحار الانوار» و ابن ‏بطريق در «العمدة» حديث غدير را از فردى به نام ابن ‏ارقم نقل كرده ‏اند.[۱]

۲. ابو بسطام خادم اسامة بن زيد

ابن ‏عساكر حديث غدير را از ابو بسطام نقل كرده است.[۲]

۳. ابو بكر بن ابى ‏قحافه تيمى(م ۱۳ ق)[۳] [۴]

۴. ابو رافع قبطى، مولى رسول ‏اللَّه‏ صلى الله عليه و آله[۵] [۶]

۵. ابو زينب بن عوف انصارى[۷] [۸]

۶. ابو شريحه غفارى[۹] [۱۰]

۷. ابو عبيده جرّاح[۱۱]

۸. ابو فضاله انصارى[۱۲][۱۳]

۹. ابو قدامه انصارى[۱۴]

۱۰. ابو كامل احمس

۱۱. ابو كاهل[۱۵]

۱۲. ابو ليلى بن سعيد انصارى (م ۳۷ ق)[۱۶]

۱۳. ابو هريره دوسى(م ۵۸ يا ۵۹ ق)[۱۷][۱۸]

۱۴. ابو الهيثم بن التيهان (م ۳۷ ق)[۱۹]

۱۵. ابىّ بن كعب انصارى خزرجى، سيد القرّاء (م ۳۰ يا ۳۱ يا ۳۲ ق)[۲۰]

۱۶. اسامة بن زيد بن حارثه كلبى، ابوزيد(م ۵۴ ق)[۲۱]

۱۷. اسعد بن زراره نجارى خزرجى انصارى، ابوامامه (م ۱ ق)[۲۲][۲۳]

۱۸. اسماء بنت عميس خثعميّه (م ۵۵ ق)[۲۴] [۲۵]

۱۹. امّ‏ سلمه، همسر پيامبر صلى الله عليه و آله(م ۵۹ يا ۶۱ يا ۶۲ يا ۶۳ ق)[۲۶][۲۷]

۲۰. امّ‏ هانى بنت ابى ‏طالب[۲۸][۲۹]

۲۱. انس بن مالک انصارى  خزرجى، ابوحمزه، خدمت كار رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله (م ۹۳ ق)[۳۰][۳۱]

۲۲. براء بن عازب انصارى اوسى (م ۷۲ ق)[۳۲][۳۳]

۲۳. بريدة بن حصيب اسلمى، ابوسهل (م ۶۳ ق)[۳۴][۳۵]

۲۴. بشير بن عبدالمنذر اوسى انصارى، ابولبابه[۳۶]

۲۵. بشير بن عمرو بن محصن خزرجى انصارى، ابوعمره.[۳۷][۳۸]

۲۶. تميم بن اسد عدوى، ابورفاعه (م ۴۴ ق)[۳۹]

۲۷. ثابت بن وديعه انصارى خزرجى مدنى، ابوسعيد[۴۰] [۴۱]

۲۸. ثابت بن يزيد بن وديعه انصارى[۴۲]

۲۹. جابر بن سمرة بن جناده سوائى، ابوسليمان(م ۶۶ يا ۷۴ ق)[۴۳]

۳۰. جابر بن عبداللَّه سلمى انصارى (م ۷۳ يا ۷۴ يا ۷۸ ق)[۴۴][۴۵]

۳۱. جابر بن نضر بن حارث بن كلده عبدرى[۴۶]

۳۲. جبلة بن عمرو انصارى[۴۷]

۳۳. جبير بن مطعم بن عدى قرشى نوفلى (م ۵۷ يا ۵۸ يا ۵۹ ق)[۴۸]

۳۴.جرير بن حميد حميرى

جعابى در «نخب المناقب» حدیث غدیر را از وى نقل كرده است.

۳۵. جرير بن عبداللَّه بن جابر بجلى (م ۵۱ يا ۵۲ يا ۵۳ يا ۵۴ ق)[۴۹] [۵۰]

۳۶. جُندب انصارى

شهاب ‏الدين در «تشنيف الآذان» حديث غدير را از او نقل كرده است.

۳۷. جندب بن جناده غفارى، ابوذر (م ۳۱ ق)[۵۱] [۵۲]

۳۸. جُندب بن عبداللَّه بن سفيان بجلّى عقلى[۵۳]

۳۹.جندع بن عمرو بن مازن اوسى مازنى انصارى، ابوجنيده[۵۴]

۴۰. حارث (عمرو، نعمان) بن ربعى سلمى خزرجى انصارى، ابوقتاده[۵۵]

۴۱. حبّاب بن عتبه

جعابى در «نخب المناقب» وى را از راويان حديث غدير معرفى كرده است[۵۶]

۴۲. حَبّة بن جوين عَرَنى بجلى، ابوقدامه (م ۷۶ تا ۷۹ ق)[۵۷] [۵۸] [۵۹]

۴۳. حَبشى بن جناده سلولى.[۶۰] [۶۱]

۴۴. حبيب بن بديل بن ورقاء خزاعى[۶۲] [۶۳]

۴۵. حذيفة بن اسيد غفارى، ابوسَريحه (م ۴۰ يا ۴۱ يا ۴۲ ق)[۶۴] [۶۵]

۴۶. حذيفة بن يمان يمانى عبسى (م ۳۶ ق)[۶۶][۶۷]

۴۷. حسّان بن ثابت انصارى (م ۳۶ يا ۴۰ يا ۵۰ يا ۵۴ ق)[۶۸] [۶۹]

۴۸.امام حسن بن على المجتبى‏ عليه السلام[۷۰] [۷۱]

۴۹. امام حسين بن على الشهيد عليه السلام (م ۶۱ ق)[۷۲] [۷۳]

۵۰ . خالد بن زيد خزرجى، ابوايوب انصارى (م ۵۰ يا ۵۱ يا ۵۲ ق)[۷۴] [۷۵]

۵۱ . خالد بن وليد بن مغيره مخزومى، ابوسليمان (م ۲۱ يا ۲۲ ق)[۷۶]

۵۲ . خباب بن سَمره[۷۷]

۵۳ . خزيمة بن ثابت انصارى، ذوالشهادتين (م ۳۷ ق)[۷۸] [۷۹]

۵۴ . خويلد (خالد) بن خالد بن محرث هذلى، ابوذويب(م در خلافت عثمان)[۸۰] [۸۱]

وى از شعراى زمان جاهلیت و عصر اسلام است.

۵۵ . خويلد بن عمرو خزاعى، ابوشريح (م ۶۸ ق)[۸۲]

۵۶. رفاعة بن رافع انصارى

ابن‏ عقده در كتاب «الموالاة» و جعابى در «نخب المناقب» حديث غدير را از او نقل كرده ‏اند.[۸۳]

۵۷. رفاعة بن عبدالمنذر انصارى

ابن ‏عقده در كتاب «الموالاة» و جعابى در «نخب المناقب» و منصور رازى در «كتاب الغدير» حدیث غدیر را از رفاعة بن عبدالمنذر انصارى نقل كرده ‏اند.

در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در «الطرائف» حديث غدير را از وى نقل كرده است.[۸۴]

۵۸ . زبير بن عوام قرشى(م ۳۷ ق)[۸۵] [۸۶]

۵۹ . زيد بن ارقم انصارى خزرجى (م ۶۶ يا ۶۷ يا ۶۸ ق)

احمد بن حنبل در سه مورد از مسند خود حديث غدير را از زيد بن ارقم روايت نموده است.

هم چنين در مدارک زير حديث غدير را از او نقل كرده ‏اند؛ كه بعضاً همراه با بيان ماجراى غدير و يا حدیث ثقلین است، و در بعضى مدارک با چند نقل و اسناد متعدد آمده است.[۸۷] [۸۸]

۶۰ . زيد بن ثابت خزرجى انصارى نجّارى، ابوسعيد (م ۴۵ يا ۴۶ يا ۴۷ يا ۴۸ يا بعد از ۵۰ ق)[۸۹] [۹۰]

۶۱. زيد بن حارثه انصارى، شهاب‏ الدين[۹۱] [۹۲]

۶۲ . زيد (يزيد) بن شراحيل انصارى[۹۳] [۹۴]

۶۳. زيد بن عبداللَّه انصارى[۹۵]

ابن‏ عقده در كتاب «الموالاة» حديث غدير را از زيد بن عبدالله انصارى نقل كرده است.

