قیس ثقفی مدائنی «ابومریم»

قیس ثقفی، با کنیه ابو مریم، از تابعین اصحاب پیامبر صلی الله علیه وآله بود و بنا بر نظر شیخ طوسی، از یاران امیرالمؤمنین علی علیه السلام به شمار می‌رفت. احتمال دارد که ابو مریم همان ابو مریم ثقفی مدائنی باشد که ابن حجر درباره‌اش نوشته است: ابو مریم، که نام او قیس ثقفی است، از امیرالمؤمنین علی علیه السلام، عمار یاسر و ابو موسی احادیثی نقل کرده و در میان عالمان حدیث، شخصیتی موثق به شمار می‌رود. احمد بن حنبل در مسند خود و نسائی و ابن کثیر در «البدایة و النهایة» حدیث غدیر را از قیس ثقفی نقل کرده‌اند. نسائی: او را توثیق کرده است.

روایت حدیث غدیر

رواه احمد فی «المسند» عن حجاج ابن الشاعر، (و هو حجاج بن یوسف الثقفی البغدادی ابو محمد الشهیر بابن الشاعر) روی عنه ابی و کتبت عنه و هو ثقة، کان من الحفاظ ممن یحسن الحدیث، عن شبابة، (و هو ابو عمرو بن سوار الفزاری المدائنی الحافظ المتوفی (۲۰۶) و ثقه ابن معین و غیره عن نعیم بن حکیم (و هو المحدث المدائنی المتوفی (۱۴۸) و یروی عنه الحافظان ابو عوانة و القطان و قال: وثقه ابن معین و غیره قال: حدثنی ابو مریم‏ (و هو قیس الثقفی المدائنی و یقال: الکوفی وثقه النّسائی کما قال الذهبی فی «میزان الاعتدال»: سمعت علیا علیه السلام فی الرحبة و هو ینشد الناس: من شهد رسول اللَّه صلی الله علیه وآله یوم غدیر خم و هو یقول ما قال؟ فقام ثلثة عشر رجلا، فشهدوا انهم سمعوا رسول اللَّه صلی اللَّه علیه وآله یقول: «من کنت مولاه فعلی مولاه» اللَّهمّ وال من والاه، و عاد من عاداه.

این روایت از «مسند» احمد نقل شده است، از حجاج بن الشاعر (که همان حجاج بن یوسف ثقفی بغدادی، مشهور به ابن الشاعر است). پدرم از او روایت کرده و از او نوشته است و او فردی موثق بود، از حافظان حدیث که در نقل روایت مهارت داشت. وی از شبابه (ابو عمرو بن سوار فزاری مدائنی، حافظ حدیث که در سال ۲۰۶ هجری وفات یافته است) نقل کرده است. ابن معین و دیگران او را تأیید کرده‌اند. وی همچنین از نعیم بن حکیم (محدث مدائنی که در سال ۱۴۸ هجری وفات یافته است و دو حافظ حدیث، ابو عوانه و قطان، از او روایت کرده‌اند) نقل کرده است. ابن معین و دیگران نیز او را موثق دانسته‌اند. او گفت که ابو مریم (که همان قیس ثقفی مدائنی است و گفته شده که کوفی بوده و نسائی او را موثق دانسته است، همان‌گونه که ذهبی در «میزان الاعتدال» اشاره کرده است) برای او نقل کرده است که از امام علی علیه‌السلام در رحبه شنیده که ایشان مردم را خطاب کرده و می‌فرمودند: «چه کسی شاهد بوده است که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله در روز غدیر خم چه گفت؟» پس سیزده نفر برخاستند و شهادت دادند که شنیدند رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمود: «هر کس که من مولای او هستم، پس علی مولای اوست. خدایا، دوست بدار کسی را که او را دوست می‌دارد، و دشمن بدار کسی را که با او دشمنی می‌کند.»