معراج

اقرار همه انبياء عليهم السلام به اسلام و ولايت در معراج

با در نظر گرفتن اينكه غدير مراسم مفصلى در سه روز بوده، گذشته از آياتى كه مستقيماً در آن ايام نازل شده و در قسمت آيات نازل شده در غدير ذكر شد، آياتى هم در ضمن كلام به صورت اشاره آمده و منظور از آنها بيان شده است. اين موارد در تفسیر ۱۸ آيه است، كه از جمله اين آيات، آيه ۱۹ و ۸۵ سوره آل عمران است كه پیامبر صلی الله علیه و آله در دو فراز از خطبه غدیر به آن اشاره فرمود.

در كنار اين دو آيه، آيات ۲۰ و ۵۱ و ۵۲ و ۶۴ و ۵۷ و ۸۳ و ۸۴ سوره آل عمران نيز در همين راستاست.

آنچه در اينجا قابل ذكر است و از آيات فوق استفاده مى‏ شود اينكه دين خدا يكى است و انبياى الهى حامل يک پيام از سوى خداوند بوده ‏اند. اين پايه اعتقادى را از همين آيات سوره آل عمران با تفسير غديرىِ پيامبرصلى الله عليه وآله به خوبى مى ‏توان دريافت، همان گونه كه احاديث بسيارى در اين زمينه وارد شده و اينكه دعوت همه انبياء عليهم السلام به اسلام و ولایت است.

از جمله اين موارد اقرار انبيا عليهم السلام در ماجراى معراج پيامبر صلى الله عليه وآله است. در شب معراج خداوند به پيامبر صلى الله عليه و آله دستور داد از انبيا عليهم السلام بپرسد كه به چه چيزى شهادت مى ‏دهند؟ پيامبران در پاسخ حضرت گفتند: شهادت مى ‏دهيم كه خدايى جز اللَّه نيست، يكتاست و شریک ندارد؛ و تو رسول خدايى، و على اميرالمؤمنين و وصى توست ... . و شهادت مى ‏دهيم كه تو پيامبر خدا و سيد انبيايى و على بن ابى ‏طالب سيد وصيين است. بر اين شهادت از ما پيمان گرفته شده است.

كلام خدا در مورد دوستان اهل‏ بيت ‏عليهم السلام در معراج

يكى از آياتى كه در خطبه غدير به آنها استشهاد شده، آيه ۲۸ سوره زخرف است:

«مَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً فَلا يُجْزى إِلاّ مِثْلَها وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ و أُنْثى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ يُرْزَقُونَ فِيها بِغَيْرِ حِسابٍ»:

«هر كس گناهى انجام دهد جز به اندازه همان جزا داده نمى ‏شود، و هر كس از مرد و زن عمل صالحى انجام دهد و مؤمن باشد چنين كسانى وارد بهشت مى ‏شوند و در آن بدون حساب روزى داده مى‏ شوند».

در تأييد اين آيه، خداوند در شب معراج به پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: اگر بنده ‏اى از بندگانم مرا عبادت كند تا حدى كه طاقتش تمام شود، سپس مرا ملاقات كند در حالى كه ولايت اهل‏ بیت‏ علیهم السلام را انکار مى ‏كند، او را داخل آتش مى ‏نمايم.

نزول ولايت در شب معراج

از جمله مشهورترين آیات غدیر آيه ‏اى است كه پس از اتمام مراسم حج و در مسير مکه به سوى غدير بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد:

«يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّه يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ، إِنَّ اللَّه لا يَهْدِى الْقَوْمَ الْكافِرِينَ»:

«اى پيامبر، ابلاغ كن آنچه از پروردگارت بر تو نازل شده، و اگر انجام ندهى رسالت خدا را نرسانده ‏اى، و خدا تو را از شر مردم حفظ مى‏ كند. خداوند قوم کافر را هدایت نمى‏ كند».

آنچه در اينجا قابل ذكر است قسمت «ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ» در آيه است. «ما» موصوله در اينجا نقطه ابهام است و بايد معلوم شود آنچه در اين مقطع از طرف خدا بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شده چيست.

