بریدة بن خصیب اسلمی: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←پانویس) |
||
(۷ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۲: | خط ۲: | ||
در كنار آيات غدير، مى توان همه احاديث وارد شده در ارتباط غدير با قرآن را به نوعى [[اتمام حجت]] غديرى - قرآنى به حساب آورد. | در كنار آيات غدير، مى توان همه احاديث وارد شده در ارتباط غدير با قرآن را به نوعى [[اتمام حجت]] غديرى - قرآنى به حساب آورد. | ||
به خصوص استشهاد به آيات [[قرآن]] در بسيارى از مواضع خطابه | به خصوص استشهاد به آيات [[قرآن]] در بسيارى از مواضع [[خطبه غدیر|خطابه غدیر]] - آن هم از لسان پيامبر معظم صلى الله عليه و آله - بُعد ديگرى از جنبه قرآنى غدير را بيان مى كند. | ||
با توجه به همين استناد ريشه اى غدير به قرآن، اتمام حجت ها و دفاع از حريم غدير با تكيه بر آيات قرآنى در طول چهارده از سوى پيامبر و | آياتى كه در خطابه غدیر به عنوان [[شاهد]] يا تفسير قرآن آمده ۵۰ مورد است كه اهميت اين سند دائمى غدير را با پشتوانه قرآنى جلوه گر مى سازد. | ||
با توجه به همين استناد ريشه اى غدير به قرآن، اتمام حجت ها و دفاع از حريم غدير با تكيه بر آيات قرآنى در طول چهارده از سوى پيامبر و ائمه علیهم السلام و اصحابشان صورت گرفته، كه از جمله آنها اتمام حجت هاى قرآنىِ بُرَيده اسلمى است: | |||
«أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ» ناظر به ملک عظيم آل محمد است<ref>مناقب ابن شهرآشوب: ج ۲ ص ۲۵۲.</ref>: | «أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ» ناظر به ملک عظيم آل محمد است<ref>مناقب ابن شهرآشوب: ج ۲ ص ۲۵۲.</ref>: | ||
بريده اسلمى در ايام [[سقیفه]] نوجوانى تيزگوى بود كه اتفاقاً در روزهاى اول شهادت پيامبر صلى الله عليه و آله به سفر رفته بود. وقتى از سفر بازگشت و [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]] را بر فراز منبر پيامبر صلى الله عليه و آله ديد از تعجب دهانش باز ماند و آنچه را مى ديد باور نكرد. | بريده اسلمى در ايام [[سقیفه]] نوجوانى تيزگوى بود كه اتفاقاً در روزهاى اول شهادت پيامبر صلى الله عليه و آله به سفر رفته بود. وقتى از سفر بازگشت و [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]] را بر فراز [[سخنرانی|منبر]] پيامبر صلى الله عليه و آله ديد از تعجب دهانش باز ماند و آنچه را مى ديد باور نكرد. | ||
لذا با صراحت و بدون ترس با ابوبكر روبرو شد و در برابر همه مردم با يادآورى غدير حجت را بر او و مردم تمام كرد. | لذا با صراحت و بدون ترس با ابوبكر روبرو شد و در برابر همه مردم با يادآورى غدير حجت را بر او و مردم تمام كرد. | ||
او خطاب به ابوبكر گفت: تو در روز غدير از كسانى بودى كه به على بن ابى طالب «السَّلامُ عَلَيْكَ يا اميرَالْمُؤْمِنينَ» گفتى. آن روز در خاطرت هست يا فراموش كرده اى؟ | او خطاب به ابوبكر گفت: تو در روز غدير از كسانى بودى كه به على بن ابى طالب «السَّلامُ عَلَيْكَ يا اميرَالْمُؤْمِنينَ» گفتى. آن روز در خاطرت هست يا فراموش كرده اى؟ ابوبکر گفت: به ياد دارم. بريده گفت: آيا براى احدى از مسلمين سزاوار است بر اميرالمؤمنين امارت داشته باشد؟! | ||
عمر گفت: نبوت و امامت در يک خاندان جمع نمى شود! بريده در پاسخ اين آيه را خواند: | عمر گفت: نبوت و امامت در يک خاندان جمع نمى شود! بريده در پاسخ اين آيه را خواند: | ||
«أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلى ما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَيْنا آلَ إِبْراهِيمَ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ آتَيْناهُمْ مُلْكاً عَظِيماً»<ref><big>نساء / ۵۴ .</big></ref>: «بر مردم حسد مى برند نسبت به آنچه خداوند از فضل خويش به آنان عطا كرده است. ما به آل ابراهيم كتاب و حكمت داديم و به آنان مُلک عظيم عنايت كرديم» . | «أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلى ما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَيْنا آلَ إِبْراهِيمَ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ آتَيْناهُمْ مُلْكاً عَظِيماً»<ref><big>نساء / ۵۴ .</big></ref>: | ||
«بر مردم حسد مى برند نسبت به آنچه خداوند از فضل خويش به آنان عطا كرده است. ما به آل ابراهيم كتاب و حكمت داديم و به آنان مُلک عظيم عنايت كرديم» . | |||
