خلیفه در خطبه غدیر: تفاوت میان نسخهها
(صفحهای تازه حاوی «»خليفة« در خطبه غدير××× 1 پيام غدير )برگزيدهاى از مجموعه مقالات، پيامها،...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۱۱ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
== «خليفة» در خطبه غدير<ref>پيام غدير (برگزيده اى از مجموعه مقالات، پيام ها، و ديدارها) : ص ۴۳ - ۴۸.</ref> == | |||
يكى از شبهاتى كه مخالفين مطرح مى كنند اين است كه: چرا در [[حدیث غدیر|حدیث شريف غدیر]]، [[جانشین|خلافت]] و جانشينى [[امیرالمؤمنین علی علیه السلام]] به لفظ «خليفة» عنوان نشده است، تا ايراداتى كه در دلالت ولىّ و مولى بر [[ولایت]]، زعامت و زمامدارى امور شده است مطرح نشود. | |||
يكى از شبهاتى كه مخالفين مطرح | |||
و اما پاسخ به اين شبهه: | و اما پاسخ به اين شبهه: | ||
=== غرض ورزى هميشگى مخالفان === | |||
وقتى اغراض نفسانى، سياسى و دنيوى در بين باشد، با هر شكل و هر لفظى اين مطلب يا هر مطلب ديگرى ادا و بيان شود، صاحبان اغراض ايراد مى گيرند. | |||
اگر در موقف عظيم غدير، به جاى ولىّ و مولى، هر كلمه ديگرى همانند همين لفظ«خليفه»گفته مى شد، مثل ولىّ و مولى به آن ايراد مى گرفتند. | |||
مثلاً در اطلاق متعلق آن حرفى مى زدند، يا مثلاً «انت الخليفة بعدى» را به بعد از سه نفر معنى مى كردند. | |||
بالاخره اگر هر تأكيد و تصريحى مى شد، اصل مسئله نظام و حكومت را خارج از محدوده رسالت مى شمردند و آن را یک رأى شخصى رسول اكرم صلى الله عليه و آله معرفى مى كردند و اجتهاد خود را حاكم بر آن قرار مى دادند. | |||
اهل نظر و تحقيق با اين كه مى بينند وقتى [[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|رسول خدا صلی الله علیه و آله]] دوات و قلم و كاغذ مى خواهد تا آن وصيتى را كه كلا مش در نهايت صراحت بود و هيچ گونه توجيه و تأويل بر نمى داشت و ردّ آن ممكن نمى نمود، با آن گونه القاى شبهه روبرو گرديد كه «قَدْ غَلَبَ عَلَيْهِ الْوَجَعُ » يا «اِنّ الرَّجلَ لَیَهجُر »<ref>اشاره به روايت «لمّا احتضر النبى صلى الله عليه و آله و فى بيته رجال فيهم عمر بن الخطاب فقال النبى صلى الله عليه و آله: هلمّوا اكتب لكم لن تضلّوا بعده ابداً. فقال عمر بن الخطاب: إن النبى صلى الله عليه و آله قد غلب عليه الوجع و عندكم القرآن حسبكم كتاب ربكم. و قال عمر: ان الرجل ليهجر. صحيح مسلم: ج ۳ كتاب الوصية ح ۱۲۵۷ - ۱۲۵۹. صحيح بخارى: ج ۵ ص ۱۲۷، و ديگر مصادر شيعه و اهل سنت.</ref> گفتند، و با اين بيان در كمال وقاحت بدان حضرت اعلام كردند كه اگر هم بنويسى و وصيت نمايى ما با شبهه هذيان گويى آن را رد مى كنيم. | |||
پس اگر بعد از اين شبهه هم وصيت خود را مى نوشت، آن را معتبر نمى شمردند.از اين رو، ديگر نبايد انتظار داشت كه اهل هواهاى نفسانى و جاه طلبان مغرض و دنيا پرست با الفاظ و كلمات بازى نكنند و ظاهر و صريح آن ها را مورد شبهه و ايراد قرار ندهند. | |||
