ناکثین
شاخه اى از سقيفه مقابل غدير[۱]
در حالى كه غدير بيابان وسيع و مستعدى براى سخنرانى پيامبر صلى الله عليه و آله بود، آغازى براى رويارويى سقيفه با غدير نيز شد. اين موضع گيرى ها از همان آغاز صورت جدى داشت و با شدت تمام پيگيرى مى شد.
يكى از اين رويارويى ها ضديت ناكثين با غدير در صفین بود. اگر همان سقيفه روز اول بود هرگز روزى پيش نمى آمد كه پس از ۲۵ سال مردم اميرالمؤمنين عليه السلام را به التماس براى خلافت فرابخوانند. اين اثر كارهايى بود كه در روزهاى سقيفه از طرف غديريان انجام شد. همين روزها بود كه به صف آرايى هاى جمل و صفین و نهروان انجاميد.
اگر چه در سقيفه نوبت به صف آرايى نرسيد و غديريان فوراً مغلوب شدند و حتى چهل نفر غديرى پيدا نشد، ولى در جنگ هاى سه گانه اميرالمؤمنين عليه السلام شمشیرهاى بسيارى - با درجات اعتقادى متفاوت - در ركاب حضرت بودند كه فقط پنج هزار نفر «شرطة الخمیس» يعنى فدائيان غدير بودند. اينان معناى مولى و صاحب اختيارى اميرالمؤمنين عليه السلام و اطاعت مطلق خود از مقام ولايت مطلقه را در آنجا به نمايش گذاشتند.
به تعبير ديگر: سقيفه نمايان در قيافه هاى ظاهر فريب و شكننده اى آمدند كه كمر اجتماع در مقابل آن خم شد. بار اول همسر پيامبر صلى الله عليه و آله در ميدان جنگ در برابر حضرت امیر عليه السلام ظاهر شد، در حالى كه طلحه و زبیر به عنوان دو صحابى پیامبر صلی الله علیه و آله نيز در كنار او بودند. حضور زن در ميدان جنگ از يک سو و همسر پيامبر بودن از سوى ديگر، براى عوام فريبى راه شكننده اى بود و تأثير به سزايى هم داشت. همچنين دختر مؤسس سقيفه بودن و سابقه هايى كه در حيات و پس از شهادت پيامبر صلى الله عليه و آله داشت، معرف خوبى براى نمايندگى او از سقيفه در مقابل غدير بود.
ناكثين در خطبه غدير[۲]
در غدير براى اميرالمؤمنين عليه السلام فقط خلافت و جانشينى پيامبر صلى الله عليه و آله به معناى جلوس در مكانِ او بعد از رحلتش اعلام نشده است، بلكه تمام شئونى كه شخص پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله دارا بودند براى جانشين او هم اعلام شده است.
در مرحله چهارم از خطبه غدیر و پس از بيان حدیث «من كنت مولاه»، پيامبر صلى الله عليه و آله اشاره اى به آينده کفر ستيز حضرت امیر عليه السلام با ناكثين و قاسطین و مارقین نمود، و تصريح كرد جنگ او با آن گروه ها به امر خداوند است.
به تعبير ديگر: يكى از مفاهيمى كه از كلمه «صاحب اختيار» - كه در خطبه غدير آمده - مى توان استفاده كرد جنگ با دشمنان است. اين مفهوم يكى از شئون امام است كه با اشاره به جنگ با ناكثين و قاسطين و مارقين ذكر شده است.
پيامبر صلى الله عليه و آله اين مفهوم جنگ با دشمنان را از جمله شئونات امام معرفى فرمود، كه به اين دو عبارت در خطبه غدير آمده است: او جنگ كننده با دشمنان خداست. او قاتِل ناكثين و قاسطين و مارقين است.
حضرت اين مفاهيم را در فرازى از بخش چهارم خطبه غدير بيان كرد و به آينده كفر ستيز حضرت امیر عليه السلام با ناكثين و قاسطين و مارقين اشاره نمود، و تصريح كرد كه جنگ او با آن گروه ها به امر خداوند است:
اِنَّهُ خَليفَةُ رَسُولِ اللَّهِ وَ اَميرُالْمُؤْمِنينَ وَ الاِمامُ الْهادى مِنَ اللَّهِ، وَ قاتِلُ النّاكِثينَ وَ الْقاسِطينَ وَ الْمارِقينَ بِاَمْرِ اللَّهِ:
او است خليفه رسول خدا، و اوست اميرالمؤمنين و امام هدايت كننده از طرف خداوند، و اوست قاتل ناكثين و قاسطين و مارقين به امر خداوند.