راویان حدیث غدیر از صحابه

الف. راويان حديث غدير از صحابه

در اين بخش راويان حدیث غدیر از صحابه -  كه ۱۴۷ نفر هستند -  را همراه با كتاب يا كتبى كه حديث غدير را از آن صحابى نقل كرده ‏اند مى‏ آوريم:

۱. ابن‏ ارقم

مغازلى در «المناقب» و ابن ‏طاووس در «الطرائف» و مجلسی در «بحار الانوار» و ابن ‏بطريق در «العمدة» حديث غدير را از فردى به نام ابن ‏ارقم نقل كرده ‏اند.

۲. ابو بسطام خادم اسامة بن زيد

ابن ‏عساكر حديث غدير را از ابو بسطام نقل كرده است.

۳۴.جرير بن حميد حميرى

جعابى در «نخب المناقب» حدیث غدیر را از وى نقل كرده است.

۳۶. جُندب انصارى

شهاب ‏الدين در «تشنيف الآذان» حديث غدير را از او نقل كرده است.

۴۱. حبّاب بن عتبه

جعابى در «نخب المناقب» وى را از راويان حديث غدير معرفى كرده است

۵۴ . خويلد (خالد) بن خالد بن محرث هذلى، ابوذويب(م در خلافت عثمان)

وى از شعراى زمان جاهلیت و عصر اسلام است.

۵۶. رفاعة بن رافع انصارى

ابن‏ عقده در كتاب «الموالاة» و جعابى در «نخب المناقب» حديث غدير را از او نقل كرده ‏اند.

۵۷. رفاعة بن عبدالمنذر انصارى

ابن ‏عقده در كتاب «الموالاة» و جعابى در «نخب المناقب» و منصور رازى در «كتاب الغدير» حدیث غدیر را از رفاعة بن عبدالمنذر انصارى نقل كرده ‏اند.

در كتب شيعه نيز سيد بن طاووس در «الطرائف» حديث غدير را از وى نقل كرده است.

۵۹ . زيد بن ارقم انصارى خزرجى (م ۶۶ يا ۶۷ يا ۶۸ ق)

احمد بن حنبل در سه مورد از مسند خود حديث غدير را از زيد بن ارقم روايت نموده است.

هم چنين در مدارک زير حديث غدير را از او نقل كرده ‏اند؛ كه بعضاً همراه با بيان ماجراى غدير و يا حدیث ثقلین است، و در بعضى مدارک با چند نقل و اسناد متعدد آمده است.

۶۳. زيد بن عبداللَّه انصارى

ابن‏ عقده در كتاب «الموالاة» حديث غدير را از زيد بن عبدالله انصارى نقل كرده است.

۹۱. عبداللَّه بن بديل بن ورقاء، سيد خزاعه

در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏ عليه السلام به حديث غدير در رحبه كوفه، از جمله كسانى كه در مناشده حضرت به حديث غدير گواهى دادند عبداللَّه بن بديل است.

۹۸.عبد الله بن عبد الاسد (ابی عاد الاسد)بن هلالی مخزومی ،برادر رضاعی پیامبر صلی الله علیه و آله و همسر ام سلمه

ابن عقده در الموالاة حدیث غدیر را از او نقل کرده است.

۱۰۵. عثمان بن حنيف اوسى انصارى

ابن ‏عقده در كتاب «الموالاة» و جعابى در«نخب المناقب»نیز حديث غدير را از وى نقل كرده ‏اند.

۱۰۹. عطية بن بسر مازنى

جعابى در «نخب المناقب» حديث غدير را با ذكر سند از عطية بن بسر روايت كرده ‏است.

۱۱۱. عقبة بن عمرو بدرى، ابومسعود

جعابى در «نخب المناقب» حديث غدير را از وى نقل كرده است.

۱۱۲. على بن ابى ‏طالب‏ عليه السلام، اميرالمؤمنين

اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در چند مورد و به چند شكل حديث غدير را بيان فرموده است:

الف) شعر حضرت در غدير كه حديث غدير هم در آن آمده، و راويان مورد وثوق و اعتماد آن را ذكر نموده‏ اند.

ب) احتجاج آن حضرت به حديث غدير در روز شورى.

ج) احتجاج آن حضرت به حديث غدير در جنگ جمل.