چنان چه كسى گمان كند كه اگر به اين لفظ يا لفظ ديگرى مى فرمود، مورد شبهه اهل هوى نمى شد اشتباه است. حتى مثلاً آيات قرآن مجيد كه در كمال صراحت بر توحيد - كه اساس دعوت قرآن كريم است - تأكيد دارد، اشخاصى آن ها را به معناى شرک آميز و موافق با آراء باطله خود معنى مى كنند. | |||
ميزان و حاكم در استفاده و بهره بردارى از كلام اشخاص، قرآن و حديث و عقل مستقيم و انصاف است، كه شخص بايد حقايق را بر اساس آن از نصوص موجود استخراج نمايد. | |||
=== استعمال لفظ «خليفه» در بعضى روايات === | |||
در روايات صحيحه متعدد از اميرالمؤمنين عليه السلام تعبير به «خليفه» شده است. از نخستين موارد آن اوائل بعثت، هنگام نزول آيه كريمه«وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ »<ref>شعراء / ۲۱۴.</ref> است. | |||
در حديث متواتر ثقلين - كه بر وجوب ارجاع امت به عترت پيامبر صلى الله عليه و آله صراحت دارد و امان از ضلالت و گمراهى، منحصر به آن اعلام شده - در بعضى الفاظ آن صريحاً حضرت رسول صلى الله عليه و آله فرمود:انی تَارِکٌ فِیکُمْ خَلِیفَتَیْنِ.<ref>امان الامة من الضلال و الاختلاف: ص ۱۲۸.</ref> | |||
با اين همه، شخصى كه در [[تاریخ]]، [[احاديث مرتبط با غدير|حدیث]]، جوامع، سنن و صحاح [[اهل سنت]] تخصص دارد، در مى يابد از موضوعاتى كه به طور شايسته مورد اعتنا قرار نگرفته و از اشخاصى كه كم تر از آن ها كسب علم دين شده است، اهل بيت عليهم السلام هستند. | |||
حتى كسانى چون بخارى در صحيح خود، روايات بسيارى از فسّاق و فجره و افراد فاسد العقيده ذكر كرده است، و از [[معصومین علیهم السلام|ائمه اهل بیت علیهم السلام]] و به خصوص شخصيتى مانند [[امام صادق علیه السلام|حضرت امام جعفر صادق علیه السلام]] حتى يک روايت نيز نقل ننموده است! | |||
غرض اين كه وقتى اغراض، سياست ها و آراء مبدعانه جلوى چشم بصيرت و بينش انسان را گرفته باشد، انكار حق از او عجيب و بعيد نيست. | |||
=== استعمال لفظ «خليفه» در اصل خطبه غدير === | |||
اگر چه اين چند جمله مشهور از اين خطبه متواتر، ثابت و مورد اتفاق بين فريقين است، اما از كل جريان اين اعلام، ابلاغ و برنامه تاريخى آن استفاده مى شود كه خطبه بيش تر از اين ها بوده و در اين چند جمله خلاصه نشده است. چنان چه در كتب حديث شيعه - كه مفصل اين خطبه روايت شده - هم كلمه خلافت و هم تنصيص بر [[امامت]] ائمه عليهم السلام به ويژه حضرت صاحب الزمان عليه السلام وجود دارد. | |||
بنابراين، جملات مشهور دليل بر اين نيست كه كل خطبه اين چند جمله بوده است، و علت اين كه روى اين جملات بحث و بررسى و استدلال شده، اتفاق شيعه و سنى بر روايت آن هاست. | |||
=== وجه تكيه بر لفظ ولىّ و مولى در خطبه غدير === | |||
وجه ديگر، تكيه بر نقل خصوص اين جمله هاى كثير المعنى و عنايتى است كه بزرگان خلفا عن سلف به آن ها داشته اند. | |||