۶۴ . سعد بن ابى ‏وقاص، ابواسحق (م ۵۴ يا ۵۵ يا ۵۶ يا ۵۸ ق)[۹۶] [۹۷]

۶۵. سعد(سعيد) بن جناده عوفى، پدر عطيه عوفى[۹۸] [۹۹]

۶۶ . سعد بن عباده انصارى خزرجى (م ۱۴ يا ۱۵ ق)[۱۰۰]

۶۷ . سعد بن مالک انصارى خدرى، ابوسعيد (م ۶۳ يا ۶۴ يا ۶۵ يا ۷۴ ق)[۱۰۱] [۱۰۲]

۶۸ . سعيد بن زيد قرشى عدوى (م ۵۱ يا ۵۲ ق)[۱۰۳]

۶۹. سعيد بن سعد بن عباده انصارى[۱۰۴] [۱۰۵]

۷۰. سلمان فارسى، ابوعبداللَّه (م ۳۶ يا ۳۷ ق)[۱۰۶] [۱۰۷]

۷۱. سلمة بن عمرو بن اكوع اسلمى، ابومسلم (م ۷۴ ق)[۱۰۸] [۱۰۹]

۷۲. سمرة بن جندب فزارى، ابوسليمان هلالى (م ۵۸ يا ۵۹ يا ۶۰ ق)[۱۱۰] [۱۱۱]

۷۳. سهل بن حنيف انصارى اوسى(م ۳۸ ق)[۱۱۲] [۱۱۳]

۷۴. سهل بن سعد انصارى خزرجى ساعدى، ابوالعباس(م ۹۱ ق)[۱۱۴] [۱۱۵]

۷۵. شداد بن اوس بن ثابت خزرجى انصارى، ابويعلى (م ۵۸ ق)[۱۱۶]

۷۶. صدى بن عجلان باهلى، ابوامامه (م ۸۶ ق)[۱۱۷] [۱۱۸]

۷۷. ضميره اسدى[۱۱۹] [۱۲۰]

۷۸. طلحة بن عبيداللَّه تميمى (م ۳۶ ق)[۱۲۱] [۱۲۲]

۷۹. عامر بن عمير نميرى[۱۲۳] [۱۲۴]

۸۰. عامر بن ليلى بن ضمره غفارى[۱۲۵] [۱۲۶]

۸۱ . عامر بن واثله ليثى، ابوالطفيل (م ۱۰۰ يا ۱۰۲ يا ۱۰۸ يا ۱۱۰ ق)[۱۲۷] [۱۲۸]

۸۲ . عايشه بنت ابى ‏بكر بن ابى ‏قحافه (م ۵۷ ق)[۱۲۹] [۱۳۰]

۸۳ . عبادة بن صامت سالمى خزرجى انصارى (م ۳۴ ق)[۱۳۱]

۸۴ . عباس بن عبدالمطلب بن هاشم قرشى هاشمى (م ۳۲ ق)[۱۳۲] [۱۳۳]

۸۵. عبدالاعلى بن عدى بهرانى[۱۳۴]

۸۶ . عبدالرحمن بن عبدرب انصارى[۱۳۵] [۱۳۶]

۸۷ . عبدالرحمن بن عوف قرشى زهرى، ابومحمد (م ۳۱ يا ۳۲ ق)[۱۳۷] [۱۳۸]

۸۸ . عبدالرحمن بن مدلج[۱۳۹] [۱۴۰]

۸۹ . عبدالرحمن بن يعمر ابوالاسود دُئَلى[۱۴۱] [۱۴۲]

۹۰. عبداللَّه بن انيس[۱۴۳]

۹۱. عبداللَّه بن بديل بن ورقاء، سيد خزاعه

در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏ عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه، از جمله كسانى كه در مناشده حضرت به حديث غدير گواهى دادند عبداللَّه بن بديل است.

۹۲. عبداللَّه بن بشير (بُسر)مازنى[۱۴۴] [۱۴۵]

۹۳. عبداللَّه بن ثابت انصارى[۱۴۶] [۱۴۷]

۹۴. عبداللَّه بن جعفر بن ابى ‏طالب هاشمى (م ۸۰ ق)[۱۴۸] [۱۴۹]

۹۵. عبداللَّه بن حنطب قرشى مخزومى[۱۵۰] [۱۵۱]

۹۶. عبداللَّه بن ربيعه[۱۵۲]

۹۷. عبداللَّه بن عباس قرشى هاشمى (م ۶۸ ق)[۱۵۳] [۱۵۴]

۹۸.عبد الله بن عبد الاسد (ابی عاد الاسد)بن هلالی مخزومی ،برادر رضاعی پیامبر صلی الله علیه و آله و همسر ام سلمه[۱۵۵]

ابن عقده در الموالاة حدیث غدیر را از او نقل کرده است.

۹۹. عبداللَّه بن علقمه (ابى ‏اوفى) اسلمى (م ۸۰ يا ۸۶ يا ۸۷ ق)[۱۵۶] [۱۵۷]

۱۰۰. عبداللَّه بن عمر بن خطاب عدوى، ابوعبدالرحمن (م ۷۲ يا ۷۳ ق)[۱۵۸] [۱۵۹]

۱۰۱. عبداللَّه بن مسعود هذلى، ابوعبدالرحمن (م ۳۲ يا ۳۳ ق)[۱۶۰] [۱۶۱]

۱۰۲. عبداللَّه بن ياميل[۱۶۲] [۱۶۳]

۱۰۳. عبيداللَّه بن عباس قرشى هاشمى (م ۵۸ يا ۸۷ ق)[۱۶۴]

۱۰۴. عبيد بن عازب انصارى، برادر براء بن عازب[۱۶۵] [۱۶۶]

۱۰۵. عثمان بن حنيف اوسى انصارى[۱۶۷]

ابن ‏عقده در كتاب «الموالاة» و جعابى در«نخب المناقب»نیز حديث غدير را از وى نقل كرده ‏اند.

۱۰۶. عثمان بن عفان اموى (م ۳۵ ق)[۱۶۸] [۱۶۹]

۱۰۷. عدى بن حاتم طائى، ابوطريف(م ۶۸ ق)[۱۷۰]

۱۰۸. عروة بن ابى‏الجعد ازدى بارقى[۱۷۱]

۱۰۹. عطية بن بسر مازنى[۱۷۲] [۱۷۳]

جعابى در «نخب المناقب» حديث غدير را با ذكر سند از عطية بن بسر روايت كرده ‏است.

۱۱۰. عقبة بن عامر جهنى(م ۶۰ ق)[۱۷۴] [۱۷۵]

۱۱۱. عقبة بن عمرو بدرى، ابومسعود

جعابى در «نخب المناقب» حديث غدير را از وى نقل كرده است.

۱۱۲. على بن ابى ‏طالب‏ عليه السلام، اميرالمؤمنين[۱۷۶] [۱۷۷]

اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در چند مورد و به چند شكل حديث غدير را بيان فرموده است:

الف) شعر حضرت در غدير كه حديث غدير هم در آن آمده، و راويان مورد وثوق و اعتماد آن را ذكر نموده‏ اند.

ب) احتجاج آن حضرت به حديث غدير در روز شورى.

ج) احتجاج آن حضرت به حديث غدير در جنگ جمل.

د) احتجاج آن حضرت به حديث غدير و سوگند دادنش براى گواهى دادن به آن در رحبه کوفه.

هـ) نقل حديث غدير به طور كلى.

