آيات ۹۳ و ۹۴ مؤمنون و غدیر
آیات ۹۳ و ۹۴ سوره مؤمنون آیهای نازلشده در حجةالوداع برای نشاندادن نمونههایی از عذاب الهی بر دشمنان در غدیر.
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام سوره | مؤمنون |
| شماره آیه | ۹۳ و ۹۴ |
| جزء | ۱۸ |
| محتوای آیه | |
| مکان نزول | مکه |
| موضوع | نشاندادن نمونههایی از عذاب الهی بر دشمنان در غدیر |
موقعیت تاریخی نزول آیات ۹۳ و ۹۴ سوره مؤمنون چنین ترسیم شده است: در سفر حجةالوداع، قافله غدیر در منا آماده اعلان ولایت میشد؛ پیش از حرکت در مسجد خیف، نزول هفت آیه قرآن، پس از یک سخنرانی کوتاه درباره مقام علی بن ابیطالب علیه السلام، هشداری جدی از سوی خداوند برای درک عظمت غدیر توسط مردم بود؛ آیاتی که هر یک پشتوانه یکی از ثقلین بود.
موقعیت تاریخی نزول
موقعیت تاریخی نزول آیات ۹۳ و ۹۴ سوره مؤمنون چنین ترسیم شده است: در سفر حجةالوداع، قافله غدیر در منا آماده اعلان ولایت میشد؛ پیش از حرکت در مسجد خیف، نزول هفت آیه قرآن، پس از یک سخنرانی کوتاه درباره مقام علی بن ابیطالب علیه السلام، هشداری جدی از سوی خداوند برای درک عظمت غدیر توسط مردم بود؛ آیاتی که هر یک پشتوانه یکی از ثقلین بود.[۱]
از این هفت آیه دو آیه آیات ۹۳ و ۹۴ سوره مؤمنون بودند: 
قُلْ رَبِّ إِمَّا تُرِیَنِّی مَا یُوعَدُونَ ﴿۹۳﴾ رَبِّ فَلَا تَجْعَلْنِی فِی الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ ﴿۹۴﴾؛ بگو: پروردگارا، اگر آنچه را که [از عذاب] به آنان وعده داده شده است به من نشان دهی، پروردگارا، پس مرا در میان قوم ستمکار قرار مده
. بقیه آن هفت آیه یکی آیات ۴۱ تا ۴۴ سوره زخرف و یکی هم آیه ۶۱ سوره زخرف بود.
تحلیل اعتقادی آیات
نزول آیات ۹۳ و ۹۴ سوره مؤمنون از سوی برخی محققان دارای برخی دادههای اعتقادی است؛ از جمله نشاندادن نمونههایی از عذاب الهی بر دشمنان در غدیر، که نمونه بارز آن ماجرای حارث فِهری در انکار مقام ولایت و فرود سنگ آسمانی بر سر او بود که خداوند قدرت خود را در غدیر در حضور پیامبرش نشان داد. این مطلب با نزول دو آیه ۹۳ و ۹۴ سوره مؤمنون و دو آیه ۴۲ زخرف پیشبینی شده است.[۲]
جابر بن عبد اللَّه انصاری در توصیف این مقطع مقدماتی غدیر چنین گفته است: پیامبر صلی الله علیه و آله در مِنا در حالی که من از همه به آن حضرت نزدیکتر بودم فرمود: «آگاه باشید، مبادا شما را بعد از خود چنین بیابم که از دین بازگشته کافر شدهاید و گردن یکدیگر را میزنید. بهخدا قسم، اگر چنین کنید، مرا در آن لشکری خواهید یافت که به جنگ شما آمده است. سپس حضرت نگاهی به پشت سر خود کرد و سه مرتبه فرمود: یا اینکه علی به جنگتان میآید و ما چنین پنداشتیم که جبرئیل از پشت سر حضرت این مطلب را به او گفت. بعد از این قضیه خداوند چنین نازل کرد: «و اگر تو را از این جهان ببریم باز از آنان انتقام خواهیم گرفت» بهوسیله علی بن ابیطالب، «یا به تو نشان میدهیم آنچه به آنان وعده کردیم که ما بر آنان اقتدار و تسلط داریم».
سپس این آیه نازل شد: «بگو: پروردگارا، اگر آنچه آنان وعده داده میشوند از عذاب به من نشان دادی مرا در بین قوم ظالمان قرار مده». در پی آن چنین نازل شد: «تمسک نما به آنچه -درباره علی- بر تو وحی شد، که تو بر راه راست هستی»؛ و این آیه نازل شد که علی نشانه روز قیامت است، و نیز نازل شد: «و او یادآوری برای تو و قومت است و بهزودی -درباره علی- مورد سؤال قرار خواهید گرفت».[۳]
پانویس
- ↑ غدیر در قرآن، ج۱، ص۵۰.
- ↑ غدیر در قرآن، ج۱، ص۵۳.
- ↑ الطرائف، ج۱، ص۱۴۳؛ تأویل الآیات الظاهره، ص۵۴۲؛ تأویل الآیات الظاهره، ص۵۴۴–۵۴۵؛ بحارالانوار، ج۳۲، ص۱۹۳، ح۱۴۱؛ بحارالانوار، ج۳۲، ص۲۹۱، ح۲۴۴؛ بحارالانوار، ج۳۶، ص۲۳؛ بحارالانوار، ج۳۷، ص۱۸۳؛ عوالم العلوم، ج۲/۱۵، ص۶۹؛ عوالم العلوم، ۲/۱۵، ۱۶۹–۱۷۱؛ شواهد التنزیل، ج۲، ص۲۱۶–۲۱۷.
منابع
- بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة؛ شرفالدین علی حسینی استرآبادی، تحقیق: حسین استادولی، قم:مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۰۹ق.
- شواهد التنزیل لقواعد التفضیل فی الآیات النازلة فی أهل البیت صلوات الله و سلامه علیهم؛ عبیدالله بن عبدالله حسکانی، تحقیق: محمدباقر حسکانی، تهران: وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامی (مؤسسة الطبع و النشر)، ۱۴۱۱ق.
- الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف؛ علی بن موسی بن طاووس، قم: مطبعة الخیام، ۱۴۰۰ق.
- عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الآیات و الأخبار و الأقوال؛ عبدالله بن نورالله بحرانی اصفهانی، تحقیق: محمدباقر موحد ابطحی اصفهانی، قم: مؤسسة الإمام المهدی علیه السلام، ۱۳۸۲ش.
- غدیر در قرآن، قرآن در غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.