بيان ولايت و اولويت با نفس و اموال براى اميرالمؤمنين عليه السلام است، كه بر حسب [[خطبه غدیر]] - كه به خطبه و حديث ولايت معروف و مشهور شده - اين ولايت حتى در زمان شخص رسول خدا صلى الله عليه و آله براى امير المؤمنين عليه السلام ثابت است، و به غيبت رسول الله صلى الله عليه و آله از مكان يا زمان توقف ندارد. | |||
بديهى است وسعت دايره اين ولايت دقيقاً همان ولايت پيامبر صلى الله عليه و آله بر ماسواست و هيچ فرقى ندارد. | |||
اثبات اين ولايت در دايره و محدوده ولايت رسول الله صلى الله عليه و آله براى امير المؤمنين عليه السلام از تعبير به خلافت و جانشينى در افاده ولايت بر امور رساتر و گوياتر است، زيرا اگر مفهوم [[جانشین|خلافت]] و جانشينى در امامت، الگو و اسوه بودن و رتق و فتق امور شرعيه و بيان احكام حلال و حرام و رسيدگى و سرپرستى و حكومت بر انام باشد، لفظ ولايت در دلالت بر اين جهت خلافت - كه همان حكومت و مديريت جامعه باشد - افصح و اصرح است. | |||
بنابراين، چون نظر افرادى كه براى غصب خلافت و حكومت حزب سازى كرده و با هم تبانى كرده بودند به اين علت بود، و با ساير مفاهيم خلافت معارضه مستقيم نداشتند، در «خطبه غدير» و نيز «حديث غدير» اين بعد از امامت و خلافت در اين جملات مورد عنايت قرار گرفت. | |||
شبهه هاى نامقبولى هم كه در مفهوم مولى و ولىّ شده، همه در زمان هاى بعد و بر خلاف تمام قرائن حاليّه و مقاليّه اين موضوع ابداع شده است. | |||
به هر حال، اين جملات مشهور از خطبه غدير در اثبات ولايت امير المؤمنين عليه السلام و اتمام حجت بر همگان كافى و وافى است، و ثابت مى كند كه اجتماع آن گروه در [[سقیفه|سقیفه بنی ساعده]] با وجود من ثبت له الولاية على الانفس و الاموال بنص من الله تعالى و رسوله صلى الله عليه و آله، يک معارضه آشكار با خدا و پيامبر صلى الله عليه و آله و انحراف ظاهر از حق بود. | |||
== پانویس == | |||
[[رده:خطابه غدیر]] |
نسخهٔ کنونی تا ۸ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۰۳
«خليفة» در خطبه غدير[۱]
يكى از شبهاتى كه مخالفين مطرح مى كنند اين است كه: چرا در حدیث شريف غدیر، خلافت و جانشينى امیرالمؤمنین علی علیه السلام به لفظ «خليفة» عنوان نشده است، تا ايراداتى كه در دلالت ولىّ و مولى بر ولایت، زعامت و زمامدارى امور شده است مطرح نشود.
و اما پاسخ به اين شبهه:
غرض ورزى هميشگى مخالفان
وقتى اغراض نفسانى، سياسى و دنيوى در بين باشد، با هر شكل و هر لفظى اين مطلب يا هر مطلب ديگرى ادا و بيان شود، صاحبان اغراض ايراد مى گيرند.
اگر در موقف عظيم غدير، به جاى ولىّ و مولى، هر كلمه ديگرى همانند همين لفظ«خليفه»گفته مى شد، مثل ولىّ و مولى به آن ايراد مى گرفتند.
مثلاً در اطلاق متعلق آن حرفى مى زدند، يا مثلاً «انت الخليفة بعدى» را به بعد از سه نفر معنى مى كردند.
بالاخره اگر هر تأكيد و تصريحى مى شد، اصل مسئله نظام و حكومت را خارج از محدوده رسالت مى شمردند و آن را یک رأى شخصى رسول اكرم صلى الله عليه و آله معرفى مى كردند و اجتهاد خود را حاكم بر آن قرار مى دادند.