۱۱۳. عمّار بن ياسر عنسى، ابواليقظان (م ۳۷ ق)[۱۷۸] [۱۷۹]

۱۱۴. عمارة بن حزم خزرجى انصارى[۱۸۰]

۱۱۵. عمران بن حصين خزاعى كعبى، ابونجيد (م ۵۲ ق)[۱۸۱] [۱۸۲]

۱۱۶. عمر بن ابى ‏سلمة بن عبدالاسد مخزومى، ربيب پيامبر صلى الله عليه وآله، پسر ام ‏سلمه (م ۸۳ ق)[۱۸۳] [۱۸۴]

۱۱۷. عمر بن خطاب عدوى (م ۲۳ ق)[۱۸۵] [۱۸۶]

۱۱۸. عمرو بن حريث قرشى مخزومى (م ۵۵ يا ۹۸ ق)[۱۸۷]

۱۱۹. عمرو بن حمق بن كاهن خزاعى كوفى (م ۵۰ ق)[۱۸۸] [۱۸۹]

۱۲۰. عمرو بن ذى ‏مرّ[۱۹۰]

۱۲۱. عمرو بن شراحيل[۱۹۱]

۱۲۲. عمرو بن شرحبيل[۱۹۲]

۱۲۳. عمرو بن عاص بن وائل سهمى (م ۴۳ يا ۴۷ يا ۴۸ يا ۵۱ ق)[۱۹۳]

۱۲۴. عمرو بن مرّه جهنى، ابوطلحه، ابومريم (م در خلافت معاويه)[۱۹۴]

۱۲۵. فاطمه بنت حمزة بن عبدالمطلب [۱۹۵] [۱۹۶]

۱۲۶. فاطمه ‏عليها السلام بنت محمد صلى الله عليه و آله، صديقه (م ۱۱ ق)[۱۹۷] [۱۹۸]

۱۲۷. فضل بن عباس[۱۹۹]

۱۲۸. فضلة (نضلة) بن عتبه (عبيد) اسلمى، ابوبرزه (م ۶۵ ق)[۲۰۰] [۲۰۱]

۱۲۹. قيس بن ثابت بن شماس انصارى[۲۰۲] [۲۰۳]

۱۳۰. قيس بن سعد بن عباده انصارى خزرجى (م ۵۹ يا ۶۰ ق)[۲۰۴] [۲۰۵]

قيس بن سعد بن عباده يكى از شعراى غدير، و نيز يكى از كسانى است كه در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏ عليه السلام به حديث غدير در کوفه براى حضرت شهادت داد.

هم چنين او به حديث غدير بر معاویة بن ابی‏ سفیان احتجاج كرده است.

۱۳۱. قيس بن عاصم[۲۰۶]

۱۳۲. كعب بن عجره (عجزه) انصارى مدنى، ابومحمد (م ۵۱ ق)[۲۰۷] [۲۰۸]

۱۳۳. مالک بن حويرث ليثى، ابوسليمان (م ۷۴ ق)[۲۰۹] [۲۱۰]

۱۳۴. محمد بن ابى ‏بكر

سلیم در كتاب خود به نام «کتاب سلیم بن قیس الهلالی» حديث غدير را از وى نقل كرده است.

۱۳۵. محمد بن مسلمه انصارى (م ۴۳ يا ۴۶ يا ۴۷ ق)[۲۱۱]

۱۳۶. مقداد بن عمرو كندى زهرى (م ۳۳ ق)[۲۱۲] [۲۱۳]

ابن‏ عقده در كتاب «الموالاة» حديث غدير را از مقداد روایت كرده ‏است.

۱۳۷. ناجية بن عمرو خزاعى[۲۱۴] [۲۱۵]

۱۳۸. نعمان بن عجلان زرقى انصارى[۲۱۶] [۲۱۷]

نضلة بن عتبه (عبيد) اسلمى، ابوبرزه = فضلة (نضلة) بن عتبه (عبيد) اسلمى، ابوبرزه

۱۳۹. نيط بن شريط

شهاب ‏الدين در «تشنيف الآذان» حديث غدير را از وى نقل كرده است.

۱۴۰. هاشم بن عتبة بن ابى ‏وقاص مرقال زهرى مدنى (م ۳۷ ق)[۲۱۸] [۲۱۹]

۱۴۱. هلال بن حارث، ابو حمراء خادم رسول‏ خدا صلى الله عليه و آله[۲۲۰]

۱۴۲. وحشى بن حرب حبشى حمصى، ابووسمه(ابودسمه)[۲۲۱] [۲۲۲]

۱۴۳. وهب بن حمزه[۲۲۳]

۱۴۴. وهب بن عبداللَّه سوائى (شوائى) ، ابوحجيفه، وهب الخير (م ۶۴ يا ۷۴ ق)[۲۲۴] [۲۲۵]

۱۴۵. يزيد بن خطيب اسلمى

ابن‏ عقده در كتاب «الموالاة» وى را از راويان حديث غدير بر شمرده است.

يزيد بن شراحيل انصارى = زيد(يزيد) بن شراحيل انصارى

۱۴۶. يزيد بن وديعه[۲۲۶]

۱۴۷. يعلى بن مرّة بن وهب ثقفى، ابومُرازم[۲۲۷] [۲۲۸]

اين ها يک صد و چهل و هفت تن از بزرگان صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله هستند كه به شكل‏ هاى مختلف و جريان‏ هاى متفاوت حديث غدير را نقل كرده‏ اند، كه هر كدام با اسناد بسيار و در كتب متعدد آمده است.

بسا آن چه به دست نياورده‏ ايم يا به دست ما نرسيده بسيار بيش از اين باشد، چرا كه با توجه به جمعيتى كه در غدير خم وجود داشته، حتماً راويان حديث غدير چندين برابر نام بردگان بوده است.

اجتماعى كه در آن روز به اين داستان گوش فرا داده و آن را درک كردند بيش از يک صد هزار تن بوده ‏اند.

بالطبع تک تک اين گروه عظيم پس از بازگشت به وطن خود از اين واقعه عظيم سخن گفته و آن را نقل كرده‏ اند.

همان طور كه هر مسافرى پس از بازگشت به وطن، آن چه از حوادث مهم و غير عادى در طى مسافرت ديده را براى خويشان و دوستان خود بيان مى‏ كند.

اين گروه عظيم هم چنين بوده ‏اند و اين داستان تاريخى و مهم را همگى بازگو كرده ‏اند. البته آنان كه كينه در دل داشتند، حِقد درونى آن ها مانع شد كه اين داستان مهم را نقل و اشاعه دهند.

بنابراين، اين تعداد كه نام آن ها برده شد از جمله اشخاصى هستند كه اين واقعه را از آن جماعت نقل كرده ‏اند، و چه بسيار كسانى هم كه پس از درک اين مجمع بزرگ و شنيدن اين امر مهم قبل از آن كه به وطن و مسكن خود برسند و يا پيش از آن كه موفق ببيان مشهودات و مسموعات خود شوند، دست حوادث آن ها را نابود ساخته، يا در بيابان‏ ها و پهنه صحراى حجاز مرگ گريبان شان را گرفته و يا سوانح و حوادث گوناگون آن ها را از يادآورى و بيان اين خاطره بزرگ باز داشته است.

در روايت زید بن ارقم تلويحاً به اين معنى اشاره شده كه قسمتى از حاضرين در آن روز و در آن مكان از جمله صحرانشينان بوده ‏اند كه سخنى از آنان در دسترس ديگران قرار نگرفته و منشأ نشر و اِسناد اين خبر واقع نشده‏ اند. با همه اين امور و حوادث و موانع، در اثبات و تواتر اين حديث آن چه كه به آن دست يافته و ذكر كرديم كافى است.