د) احتجاج آن حضرت به حديث غدير و سوگند دادنش براى گواهى دادن به آن در رحبه کوفه.

هـ) نقل حديث غدير به طور كلى.

۱۳۰. قيس بن سعد بن عباده انصارى خزرجى (م ۵۹ يا ۶۰ ق)

قيس بن سعد بن عباده يكى از شعراى غدير، و نيز يكى از كسانى است كه در ماجراى احتجاج اميرالمؤمنين‏ عليه السلام به حديث غدير در کوفه براى حضرت شهادت داد.

هم چنين او به حديث غدير بر معاویة بن ابی‏ سفیان احتجاج كرده است.

۱۳۴. محمد بن ابى ‏بكر

سلیم در كتاب خود به نام «کتاب سلیم بن قیس الهلالی» حديث غدير را از وى نقل كرده است.

۱۳۶. مقداد بن عمرو كندى زهرى (م ۳۳ ق)

ابن‏ عقده در كتاب «الموالاة» حديث غدير را از مقداد روایت كرده ‏است.

۱۳۸. نعمان بن عجلان زرقى انصارى

نضلة بن عتبه (عبيد) اسلمى، ابوبرزه = فضلة (نضلة) بن عتبه (عبيد) اسلمى، ابوبرزه

۱۳۹. نيط بن شريط

شهاب ‏الدين در «تشنيف الآذان» حديث غدير را از وى نقل كرده است.

۱۴۵. يزيد بن خطيب اسلمى

ابن‏ عقده در كتاب «الموالاة» وى را از راويان حديث غدير بر شمرده است.

يزيد بن شراحيل انصارى = زيد(يزيد) بن شراحيل انصارى

۱۴۷. يعلى بن مرّة بن وهب ثقفى، ابومُرازم

اين ها يک صد و چهل و هفت تن از بزرگان صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله هستند كه به شكل‏ هاى مختلف و جريان‏ هاى متفاوت حديث غدير را نقل كرده‏ اند، كه هر كدام با اسناد بسيار و در كتب متعدد آمده است.

بسا آن چه به دست نياورده‏ ايم يا به دست ما نرسيده بسيار بيش از اين باشد، چرا كه با توجه به جمعيتى كه در غدير خم وجود داشته، حتماً راويان حديث غدير چندين برابر نام بردگان بوده است.

اجتماعى كه در آن روز به اين داستان گوش فرا داده و آن را درک كردند بيش از يک صد هزار تن بوده ‏اند.

بالطبع تک تک اين گروه عظيم پس از بازگشت به وطن خود از اين واقعه عظيم سخن گفته و آن را نقل كرده‏ اند.

همان طور كه هر مسافرى پس از بازگشت به وطن، آن چه از حوادث مهم و غير عادى در طى مسافرت ديده را براى خويشان و دوستان خود بيان مى‏ كند.

اين گروه عظيم هم چنين بوده ‏اند و اين داستان تاريخى و مهم را همگى بازگو كرده ‏اند. البته آنان كه كينه در دل داشتند، حِقد درونى آن ها مانع شد كه اين داستان مهم را نقل و اشاعه دهند.

بنابراين، اين تعداد كه نام آن ها برده شد از جمله اشخاصى هستند كه اين واقعه را از آن جماعت نقل كرده ‏اند، و چه بسيار كسانى هم كه پس از درک اين مجمع بزرگ و شنيدن اين امر مهم قبل از آن كه به وطن و مسكن خود برسند و يا پيش از آن كه موفق ببيان مشهودات و مسموعات خود شوند، دست حوادث آن ها را نابود ساخته، يا در بيابان‏ ها و پهنه صحراى حجاز مرگ گريبان شان را گرفته و يا سوانح و حوادث گوناگون آن ها را از يادآورى و بيان اين خاطره بزرگ باز داشته است.

در روايت زید بن ارقم تلويحاً به اين معنى اشاره شده كه قسمتى از حاضرين در آن روز و در آن مكان از جمله صحرانشينان بوده ‏اند كه سخنى از آنان در دسترس ديگران قرار نگرفته و منشأ نشر و اِسناد اين خبر واقع نشده‏ اند. با همه اين امور و حوادث و موانع، در اثبات و تواتر اين حديث آن چه كه به آن دست يافته و ذكر كرديم كافى است.