اهل نظر و تحقيق با اين كه مى بينند وقتى رسول خدا صلی الله علیه و آله دوات و قلم و كاغذ مى خواهد تا آن وصيتى را كه كلا مش در نهايت صراحت بود و هيچ گونه توجيه و تأويل بر نمى داشت و ردّ آن ممكن نمى نمود، با آن گونه القاى شبهه روبرو گرديد كه «قَدْ غَلَبَ عَلَيْهِ الْوَجَعُ » يا «اِنّ الرَّجلَ لَیَهجُر »[۲] گفتند، و با اين بيان در كمال وقاحت بدان حضرت اعلام كردند كه اگر هم بنويسى و وصيت نمايى ما با شبهه هذيان گويى آن را رد مى كنيم.
پس اگر بعد از اين شبهه هم وصيت خود را مى نوشت، آن را معتبر نمى شمردند.از اين رو، ديگر نبايد انتظار داشت كه اهل هواهاى نفسانى و جاه طلبان مغرض و دنيا پرست با الفاظ و كلمات بازى نكنند و ظاهر و صريح آن ها را مورد شبهه و ايراد قرار ندهند.
چنان چه كسى گمان كند كه اگر به اين لفظ يا لفظ ديگرى مى فرمود، مورد شبهه اهل هوى نمى شد اشتباه است. حتى مثلاً آيات قرآن مجيد كه در كمال صراحت بر توحيد - كه اساس دعوت قرآن كريم است - تأكيد دارد، اشخاصى آن ها را به معناى شرک آميز و موافق با آراء باطله خود معنى مى كنند.
ميزان و حاكم در استفاده و بهره بردارى از كلام اشخاص، قرآن و حديث و عقل مستقيم و انصاف است، كه شخص بايد حقايق را بر اساس آن از نصوص موجود استخراج نمايد.
استعمال لفظ «خليفه» در بعضى روايات
در روايات صحيحه متعدد از اميرالمؤمنين عليه السلام تعبير به «خليفه» شده است. از نخستين موارد آن اوائل بعثت، هنگام نزول آيه كريمه«وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ »[۳] است.
در حديث متواتر ثقلين - كه بر وجوب ارجاع امت به عترت پيامبر صلى الله عليه و آله صراحت دارد و امان از ضلالت و گمراهى، منحصر به آن اعلام شده - در بعضى الفاظ آن صريحاً حضرت رسول صلى الله عليه و آله فرمود:انی تَارِکٌ فِیکُمْ خَلِیفَتَیْنِ.[۴]
با اين همه، شخصى كه در تاریخ، حدیث، جوامع، سنن و صحاح اهل سنت تخصص دارد، در مى يابد از موضوعاتى كه به طور شايسته مورد اعتنا قرار نگرفته و از اشخاصى كه كم تر از آن ها كسب علم دين شده است، اهل بيت عليهم السلام هستند.
حتى كسانى چون بخارى در صحيح خود، روايات بسيارى از فسّاق و فجره و افراد فاسد العقيده ذكر كرده است، و از ائمه اهل بیت علیهم السلام و به خصوص شخصيتى مانند حضرت امام جعفر صادق علیه السلام حتى يک روايت نيز نقل ننموده است!
غرض اين كه وقتى اغراض، سياست ها و آراء مبدعانه جلوى چشم بصيرت و بينش انسان را گرفته باشد، انكار حق از او عجيب و بعيد نيست.
استعمال لفظ «خليفه» در اصل خطبه غدير
اگر چه اين چند جمله مشهور از اين خطبه متواتر، ثابت و مورد اتفاق بين فريقين است، اما از كل جريان اين اعلام، ابلاغ و برنامه تاريخى آن استفاده مى شود كه خطبه بيش تر از اين ها بوده و در اين چند جمله خلاصه نشده است. چنان چه در كتب حديث شيعه - كه مفصل اين خطبه روايت شده - هم كلمه خلافت و هم تنصيص بر امامت ائمه عليهم السلام به ويژه حضرت صاحب الزمان عليه السلام وجود دارد.