پانویس

  1. ↑ مناقب على بن ‏ابى ‏طالب‏ عليه السلام (ابن ‏مغازلى) : ص ۱۶ ح ۲۳۲. الطرائف (ابن ‏طاووس) : ص ۱۴۳ ح ۲۱۸. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۸۴ ح ۶۹ . العمدة (ابن ‏بطريق) : ص ۵۱ .
  2. ↑ ترجمة الامام على بن ابى ‏طالب‏ عليه السلام من تاريخ دمشق (ابن‏ عساكر) : ج ۲ ص ۸ ح ۵۸۷ .
  3. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۵۵ ح ۱. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. اسنى المطالب (شمس ‏الدين جزرى) : ص ۴۸. مناقب على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام: ص ۲۷ ح ۳۹.
  4. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  5. ↑ حديث الولاية: ص ۲۵۴ ح ۵۵ . مقتل خوارزمى: ج ۱ ص ۴۸. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  6. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  7. ↑ حديث الولاية: ص ۲۳۶ ح ۲۳. اسد الغابة: ج ۳ ص ۳۰۷ و ج ۵ ص ۲۰۵. الاصابة: ج ۳ ص ۴۰۸ و ج ۴ ص ۸۰ .
  8. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  9. ↑ حديث الولاية: ص ۱۹۶ ح ۳۰.
  10. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  11. ↑ مناقب على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام (ابن ‏مغازلى) : ص ۲۷ ح ۳۹.
  12. ↑ تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ . الاستيعاب (چاپ در ذيل الاصابة) : ج ۴ ص ۱۳۴. اسد الغابة: ج ۵ ص ۲۷۳. الاصابة: ج ۴ ص ۱۵۵ ح ۹۰۴ و ص ۱۵۹ ح ۹۲۷.
  13. ↑ اسعد الغابة: ج ۳ ص ۳۰۷ و ج ۵ ص ۲۰۵. تاريخ آل ‏محمد عليهم السلام (قاضى بهلول بهجت) : ص ۶۷ .
  14. ↑ اسد الغابة: ج ۵ ص ۲۷۶. الاصابة: ج ۵ ص ۱۵۹ ح ۹۲۶.
  15. ↑ مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  16. ↑ المناقب (خوارزمى) : ص ۳۵. تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۱۱۴.
  17. ↑ تاريخ بغداد: ج ۸ ص ۲۹۰. تهذيب الكمال فى اسماء الرجال: ج ۷ ص ۳۲۷. مناقب خوارزمى: ص ۱۳۰. اسنى المطالب: ص ۳. الدرّ المنثور: ج ۲ ص ۲۵۹. تاريخ الخلفاء: ص ۱۱۴. كنز العمال: ج ۶ ص ۴۰۳،۱۵۴. الاستيعاب: ج ۲ ص ۴۷۳. البداية و النهاية: ج ۵ ص ۲۱۴. نزل الابرار: ص ۲۰.
  18. ↑ كتاب الامالى (صدوق) : ص ۲. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۰۸ ح ۱۴ و ج ۹۷ ص ۱۱۰ ح ۱. الطرائف (ابن ‏طاووس) : ص ۱۴۷ ح ۲۲۲. الغارات (ثقفى) : ج ۲ ص ۶۵۶ .
  19. ↑ تاريخ آل محمد عليهم السلام: ص ۶۷ .
  20. ↑ مناقب آل‏ ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  21. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  22. ↑ اسنى المطالب (شمس ‏الدين جزرى) : ص ۴. ارجح المطالب (امرتسرى) : ص ۵۶۸ .
  23. ↑ اليقين فى امرة المؤمنين (ابن ‏طاووس) : ص ۳۴ ب ۳۷. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۲۳۳ ح ۱۰۲.
  24. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۴۴ ح ۸۴ .
  25. ↑ الطرائف: ص ج ۱ ص ۱۴۱.
  26. ↑ حديث الولاية: ص ۲۴۴ ح ۸۵ . ينابيع المودة: ص ۴۰. مناقب آل‏ ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۹. تفسير آية المودة: ص ۷۴.
  27. ↑ اختيار معرفة الرجال (طوسى) : ص ۶۶ ح ۱۱۹. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۲۳۳ ح ۱۰۳. الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  28. ↑ حديث الولاية: ص ۲۴۵ ح ۸۸ . مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. ينابيع المودة: ص ۴۰.
  29. ↑ حديث الولاية: ص ۲۴۵ ح ۸۸ .
  30. ↑ تاريخ بغداد: ج ۷ ص ۲۷۷. المعارف (ابن ‏قتيبه دينورى)ج۹ : ص ۲۹۱. تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۱۱۴. كنز العمال (متقى هندى) : ج ۶ ص ۴۰۳ ۱۵۴. نزل الابرار (بدخشى) : ص ۲۰. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴. ترجمة الامام على ‏عليه السلام من تاريخ دمشق: ج ۲ ص ۸ ح ۵۸۳ .
  31. ↑ معانى الاخبار (صدوق) : ص ۳۴۱ ح ۴. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۲۳ ح ۱۷. الامالى (طوسى) : ج ۲ ص ۳۴۱ ح ۴. مناقب على بن ابى ‏طالب ‏عليه السلام (ابن ‏مغازلى) : ص ۲۶ ح ۳۸. الطرائف (ابن ‏طاووس) : ص ۱۴۸ ح ۲۲۴.
  32. ↑ ۱ مسند احمد بن حنبل: ج ۴ ص ۲۸۱. سنن ابن‏ ماجه: ج ۲ ص ۲۹ ۲۸. الخصائص (نسائى) : ص ۱۶. تاريخ بغداد: ج ۱۴ ص ۲۳۶. تفسير طبرى: ج ۳ ص ۴۲۷. الاستيعاب (ابن ‏عبدالبر) : ج ۲ ص ۴۷۳. الرياض النضرة (محب‏ الدين طبرى) : ج ۲ ص ۱۶۹. ذخائر العقبى (محب ‏الدين طبرى) : ص ۶۷ . المناقب (خوارزمى) : ص ۹۴. الفصول المهمة (ابن ‏صباغ مالكى) : ص ۲۵. كفاية الطالب (گنجى شافعى) : ص ۱۴. تفسير فخر رازى: ج ۳ ص ۶۳۶ . تفسير نيشابورى: ج ۶ ص ۱۹۴. الجامع الصغير: ج ۱ ص ۵۵۵ . مشكات المصابيح: ص ۵۵۷ . كنز العمال: ج ۶ ص ۳۹۷ ۱۵۲. البداية و النهايه (ابن ‏كثير) : ج ۵ ص ۲۰۹ و ج ۷ ص ۳۴۹. نزل الابرار: ص ۲۱ ۱۹. الخطط (مقريزى) : ج ۲ ص ۲۲۲. روح المعانى: ج ۲ ص ۳۵۰. المنار: ج ۶ ص ۴۶۴. اسنى المطالب: ص ۳.
  33. ↑ بشارة المصطفى‏ صلى الله عليه وآله (طبرى) : ص ۲۰۳ ۱۶۶. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۶۷ ح ۴۳ و ص ۲۲۲ ح ۹۴. مودة القربى (همدانى) : ص ۵۵ . نفحات اللاهوت (كركى) : ص ۲۷. مناقب آل‏ ابى ‏طالب (ابن‏ شهرآشوب) : ج ۲ ص ۲۳۶ ۲۲۰.
  34. ↑ مستدرك حاكم: ج ۳ ص ۱۱۰. حلية الاولياء: ج ۴ ص ۲۳. الاستيعاب: ج ۲ ص ۴۷۳. اسنى المطالب (جزرى شافعى) : ص ۳. تاريخ الخلفاء: ص ۱۱۴. الجامع الصغير: ج ۲ ص ۵۵۵ . كنز العمال: ج ۶ ص ۳۹۷. نزل الابرار: ص ۲۰. المنار: ج ۴ ص ۴۶۴.
  35. ↑ كشف الغمة (اربلى) : ج ۱ ص ۲۸۹. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۹۶ ح ۷۹. الطرائف (ابن طاووس) : ص ۱۴۹ ح ۲۲.
  36. ↑ مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  37. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۳۷ ح ۷۴. اسد الغابة: ج ۳ ص ۳۰۷.
  38. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  39. ↑ مناقب آل‏ ابى طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  40. ↑ مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. اسد الغابة (ابن ‏اثير) : ج ۳ ص ۳۰۷ و ج ۵ ص ۲۰۵. مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. تاريخ آل‏ محمدعليهم السلام: ص ۶۷ .
  41. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  42. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  43. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  44. ↑ كتاب‏ الولاية: ص ۲۱۸ ح ۴۹. الاستيعاب: ج ۲ ص ۴۷۳. تهذيب التهذيب: ج ۷ ص ۳۳۷. كفاية الطالب: ص ۱۶. فرائد السمطين: باب نهم، سمط اول. البداية و النهاية: ج ۵ ص ۲۰۹. كنز العمّال: ج ۶ ص ۳۹۸. ينابيع المودة: ص ۴۱. العمدة: ص ۵۳ . اسنى المطالب: ص ۳. تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ .
  45. ↑ بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۳۴. الطرائف (ابن ‏طاووس) : ص ۱۴۵ ح ۲۱۹.
  46. ↑ مناقب آل ‏ابى‏ طالب ‏عليه السلام (ابن ‏شهرآشوب) : ج ۲ ص ۲۴۰. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۶۲.
  47. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰ ، ۱۴۱.
  48. ↑ تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام (قاضى بهلول بهجت) : ص ۶۸ . ينابيع المودة: ص ۳۳۶ ۳۱.
  49. ↑ مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۶. تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۱۴. البداية و النهاية (ابن ‏كثير) : ج ۷ ص ۳۴۹. كنز العمال: ج ۶ ص ۳۹۹ ۱۵۴. كتاب الولاية: ص ۲۵۵. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. المعجم الكبير: ج ۲ ص ۲۵۷ ح ۲۵۰۵.
