یحیی بن جعده مخزومی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | جعدة بن هبیره بن ابی وهب بن عمرو بن عاید بن عمران بن مخزوم |
| سرشناسی | پسر خواهرزاده امام علی علیه السلام |
| وفات | حدود سال ۶۶ ق (در کوفه) |
| خویشان سرشناس | ام هانی بنت ابی طالب (مادر بزرگ)، امام علی (دایی پدر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | وزید بْن أرقم، و عبدالله بْن عَمْرو بن عبد القاری، و عبدالله بْن مسعود و… |
| شاگردان | ثویر بن أَبی فاختة، و حبیب بن أَبی ثابت، و علی ابن زید بْن جدعان و… |
| اطلاعات فرهنگی | |
| علت شهرت | پسر خواهرزاده امام علی علیه السلام |
یحیی بن جعدة بن هبیره مخزومی، یکی از تابعین که حدیث غدیر را از صحابه نقل کرده است. یحیی بن جعده از جمله راویان حدیث غدیر است. ابن حجر:[۱] او را توثیق کرده است.
روایت حدیث غدیر[۲]
عن يحيى بن جعدة عن زيد بن ارقم، قال: خرجنا مع رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله حتى انتهينا الى غدير خم، فأمر بدوح، فكسح في يوم ما اتى علينا يوم كان اشد حرا منه، فحمد اللَّه و اثنى عليه، و قال: «يا ايها الناس انه لم يبعث نبى قط الا ما عاش نصف ما عاش الذي كان قبله، و انى اوشك ان أدعى فاجيب، و انى تارك فيكم ما لن تضلوا بعده: كتاب اللَّه عز و جل» ثم قام فاخذ بيد على علیه السلام، فقال: «يا أيها الناس من اولى بكم من انفسكم؟» قالوا: اللَّه و رسوله اعلم، قال: «من كنت مولاه، فعلي مولاه».[۳]
از يحيى بن جعده از زيد كه گفت بيرون شديم با رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله (از مكّه) تا رسيديم بغدير خم در روزى كه تاكنون گرمتر از آن روز بر ما نگذشته بود پس حسب امر آن جناب خار و خاشاك آنجا رفته شد. پس آن جناب حمد و ثناى خداوند را بجا آورد و سپس خطاب بمردم فرمود: هيچ پيغمبرى مبعوث نشده مگر آنكه بيش از نيمى از عمر پيغمبر قبل از خود زيست نكرده و من نزديك شده كه بسراى ديگر خوانده شوم و اجابت نمايم. همانا من وامى گذارم در ميان شما چيزى را كه هرگز گمراه نشويد بعد از آن (يعنى بعد از تبعيّت و اداى حق آن)- كتاب خداى عزّ و جلّ. سپس برخاست و دست على علیه السلام را گرفت و خطاب بمردم فرمود: كيست كه اولى (سزاوارتر) است بشما از خود شما؟ گفتند خدا و رسول او داناترند. فرمود: هر كس كه من مولاى اويم. پس على عليه السّلام مولاى او است.
جایگاه راوی
یحیی بن جعدة بن هبیره المخزومی، از یاران امام حسین علیهالسلام بود[۴] که در منابع حدیثی به صورت پراکنده از او یاد شده است. او از خاندان مخزوم و از نسل قریش بود و جدّت پدریاش، ام هانی بنت ابیطالب، خواهر امیرالمؤمنین علی علیهالسلام، به شمار میرفت.
یحیی از بزرگان و راویان حدیث بود که از افراد معتبری مانند ابو الدرداء، زید بن أرقم، خباب بن الأرت، عبدالله بن مسعود و همچنین از جدّت ام هانی روایت نقل کرده است. همچنین افراد متعددی از جمله ثویر بن ابی فاختة، حبیب بن ابی ثابت، عمرو بن دینار، مجاهد و دیگران از او روایت کردهاند.[۵]
علمای رجالی مانند ابو حاتم و النسائی او را فردی مورد اعتماد و «ثقه» دانستهاند. ابن حبان نیز در کتاب «الثقات» به او اشاره کرده است. احادیثی که از او نقل شده در کتابهای معتبر حدیثی مانند «تهذیب التهذیب»، «الشمائل» ترمذی، «سنن ابوداود»، «سنن النسائی» و «سنن ابن ماجه» آمده است.[۶]