بنابراين، جملات مشهور دليل بر اين نيست كه كل خطبه اين چند جمله بوده است، و علت اين كه روى اين جملات بحث و بررسى و استدلال شده، اتفاق شيعه و سنى بر روايت آن هاست.
وجه تكيه بر لفظ ولىّ و مولى در خطبه غدير
وجه ديگر، تكيه بر نقل خصوص اين جمله هاى كثير المعنى و عنايتى است كه بزرگان خلفا عن سلف به آن ها داشته اند.
بيان ولايت و اولويت با نفس و اموال براى اميرالمؤمنين عليه السلام است، كه بر حسب خطبه غدیر - كه به خطبه و حديث ولايت معروف و مشهور شده - اين ولايت حتى در زمان شخص رسول خدا صلى الله عليه و آله براى امير المؤمنين عليه السلام ثابت است، و به غيبت رسول الله صلى الله عليه و آله از مكان يا زمان توقف ندارد.
بديهى است وسعت دايره اين ولايت دقيقاً همان ولايت پيامبر صلى الله عليه و آله بر ماسواست و هيچ فرقى ندارد.
اثبات اين ولايت در دايره و محدوده ولايت رسول الله صلى الله عليه و آله براى امير المؤمنين عليه السلام از تعبير به خلافت و جانشينى در افاده ولايت بر امور رساتر و گوياتر است، زيرا اگر مفهوم خلافت و جانشينى در امامت، الگو و اسوه بودن و رتق و فتق امور شرعيه و بيان احكام حلال و حرام و رسيدگى و سرپرستى و حكومت بر انام باشد، لفظ ولايت در دلالت بر اين جهت خلافت - كه همان حكومت و مديريت جامعه باشد - افصح و اصرح است.
بنابراين، چون نظر افرادى كه براى غصب خلافت و حكومت حزب سازى كرده و با هم تبانى كرده بودند به اين علت بود، و با ساير مفاهيم خلافت معارضه مستقيم نداشتند، در «خطبه غدير» و نيز «حديث غدير» اين بعد از امامت و خلافت در اين جملات مورد عنايت قرار گرفت.
شبهه هاى نامقبولى هم كه در مفهوم مولى و ولىّ شده، همه در زمان هاى بعد و بر خلاف تمام قرائن حاليّه و مقاليّه اين موضوع ابداع شده است.
به هر حال، اين جملات مشهور از خطبه غدير در اثبات ولايت امير المؤمنين عليه السلام و اتمام حجت بر همگان كافى و وافى است، و ثابت مى كند كه اجتماع آن گروه در سقیفه بنی ساعده با وجود من ثبت له الولاية على الانفس و الاموال بنص من الله تعالى و رسوله صلى الله عليه و آله، يک معارضه آشكار با خدا و پيامبر صلى الله عليه و آله و انحراف ظاهر از حق بود.
پانویس
- ↑ پيام غدير (برگزيده اى از مجموعه مقالات، پيام ها، و ديدارها) : ص ۴۳ - ۴۸.
- ↑ اشاره به روايت «لمّا احتضر النبى صلى الله عليه و آله و فى بيته رجال فيهم عمر بن الخطاب فقال النبى صلى الله عليه و آله: هلمّوا اكتب لكم لن تضلّوا بعده ابداً. فقال عمر بن الخطاب: إن النبى صلى الله عليه و آله قد غلب عليه الوجع و عندكم القرآن حسبكم كتاب ربكم. و قال عمر: ان الرجل ليهجر. صحيح مسلم: ج ۳ كتاب الوصية ح ۱۲۵۷ - ۱۲۵۹. صحيح بخارى: ج ۵ ص ۱۲۷، و ديگر مصادر شيعه و اهل سنت.
- ↑ شعراء / ۲۱۴.
- ↑ امان الامة من الضلال و الاختلاف: ص ۱۲۸.