  50. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  51. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۹۳ ح ۲۵. فرائد السمطين: ج ۱ ص ۳۱۶  - ۳۱۴ ب ۵۸ . اسنى المطالب: ص ۴. مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. ينابيع المودة: ج ۱ ص ۳۴۱ ح ۳.
  52. ↑ كتاب سليم بن قيس الهلالى: ج ۲ ص ۶۳۶ ح ۱۱. الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  53. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  54. ↑ اسد الغابة: ج ۱ ص ۳۰۸. تاريخ آل‏محمد عليهم السلام: ص ۶۷ . مناقب سيدنا على‏ عليه السلام: ص ۵۲ . بلوغ الامانى (چاپ در ذيل «الفتح الربانى»  )  : ج ۲۳ ص ۱۲۸. كشف الاستار «چاپ در ذيل مسند شمس الاخبار» ) : ج ۱ ص ۱۰۲.
  55. ↑ مناقب آل ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  56. ↑ مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  57. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۳۹ ح ۷۸. الكنى و الاسماء (دولابى) : ج ۲ ص ۸۸ . اسد الغابة: ج ۱ ص ۳۶۷. الاصابة: ج ۱ ص ۳۷۲. ينابيع المودة: ج ۱ ص ۱۰۹ ح ۳۰. مناقب آل‏ ابی ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  58. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  59. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.مجمع الزوائد: ج ۹ ص ۱۰۳. تاريخ خوارزمى: ج ۸ ص ۲۷۶.
  60. ↑ اسد الغابة: ج ۳ ص ۳۰۷ و ج ۵ ص ۲۰۵. الرياض النضره: ج ۲ ص ۱۶۹. كنز العمال: ج ۶ ص ۱۵۴. البداية و النهاية: ج ۵ ص ۲۱۱ و ج ۷ ص ۳۴۹. مجمع الزوائد: ج ۹ ص ۱۰۶. تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۱۱۴. نزل الابرار (بدخشى) : ص ۲۰. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴.
  61. ↑ بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۲۰۱.
  62. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۴۱. اسد الغابة: ج ۱ ص ۳۶۸. الاصابة: ج ۱ ص ۳۰۴. ينابيع المودة: ج ۱ ص ۱۰۹ ۱۰۸.
  63. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  64. ↑ ينابيع المودة: ص ۳۸. صحيح ترمذى: ج ۲ ص ۲۹۸. الفصول المهمة: ص ۲۵. مناقب الثلاثة (چاپ مصر) : ص ۱۹. البداية و النهاية: ج ۵ ص ۲۰۹ و ج ۷ ص ۳۴۸. الصواعق (ابن ‏حجر) : ص ۲۵. السيرة الحلبية: ج ۳ ص ۳۰۱. مجمع الزوائد: ج ۹ ص ۱۶۵. نزل الابرار: ص ۱۸. اخبار الدول: ص ۱۰۲. تاريخ الخلفاء: ص ۱۱۴. تاريخ آل ‏محمد عليهم السلام: ص ۶۸
  65. ↑ الخصال (صدوق) : ج ۱ ص ۶۵ ح ۸ . بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۲۱ ح ۱۵ و ص ۱۹۰.
  66. ↑ اسنى المطالب: ص ۴.
  67. ↑ اقبال الاعمال ۰ابن ‏طاووس) : ص ۴۵۹. تفسير فرات الكوفى: ص ۱۹۵. بحار الانوار: ج ۳۷ ص۱۹۳،۱۳۶ ح ۷۷.
  68. ↑ مرقاة الشعر (مرزبانى) . شرف المصطفى ‏صلى الله عليه وآله (خركوشى) . الاوائل (ابونعيم اصفهانى) . كتاب الولاية (سجستانى ). المناقب (خوارزمى) : ص ۸۰ . تذكرة خواص الامة (ابن ‏جوزى) : ص ۲۰. كفاية الطالب (گنجى شافعى) : ص ۱۷. فرائد السمطين (حموئى) . نظم درر السمطين (زرندى) .
  69. ↑ الغدير: ج ۲ ص ۳۴ - ۶۵ . المسترشد (طبرى)
  70. ↑ الغدیر:ج1 ص 72.
  71. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  72. ↑ الغدیر: ج1 ص 73.
  73. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  74. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۹۵ ح ۲۹. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مقتل الحسين‏ عليه السلام (خوارزمى) : ص ۱۴ ج ۴۸. الرياض النضرة (محب ‏الدين طبرى) : ج ۲ ص ۱۶۹. اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۳ ص ۳۰۷ و ۵ ص ۲۰۵ ، ۲۰۶. البداية و النهاية (ابن ‏كثير) : ج ۵ ص ۲۰۹. تاريخ الخلفاء(سيوطى): ص ۱۱۴. كنز العمال: ج ۲ ص ۱۵۴. الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۲۲۳  / ۶ و ج ۷ ص ۷۸۰، و در چاپ اول: ج ۲ ص ۴۰۸. نزل الابرار (بدخشى) : ص ۲۰. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴. مناقب سيدنا على‏ عليه السلام (فقير عينى) : ص ۵۲ . كشف الاستار (چاپ در ذيل مسند شمس الاخبار) : ج ۱ ص ۱۰۲. مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۴. كنز العمال (متقى هندى) : ج ۱۱ ص ۶۱۰ ح ۳۲۹۵۰.
  75. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  76. ↑ مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  77. ↑ مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  78. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۹۵ ح ۳۰ و ص ۱۹۸ ح ۳۱ و ۲۳۶ ح ۷۴. مناقب آل‏ ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. اسد الغابة (ابن ‏اثير) : ج ۳ ص ۳۰۷. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴. تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام (قاضى) : ص ۶۷ .
  79. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  80. ↑ حديث الولاية: ص ۲۵۵ ح ۹۶. مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸ فصل چهارم.
  81. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  82. ↑ جواهر العقدين: ج ۲ ص ۱۷۰ ، ۱۷۱.
  83. ↑ مناقب آل‏ ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  84. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  85. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۶۳ ح ۹. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مناقب على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام: ص ۲۷ ح ۳۹. اسنى المطالب: ص ۴۸.
  86. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  87. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۱۹ ح ۵۱ . مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ص ۲۷ ح ۳۹. مسند احمد: ج ۱ ص ۱۱۸ و ج ۴ ص ۳۶۸ ، ۳۷۲. الخصائص (نسائى) : ص ۱۶ ۱۵. الكنى و الاسماء (دولابى) : ج ۲ ص ۶۱ . صحيح مسلم (چاپ سال ۱۳۲۷ ق) : ج ۲ ص ۳۲۵. مصابيح السنة (بغوى) : ج ۲ ص ۱۹۹. صحيح ترمذى: ج ۲ ص ۲۹۸. المستدرك (حاكم) : ج ۳ ص ۱۰۹ ، ۵۵۳ . فرائد السمطين: باب ۵۸ . الرياض النضرة (محب ‏الدين طبرى) : ج ۲ ص ۱۶۹. تلخيص (ذهبى) : ج ۳ ص ۴۳۳. ميزان الاعتدال: ج ۳ ص ۲۲۴. الفصول المهمة: ص ۲۴. مطالب السئول (ابن ‏طلحه شافعى) : ص ۱۶. مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص  ۱۶۳،۱۰۴ و ج ۹ ص ۱۰۵. شرح المواهب (زرقانى مالكى) : ج ۷ ص ۱۳. المناقب (خوارزمى) : ص ۹۳. الاستيعاب: ج ۲ ص ۴۷۳. البداية و النهاية: ج ۵ ص ۲۰۸،۱۰۹ و ج ۷ ص ۳۴۸. كفاية الطالب (گنجى) : ص ۱۴. تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۱۱۴. الجامع الصغير: ج ۲ ص ۵۵۵ . تهذيب التهذيب: ج ۷ ص ۳۳۷. رياض الصالحين: ص ۱۵۲. البيان و التعريف: ج ۲ ص ۲۳۰،۱۳۶ . كنز العمال: ج ۶ ص ۳۹۰،۱۵۴،۱۵۲،۱۰۲،. مشكاة المصابيح: ص ۵۵۷ . تذكرة خواص الامة: ص ۱۸. نزل الابرار (بدخشانى) : ص ۲۱ ۱۹. روح المعانى: ج ۲ ص ۳۵۰
  88. ↑ اكمال الدين (صدوق) : ج ۱ ص ۲۳۴ ح ۵ . الامالى (طوسى) : ج ۱ ص ۲۳۱ ح ۴۶ و ص ۲۹۵ ح ۳۶، بشارة المصطفى صلى الله عليه و آله (طبرى) : ص ۲۰۳،۱۶۶. تفسير العياشى: ج ۲ ص ۹۷ ح ۸۹ و ص ۱۴۱ ح ۱۰. الطرائف (ابن‏ طاووس) : ص ۱۵۰ ح ۲۲۷ ، ۲۲۸ و ص ۱۵۳ ح ۲۳. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۲۳ ح ۱۸ و ص ۱۳۷ ح ۲۵ و ص ۱۵۱ ح ۳۷ و ص ۱۶۷ ح ۴۳ و ص ۲۲ ح ۹۴. نفخات اللاهوت (كركى) : ص ۲۸.