احاديث بسيارى از شيعه و غير شيعه در حد تواتر وارد شده كه منظور از «ما أُنْزِلَ» در اين آيه «ولايت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام» است و اين مطلب در قالب عبارات كوتاه و بلند بيان شده است. در يک كلمه مقصود «ولایت» است و در بلندترين عبارت منظور تمام «خطبه بلند غدير» است.

آنچه به عنوان تفسیر عبارت «ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ» در روايات آمده مطالب زير است، كه بعضى مجمل و برخى ديگر واضح ‏تر است، كما اينكه بعضى كوتاه ‏تر و برخى مفصل‏ تر است. از جمله در روايتى آمده است:

ما انْزِلَ الَيْكَ فى عَلِىٍّ لَيْلَةَ الْمِعْراجِ: آنچه در شب معراج درباره على بر تو نازل شده است.

براى توضيح بيشتر مراجعه شود به عنوان: قرآن /  آيه «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ...».

نور اهل‏ بيت ‏عليهم السلام در معراج

از جمله آياتى كه در غدير به صورت ترکیب و تضمین در كلام حضرت ديده مى ‏شود، آيه ۸ سوره تغابن و آيه ۱۵۷ سوره اعراف است:

«فَآمِنُوا بِاللَّه وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِى أَنْزَلْنا وَ اللَّه بِما تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ»: «به خدا و رسولش و نورى كه نازل كرديم ایمان آوريد و خداوند به آنچه انجام مى ‏دهيد آگاه است».

«الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ النَّبِىَّ الْأُمِّىَّ الَّذِى يَجِدُونَهُ مَكْتُوباً عِنْدَهُمْ فِى التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ يُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّباتِ وَ يُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبائِثَ وَ يَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ الْأَغْلالَ الَّتِى كانَتْ عَلَيْهِمْ، فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِى أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»:

«آنان كه پيروى مى ‏كنند از پيامبر امّى كه ذكر او را در تورات و انجیل نوشته شده مى ‏يابند، او كه آنان را به معروف امر مى‏ كند و از منكر نهى مى‏ نمايد و طيبات را بر آنان حلال مى ‏كند و بار سنگين و زنجيرهايى كه بر گردنشان است از آنان بر مى ‏دارد. پس آنان كه به او ايمان آورند و تعظيمش نمايند و ياريش كنند و از نورى كه همراه او نازل شده پيروى نمايند رستگارند».

در اين باره پيامبر صلى الله عليه و آله در خطبه غدیر فرمود: مَعاشِرَ النّاسِ، آمِنُوا بِاللَّه وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذى انْزِلَ مَعَهُ ... . مَعاشِرَ النّاسِ، النُّورُ مِنَ اللَّه عَزَّ وَ جَلَّ مَسْلُوكٌ فِىَّ، ثُمَّ فى عَلِىِّ بْنِ ابى‏ طالِبٍ، ثُمَّ فِى النَّسْلِ مِنْهُ الَى الْقائِمِ الْمَهْدِىِّ:

اى مردم، ايمان آوريد به خدا و پيامبرش و نورى كه همراه او نازل شده است. اى مردم، نور از طرف خداوند عز و جل در من نهاده شده و سپس در على بن ابى ‏طالب و سپس در نسل او تا مهدى قائم قرار داده شده است.

در كنار اين آيات و كلام پیامبر صلی الله علیه و آله و روايات خلقت نورى ائمه‏ عليهم السلام و مسير اين نور نهاده شده در وجود معصومين‏ عليهم السلام، آثار نورانى آن در هدايت مستقيم مردم برايمان شگفت‏ انگيز خواهد بود. در شب معراج خداوند به پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: يا محمد، به على خبر بده كه او پرچم هدايت و امام اوليائم، و نور كسانى است كه مرا اطاعت كنند.

در فرمايشى پيامبر صلى الله عليه و آله نورِ بهشت را كه آخرين منزل هدايت يافتگان است به اين نور ارتباط مى‏ دهد و مى ‏فرمايد: آنگاه كه خداوند عز و جل بهشت را خلق فرمود آن را از نور عرش خود خلق كرد. سپس از آن نور گرفت و ثُلثى را به من و ثلثى به فاطمه و ثلثى را به على و اهل ‏بيتش داد. به هر كس از آن نور رسيده باشد به ولايت آل محمد هدايت مى‏ شود، و به هر كس از آن نور نرسيده باشد از ولايت آل محمد منحرف مى‏ شود.