آيه ۷ آل عمران و غدیر
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام سوره | آل عمران |
| شماره آیه | ۷ |
| جزء | ۳ |
| محتوای آیه | |
| مکان نزول | مدینه |
| ترتیل آیه ترجمه صوتی | |
آیه ۷ آل عمران آیه‌ای درباره تقسیم آیات قرآن به محکمات و متشابهات که در خطبه غدیر با اتکا به آن امیرالمؤمنین به‌عنوان راسخ در علم و عالم به تأویل آیات متشابه و دانا به باطن آنها معرفی شد.
بستر استفاده از آیه ۷ سوره آل عمران در رخداد غدیر چنین توصیف شده است: در اواسط بخش سوم خطبه غدیر و پس از بيان توازن مقام نبوت و امامت، عملی لازم بود تا مخاطبان بدانند چرا على بن ابى‌طالب عليه السلام از آغاز سخنرانى بر فراز منبر كنار پيامبر صلى الله عليه و آله ايستاده است. لحظاتى بعد امیرالمؤمنین با اعلان زبانی و عملی پیامبر صلی الله به‌عنوان ولی الهی معرفی می‌شود.
براى اعلان اين مهم پيامبر صلى الله عليه و آله در قسمتی به قرآن تکیه می‌کند و امیرالمؤمنین عليه السلام را با تکیه بر قرآن معرفی می‌کند. در ابتدا به تدبّر در قرآن و عدم تکیه به متشابهات از آیات تأکید می‌کند. پیامبر برای این کار به دو آیه ۸۲ سوره نساء و ۷ سوره آل عمران استناد می‌کند: 
هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ ۖ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ ۗ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ ۗ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا ۗ وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ؛ اوست كه اين كتاب را بر تو نازل كرد. بعضى از آيه‌ها محكماتند، اين آيه‌ها ام‌الكتابند، و بعضى آيه‌ها متشابهاتند. امّا آنها كه در دلشان ميل به باطل است، به‌سبب فتنه‌جويى و ميل به تأويل از متشابهات پيروى مى‌كنند، در حالى كه تأويل آن را جز خداى نمى‌داند. و آنان كه قدم در دانش استوار كرده‌اند مى‌گويند: ما بدان ايمان آورديم، همه از جانب پروردگار ماست. و جز خردمندان پند نمى‌گيرند 
.
با استناد به این آیه، مردم آماده معرفى «راسخان در علم» می‌شوند. سپس پیامبر صلی الله علیه آله قسم ياد كرد كه باطن و تفسير قرآن را بيان نمى‌كند، مگر اين كسى كه مىخواهم دست او را بگيرم و او را بالا ببرم و بازوى او را بگيرم و با دستانم او را بلند كنم و به شما بفهمانم كه هر كس من صاحب اختيار او بودهام، اين على صاحب اختيار اوست. کسی که ولايت او از طرف خدا نازل شده است:
«مَعاشِرَ النّاسِ، تَدَبَّرُوا القُرْآنَ وَ افْهَمُوا آياتِهِ، وَ انْظُرُوا اِلى مُحْكَماتِهِ وَ لا تَتَّبِعُوا مُتَشابِهَهُ، فَوَاللَّهِ لَنْ يُبَيِّنَ لَكُمْ زَواجِرَهُ وَ لَنْ يُوضِحَ لَكُمْ تَفْسيرَهُ اِلاَّ الَّذى اَنَا آخِذٌ بِيَدِهِ وَ مُصْعِدُهُ اِلَىَّ وَ شائِلٌ بِعَضُدِهِ وَ رافِعُهُ بِيَدَى وَ مُعْلِمُكُمْ: اَنَّ مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَهذا عَلِىٌّ مَوْلاهُ، وَ هُوَ عَلِىُّ بْنُ اَبي طالِبٍ اَخى وَ وَصِيّى، وَ مُوالاتُهُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اَنْزَلَها عَلَىَّ؛ اى مردم، قرآن را تدبر نماييد و آيات آن را بفهميد و در محكمات آن نظر كنيد و به دنبال متشابه آن نرويد. به خدا قسم، باطن آن را براى شما بيان نمى‌كند و تفسيرش را برايتان روشن نمى‌كند، مگر اين شخصى كه دست او را مى‌گيرم و او را به‌سوى خود بالا مىبرم و بازوى او را مى‌گيرم و با دستم او را بلند مىكنم و به شما مىفهمانم كه: «هر كس من صاحب اختيار اويم، اين على صاحب اختيار اوست»، و او على بن ابى‌طالب برادر و جانشين من است، و ولايتِ او از جانب خداوندِ عز و جل است كه بر من نازل كرده است».[۱]
پانویس
- ↑ سخنرانى استثنائى غدير، ص۱۷۰-۱۷۵؛ واقعه قرآنى غدير، ص۸۶.
منابع
- سخنرانی استثنائی غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۶ش.
- واقعه قرآنی غدیر: گزارش سفر یک‌ماهه پیامبر برای اعلان ولایت در سایه آیات قرآنی؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۶ش.