  89. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۰۸ ح ۳۹. اسنى المطالب: ص ۴. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  90. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  91. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۹۵ ح ۲۹.
  92. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  93. ↑ اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۲ ص ۲۳۳. الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۱ ص ۵۶۷ . تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ . مناقب سيدنا على ‏عليه السلام: ص ۵۲ . كشف الاستار (چاپ در ذيل »مسند شمس الاخبار) : ج ۱ ص ۱۰۲.
  94. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  95. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  96. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۵۵ ح ۱ و ص ۱۶۳ ح ۹ و ص ۱۷۹ ح ۱۴. الخصائص (نسائى) : ص ۱۸ ۳. العمدة: ص ۴۸. سنن ابن‏ ماجه: ج ۱ ص ۳۰. مستدرک حاكم: ج ۳ ص ۱۱۶. حلية الاولياء: ج ۴ ص ۳۵۶. مشكل الاثار (طحاوى) : ج ۲ ص ۳۰۹. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۳. كفاية الطالب: ص ۱۵۱،۱۶. مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۷. البداية و النهاية (ابن ‏كثير) : ج ۵ ص ۲۱۲ و ج ۷ ص ۳۴۰. تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۱۱۴. كنز العمال: ج ۶ ص ۴۰۵،۱۵۴. نزل الابرار: ص ۲۰. مقتل الحسين‏ عليه السلام (خوارزمى) : ص ۱ ح ۴۸. مناقب سيدنا على ‏عليه السلام: ص ۵۳ . كشف الاستار: ج ۱ ص ۱۰۲.
  97. ↑ كتاب سليم بن قيس الهلالى. بشارة المصطفى‏ صلى الله عليه وآله (طبرى) : ص ۲۰۴. الامالى (مفيد) : ص ۵۸ ح ۲. بحار الانوار: ج ۴۰ ص ۴۹ ح ۷۵.
  98. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۳۸ ح ۷۵. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  99. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  100. ↑ مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  101. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۹۶ ح ۱۳۰ و ص ۲۱۴ ح ۴۶. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. تفسير نيشابورى: ج ۶ ص ۱۹۴. المناقب (خوارزمى) : ج ص ۸۰ . الفصول المهمة (ابن ‏صباغ مالكى) : ص ۲۷. مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۸. تفسير ابن‏ كثير: ج ۲ ص ۱۴. البداية و النهاية: ج ۷ ص ۳۴۹ ، ۳۵۰. تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۱۱۴. الدر المنثور: ج ۲ ص ۲۵۹ ، ۲۹۸. كنز العمال: ج ۶ ص ۳۹۰. نزل الابرار: ص ۲۰. روح المعانى (آلوسى) : ج ۲ ص ۳۴۹. تفسير المنار: ج ۶ ص ۴۶۳. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۳.
  102. ↑ كتاب سليم بن قيس الهلالى: ص ۲۲۸.الامالى (صدوق) : ص ۳۴۲. الامالى (طوسى) :ص ۱۵۴. الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۲۱ ح ۴.
  103. ↑ مناقب على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام: ص ۲۷ ح ۳۹.
  104. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۵۵.
  105. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  106. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۹۴. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴۸. تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ . فرائد السمطين (حموينى) : ج ۱ ص ۳۱۵ ح ۲۵۰.
  107. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  108. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۰۸ ح ۳۸.
  109. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  110. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۰۸ ح ۳۷. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. ترجمة الامام على‏ عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج ۲ ص ۷۱ ح ۵۷۰ . اسنى المطالب: ص ۴۸.
  111. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  112. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۹۵ ح ۳۲. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. اسد الغابة (ابن ‏اثير) : ج ۳ ص ۳۰۷. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴۸.
  113. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  114. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۹۶ ح ۳۰. ينابيع المودة: ص ج ۳ ص ۱۱۸ ح ۴۲. تاريخ آل‏محمدعليهم السلام: ص ۶۷ . جواهر العقدين: ج ۲ ص ۱۷۱،۱۷۰.
  115. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  116. ↑ تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ .
  117. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۴۰ ح ۷۹.
  118. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  119. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۲۷ ح ۶۰ . مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  120. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  121. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۶۳ ح ۹. مروج الذهب: ج ۲ ص ۱۱. المستدرك (حاكم) : ج ۳ ص ۱۷۱. المناقب (خوارزمى) : ص ۱۱۲. مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۷. تهذيب التهذيب (ابن ‏حجر) : ج ۱ ص ۳۹۱. كنز العمال: ج ۶ ص ۱۵۴  ۸۳. ترجمة الامام على ‏عليه السلام من تاريخ دمشق: ج ۲ ص ۵۶ ح ۵۵۵ . البداية و النهاية: ج ۷ ص ۳۴۹. اسنى المطالب: ص ۳. مناقب آل ابى طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مقتل الحسين ‏عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. نزل الابرار: ص ۵۲ . كشف الاستار: (چاپ در ذيل »شمس الاخبار) : ج ۱ ص ۱۰۲. مناقب على بن ابى ‏طالب‏عليه السلام: ص ۲۷ ح ۳۷. مسند بزّاز: ج ۳ ص ۱۷۱ ح ۹۵۸. تهذيب الكمال: ج ۳ ص ۴۴۰ ، ۴۴۱ ح ۵۹۵ . المستدرک على الصحيحين: ج ۳ ص ۳۷۱. تلخيص المستدرک (چاپ در ذيل »المستدرک)  : ج ۳ ص ۳۷۱. الحدائق الوردية: ج ۱ ص ۳۶۰. بلوغ الامانى(چاپ در ذيل «الفتح الربانى» ) : ج ۲۳ ص ۱۲۷ ح ۲۸۰. العشرة المبشرون بالجنة: ص ۱۲۵ ۱۲۴.
  122. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  123. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۳۸ ح ۷۶. الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۲ ص ۲۵۵.
  124. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  125. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۳۲ ح ۶۹ . اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۳ ص ۹۲ ،۹۳. الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۲ ص ۲۵۷. الفصول المهمة: ص ۴۱.
  126. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  127. ↑ مسند احمد: ج ۱ ص ۱۱۸ و ج ۴ ص ۳۷۰. كتاب الولاية: ص ۱۹۵ ح ۲۹ و ص ۲۳۴ ح ۷۰. الخصائص (نسائى) : ص ۱۷ ۱۵. صحيح ترمذى: ج ۲ ص ۲۹۸. المستدرک (حاكم) : ج ۳ ص ۱۰۹. اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۳ ص ۹۲ و ج ۵ ص ۳۷۶. المناقب (خوارزمى) : ص ۲۱۷،۹۳. كفاية الطالب (گنجى) : ص ۱۵. الرياض النضرة (طبرى) : ج ۲ ص ۱۷۹. البداية و النهاية (ابن‏ كثير) : ج ۵ ص ۲۱۱ و ج ۷ ص ۳۸۴،۲۴۶ . الاصابة (ابن ‏حجر) : ج ۲ ص ۲۵۲ و ج ۴ ص ۱۵۹. تعجيل المنفة: ص ۴۶۴ ح ۱۲۲۲. كنز العمال: ج ۶ ص ۳۹۰. ينابيع المودة (قندوزى): ص ۳۸. ترجمة الامام على‏ عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج ۲ ص ۲۰ ح ۵۱۹ و ص ۳۶ ح ۵۳۶ . تلخيص المستدرک (چاپ در حاشيه «المستدرک» ) : ج ۳ ص ۱۰۹. كشف الاستار: (چاپ در حاشيه «مسند شمس الاخبار») : ج ۱ ص ۱۰۲. الامالى الخميسيّة: ج ۱ ص ۱۴۵. تحفة الاحوذى: ج ۴ ص ۳۲۶. نزل الابرار: ص ۵۳ .
  128. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  129. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۴۳ ح ۸۴ . مناقب آل ابى طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  130. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ص ۱۴۱. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۶۷ ح ۱۸۰.
  131. ↑ مناقب آل ‏ابى طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  132. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۸۱ ح ۱۵. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. اسنى المطالب: ص ۴۸.
  133. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  134. ↑ مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. اسد الغابة: ج ۳ ص ۱۱۴.
  135. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۳۷ ح ۷۴. اسد الغابة (ابن ‏اثير) : ج ۳ ص ۳۰۷ و ج ۵ ص ۲۰۵. الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۲ ص ۴۰۸. تاريخ آل ‏محمد عليهم السلام: ص ۶۷ .
  136. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  137. ↑ كتاب سليم بن قيس الهلالى. اسنى المطالب: ص ۳.
  138. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  139. ↑ اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۳ ص ۳۲۱. الاصابة: ج ۲ ص ۴۱۳ ، ۴۱۴ ح ۵۱۹۹ .
  140. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  141. ↑ اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۳ ص ۳۲۱. الاصابة: ج ۲ ص ۴۱۳ ، ۴۱۴ ح ۵۱۹۹ .
  142. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  143. ↑ مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  144. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۳۱ ح ۶۶ .
  145. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  146. ↑ اسد الغابة: ج ۵ ص ۲۰۵. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ .
  147. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  148. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۳۶ ح ۷۴. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ .
  149. ↑ كتاب سليم بن قيس الهلالى: ج ۲ ص ۸۳۴ ح ۴۲. الاحتجاج (طبرسى) : ج ۲ ص ۳. الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  150. ↑ احياء الميت (سيوطى) : ص ۲۶۰ ح ۴۳. مجمع الزوائد: ج ۵ ص ۱۹۵. اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۳ ص ۱۴۷.
  151. ↑ الامالى (صدوق) : ص ۲۹۰ ح ۱۰. بشارة المصطفى‏ صلى الله عليه وآله (طبرى) : ص ۳۰۱. تفسير فرات الكوفى: ص ۱۹۰. الطرائف (ابن ‏طاووس) : ص ۱۵۲ ح ۲۳۴. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۰۹ ح ۳.
  152. ↑ مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸.
  153. ↑ الخصائص(نسائى) : ص ۷۰. مسند احمد: ج ۱ ص ۳۳۱. فضائل على بن ابى‏ طالب ‏عليه السلام: ص ۲۱۱ ح ۲۹۱. المعجم الكبير: ج ۱۲ ص ۹۷ ح ۱۲۵۹۳. المستدرک(حاكم) : ج ۳ ص ۱۳۲. المناقب (خوارزمى) : ص ۷۵. الرياض النضرة (محب ‏الدين طبرى) : ج ۲ ص ۲۰۳. ذخائر العقبى: ص ۶۸ . البداية و النهاية (ابن ‏كثير) : ج ۷ ص ۳۳۷. مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۸. الكفايه (گنجى) : ص ۱۱۵. الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۲ ص ۵۰۹ . مختصر تاريخ دمشق: ج ۱۷ ص ۳۲۸. كتاب الولاية: ص ۱۹۰ ح ۲۰. مناقب آل‏ ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. كنز العمال (متقى هندى): ج ۶ ص ۱۵۳. تاريخ الخلفاء(سيوطى) : ص ۱۱۴. شمس الاخبار (قرشى): ص ۳۸. نزل الابرار (بدخشانى) : ص ۲۰ ، ۲۱. تاريخ ابن‏ كثير: ج ۷ ص ۳۴۸. تفسير فخر رازى: ج ۳ ص ۶۳۶ . شواهد التنزيل: ج ۱ ص ۲۵۶ ح ۲۵۰. تفسير نيشابورى: ج ۶ ص ۱۹۴. روح المعانى (آلوسى) : ج ۲ ص ۳۴۸. اسنى المطالب: ص ۴۸. ترجمة الامام على‏ عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج ۱ ص ۲۰۲ ح ۲۴۹.×
  154. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  155. ↑ الطرائف:ج۱ ص۱۴۰.
  156. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۲۸ ح ۶۱ . مناقب على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام (ابن‏ مغازلى) : ص ۲۳، ۲۴ ح ۲۴۷. شواهد التنزيل (حسكانى) : ج ۱ ص ۱۹۰ ح ۲۴۷.
  157. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۸۵ ح ۷۰.
  158. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۶۳ ح ۹ و ص ۲۰۷ ح ۳۵. مناقب آل‏ ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۶. تاريخ الخلفاء: ص ۱۱۴. كنز العمال(متقى هندى): ج ۶ ص ۱۵۴. نزل الابرار: ص ۲۰. مقتل خوارزمى: فصل چهارم. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴. الكامل: ج ۵ ص ۳۳. ترجمة الامام على‏ عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج ۲ ص ۸۳ ح ۵۸۶ .
  159. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  160. ↑ الدرّ المنثور (سيوطى) : ص ۲۹۸. فتح القدير: ج ۲ ص ۵۷ . روح المعانى (آلوسى) : ج ۲ ص ۳۴۸. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴. كتاب الولاية: ص ۲۵۵. مقتل الحسين ‏عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. مناقب على بن ابى ‏طالب‏ عليه السلام: ص ۲۳ ح ۳۲.
  161. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  162. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۳۹ ح ۷۷. اسد الغابة (ابن ‏اثير): ج ۳ ص ۲۷۴. الاصابة (ابن ‏حجر) : ج ۲ ص ۳۸۲. ينابيع المودة (قندوزى): ص ۳۴.
  163. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  164. ↑ كتاب سليم بن قيس الهلالى: ج ۲ ص ۶۳۸ ح ۱۱.
  165. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۳۷ ح ۷۴. اسد الغابة (ابن ‏اثير) : ج ۵ ص ۲۰۵.
  166. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  167. ↑ مناقب آل‏ ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  168. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۶۳ ح ۹. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مناقب على بن ابى ‏طالب ‏عليه السلام: ص ۲۷ ح ۳۹.
  169. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  170. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۹۶ ح ۳۰. مناقب آل‏ ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. جواهر العقدين: ج ۲ ص ۱۷۰ ، ۱۷۱. ينابيع المودة (قندوزى) : ص ۳۸. تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ .
  171. ↑ مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  172. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۵۵.
  173. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  174. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۹۶ ح ۳۰. مناقب آل‏ ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ .
  175. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  176. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۵۶ ح ۲ و ص ۱۶۳ ح ۹ و ص ۱۹۶ ح ۳۰ و ص ۱۹۸ ح ۳۱ و ص ۲۳۶ ح ۷۳ و ص ۲۳۷ ح ۷۴ و ص ۲۴۱ ح ۸۱ . مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. مسند احمد: ج ۱ ص ۱۵۲. البداية و النهاية (ابن ‏كثير) : ج ۲ ص ۳۴۸. مجمع الزوائد(هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۷. تاريخ الخلفاء(سيوطى) : ص ۱۱۴. تهذيب التهذيب (ابن‏ حجر) : ج ۷ ص ۳۳۷. المطالب العالية: ج ۴ ص ۶۵ ح ۳۹۷۳. نزل الابرار (بدخشانى) : ص ۲۰. مشكل الآثار (طحاوى) : ج ۲ ص ۳۰۷. البداية و النهاية (ابن‏ كثير) : ج ۵ ص ۲۱۱. كنز العمال (متقى هندى) : ج ۶ ص ۴۰۶،۳۹۹،۳۹۷،۱۵۴. ميزان الاعتدال (ذهبى) : ج ۲ ص ۳۰۳. حلية الاولياء: ج ۹ ص ۶۴ . الضعفاء الكبير: ج ۳ ص ۲۷۱ ح ۱۲۷۶. ترجمة الامام على‏ عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج ۲ ص ۲۵ ح ۵۲۵ و ص ۲۷ ح ۵۲۷ ، ۵۲۸ و ص ۲۸ ح ۵۲۹ و ص ۳۰ ح ۵۳۴ . مناقب على بن ابى ‏طالب ‏عليه السلام: ص ۲۱ ح ۲۹.
  177. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  178. ↑ كتاب صفّين(نصر بن مزاحم) : ص ۱۸۶. كتاب الولاية: ص ۱۹۱ ح ۲۳. مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. شرح نهج‏ البلاغة: ج ۲ ص ۲۷۳. فرائد السمطين (حموينى) : ص ۵۸ باب ۴۰. اسنى المطالب (جزرى) : ص ۴. شواهد التنزيل: ج ۱ ص ۲۲۳ ح ۲۳۱. الدرّ المنثور: ج ۲ ص ۲۹۳. مجمع الزوائد: ج ۷ ص ۱۷.
  179. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  180. ↑ مجمع الزوائد(هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۷. تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۶۵ . نزل الابرار: ص ۵۱ .
  181. ↑ کتاب الولاية: ص ۲۵۵. مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. اسنى المطالب: ص ۴۸.  
  182. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  183. ↑ کتاب الولاية: ص ۲۵۵. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  184. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  185. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۵۵ ح ۱. مناقب آل ابى ابى‏ طالب‏ عليه السلام: ج ۲ ص ۲۲۸. مناقب على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام (ابن‏ مغازلى) : ص ۲۲ ح ۳۱ و ص ۲۷ ح ۳۹. مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. الرياض النضرة (محب‏الدين طبرى) : ج ۲ ص ۲۴۴،۱۶۱. ذخائر العقبى: ص ۶۷ . البداية و النهاية: ج ۵ ص ۲۱۳ و ج ۷ ص ۳۴۹. ينابيع المودة: ص ۲۴۹. ترجمة الامام على ‏عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج ۲ ص ۷۹ ح ۵۸۱ و ص ۸۲ ح ۵۸۴ ، ۵۸۵ . فيض القدير: ج ۶ ص ۲۱۸. الصواعق المحرقة: ص ۱۷۷،۴۲.
  186. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰. بحار الانوار: ج ۳۷ ص ۱۹۶ ح ۷۹.
  187. ↑ مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  188. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۹۵ ح ۲۹. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مقتل الحسين ‏عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸.
  189. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  190. ↑ مجمع الزوائد(هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۴. تشنيف الآذان (شهاب ‏الدين) .
  191. ↑ اسد الغابة: ج ۴ ص ۱۱۴.
  192. ↑ مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸.
  193. ↑ الامامة و السياسة: ص ۹۳، و در چاپ ديگر: ج ۱ ص ۱۰۹. المناقب (خوارزمى): ص ۱۲۶.
  194. ↑ المعجم الكبير: ج ۵ ص ۱۹۲ ح ۵۰۵۹ . كنز العمال: ج ۱۱ ص ۶۱۰ ح ۳۲۹۵۱.
  195. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۵۵. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  196. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  197. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۴۲ ح ۸۳ . مناقب على بن ابى‏ طالب‏ عليه السلام: ج ۲ ص ۲۲۸. نزهة الحفاظ: ض ۶۵ . اسنى المطالب: ص ۵۰ ، ۵۱ .
  198. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  199. ↑ كتاب سليم بن قيس الهلالى: ص ۲۳۱.
  200. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۵۵. مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  201. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  202. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۴۱ ح ۸۱ . اسد الغابة(ابن ‏اثير) : ج ۱ ص ۳۶۸. الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۱ ص ۳۰۵.
  203. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  204. ↑ مناقب آل‏ ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  205. ↑ كتاب سليم بن قيس الهلالى: ج ۲ ص ۷۷۷ ح ۲۶.
  206. ↑ مناقب آل‏ ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  207. ↑ مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸.
  208. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  209. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۳۰ ح ۶۴ . مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مجمع الزوائد (هيثمى) : ج ۹ ص ۱۰۸. المعجم الكبير: ج ۱۹ ص ۲۹۱ ح ۶۴۶ . تاريخ الخلفاء (سيوطى) : ص ۱۱۴. نزل الابرار: ص ۲۰. مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸. الكامل: ج ۶ ص ۳۸۱. ترجمة الامام على‏ عليه السلام من تاريخ مدينة دمشق: ج ۲ ص ۸۱ ح ۵۸۲ .
  210. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  211. ↑ كتاب سليم بن قيس الهلالى: ج ۲ ص ۶۳۶ ح ۱۱.
  212. ↑ فرائد السمطين: ج ۱ ص ۳۱۲ ح ۲۵۰.
  213. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  214. ↑ اسد الغابة (ابن ‏اثير) : ج ۵ ص ۶ . الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۳ ص ۵۴۲ . كتاب الولاية: ص ۱۹۵ ح ۲۹. مناقب آل‏ ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مقتل الحسين‏ عليه السلام: ج ۱ ص ۴۸.
  215. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  216. ↑ اسد الغابة: ج ۱ ص ۳۶۸ ، ۳۶۹. الاصابة: ج ۱ ص ۳۰۴ ش ۱۵۶۷. كتاب الولاية: ص ۲۵۵. مناقب آل‏ ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. تاريخ آل‏ محمد عليهم السلام: ص ۶۷ .
  217. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  218. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۴۱ ح ۸۱ . اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۱ ص ۳۶۸. ينابيع المودة: ج ۱ ص ۱۰۸ ، ۱۰۹. الاصابة (ابن‏ حجر) : ج ۱ ص ۳۰۵.
  219. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  220. ↑ مناقب آل ‏ابى ‏طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. مودة القربى (همدانى) : ص ۵۰ . ارجح المطالب (امرتسرى) : ص ۵۸۱ . تعليقات احقاق الحق: ۵ ص ۳۸ ح ۷.
  221. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۴۰ ح ۸۰ . مناقب آل‏ ابى‏ طالب: چ ۲ ص ۲۲۸.
  222. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۰.
  223. ↑ مقتل الحسين‏ عليه السلام: فصل چهارم. الاصابة: ج ۳ ص ۶۰۴ ح ۹۱۵۹. اسد الغابة: ج ۵ ص ۹۴.
  224. ↑ كتاب الولاية: ص ۲۵۵.
  225. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
  226. ↑ اسد الغابة (ابن‏ اثير) : ج ۳ ص ۲۳۱.
  227. ↑ كتاب الولاية: ص ۱۹۵ ح ۲۹. مناقب آل ‏ابى‏ طالب: ج ۲ ص ۲۲۸. اسد الغابة (ابن ‏اثير) : ج ۲ ص ۲۳۳ و ج ۴ ص ۹۳ و ج ۵ ص ۶ . الاصابة(ابن ‏حجر) : ج ۳ ص ۴۵۲.
  228. ↑ الطرائف: ج ۱ ص ۱۴۱.
برگرفته از «https://wikighadir.com/index.php?title=راویان_حدیث_غدیر_از_صحابه&oldid=12573»