سپس گفت: بنابراين [[خداوند]] نبوت و ملک را براى آنان جمع كرده است. عمر غضب كرد و دستور داد او را از مسجد بيرون كردند؛ و هميشه نسبت به بريده نگاه غضب آلود داشت!!<ref> <big>مناقب ابن شهرآشوب:ج ۲ ص ۲۵۲.</big></ref> | سپس گفت: بنابراين [[خداوند]] نبوت و ملک را براى آنان جمع كرده است. عمر غضب كرد و دستور داد او را از مسجد بيرون كردند؛ و هميشه نسبت به بريده نگاه غضب آلود داشت!!<ref> <big>مناقب ابن شهرآشوب:ج ۲ ص ۲۵۲.</big></ref> | ||
== افشاگرى در مورد ابوبكر و عمر<ref>غدير در قرآن: ج ۱ ص ۲۲۷،۲۲۳.</ref>== | == افشاگرى در مورد ابوبكر و عمر<ref>غدير در قرآن: ج ۱ ص ۲۲۷،۲۲۳.</ref>== | ||
يكى از افرادى كه در مورد اهانت هاى ابوبكر و عمر در غدير افشاگرى نمود بريده اسلمى است. در مورد افشاگرى او دو مورد نقل شده است: | يكى از افرادى كه در مورد اهانت هاى [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبكر]] و عمر در غدير افشاگرى نمود بريده اسلمى است. در مورد افشاگرى او دو مورد نقل شده است: | ||
'''مورد اول''' | '''مورد اول''' | ||
امام باقر | [[امام باقر علیه السلام]] سخن مخفيانه ديگرى از [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]] و عمر در برابر منبر غدیر را چنين بيان فرموده اند: | ||
هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله در روز غدير على عليه السلام را منصوب كرد و فرمود: مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِىٌّ مَوْلاهُ، اللهمَّ والِ مَنْ والاهُ وَ عادِ مَنْ عاداهُ وَ احِبَّ مَنْ احَبَّهُ وَ ابْغِضْ مَنْ ابْغَضَهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ. | هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله در روز غدير على عليه السلام را منصوب كرد و فرمود: مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِىٌّ مَوْلاهُ، اللهمَّ والِ مَنْ والاهُ وَ عادِ مَنْ عاداهُ وَ احِبَّ مَنْ احَبَّهُ وَ ابْغِضْ مَنْ ابْغَضَهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ. | ||
خط ۳۷: | خط ۴۱: | ||
آن دو او را به خدا قسم دادند كه خبر ندهد، ولى او نپذيرفت و اعلام كرد كه گفته آنان را خبر خواهد داد. ابوبكر و عمر به او گفتند: هر تلاشى مى توانى انجام ده!! | آن دو او را به خدا قسم دادند كه خبر ندهد، ولى او نپذيرفت و اعلام كرد كه گفته آنان را خبر خواهد داد. ابوبكر و عمر به او گفتند: هر تلاشى مى توانى انجام ده!! | ||
بُرَيده نزد | بُرَيده نزد [[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|پیامبر صلی الله علیه و آله]] آمد و گفته آن دو را به حضرت خبر داد. پيامبر صلى الله عليه و آله سراغ آنان فرستاد و آنان را فرا خواند. وقتى آمدند و آن جوان را نزد حضرت ديدند فهميدند كه او خبر داده است. | ||
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: اى ابوبكر و اى عمر! چه باعث شد كه آن سخنان را بگوييد؟ | پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: اى ابوبكر و اى عمر! چه باعث شد كه آن سخنان را بگوييد؟ | ||
آنان به خداى لا اله الا هو قسم ياد كردند كه در اين باره چيزى نگفته اند! پيامبر صلى الله عليه و آله رو به جوان انصارى كرد و فرمود: اى برادر | آنان به خداى لا اله الا هو قسم ياد كردند كه در اين باره چيزى نگفته اند! پيامبر صلى الله عليه و آله رو به جوان انصارى كرد و فرمود: اى برادر [[انصار]]، چرا بر اين دو نفر دروغ نسبت دادى؟!! جوان انصارى چنان ناراحت شد كه آرزو كرد زمين او را فرو برده بود و او در اين باره چيزى نگفته بود، و در همان حال از خدا خواست كه صدق او را ثابت كند تا نزد پيامبرصلى الله عليه وآله شرمنده نشود. | ||
در همين حال [[جبرئیل]] نازل شد - در ساعتى كه معمولاً در آن ساعت نازل نمى شد - و اين آيه را بر پيامبر صلى الله عليه وآله نازل كرد: | |||
«يَحْلِفُونَ بِاللَّه ما قالُوا وَ لَقَدْ قالُوا كَلِمَةَ الْكُفْرِ بَعْدَ إِسْلامِهِمْ ...»<ref><big>توبه / ۷۴.</big></ref> - تا آخر آيه - : | |||
«به خدا قسم ياد مى كنند كه نگفته اند در حالى كه سخن [[کفّار|کفر]] را بعد از اسلامشان بر زبان جارى ساخته اند و تصميم بر كارى گرفتند كه به آن نرسيدند، و از چيزى ناراحت نبودند جز آنكه خدا و رسولش او را از فضل خويش مستغنى سازند. پس اگر توبه كنند براى آنان بهتر خواهد بود و اگر اعراض كنند خداوند آنان را به عذاب دردناكى در دنيا و آخرت معذب مى نمايد، و آنان در زمين دوست و ياورى نخواهند داشت».<ref> <big>الاصول الستةعشر (كتاب سلام بن ابىعمرة) : ص ۱۱۸.</big></ref> | |||
'''مورد دوم''' | '''مورد دوم''' | ||
پس از [[خطبه غدیر]] همه مردم براى | پس از [[خطبه غدیر]] همه مردم براى [[بیعت]] غدير وارد خیمه پيامبر صلى الله عليه و آله مى شدند و پس از [[بیعت]] با آن حضرت به خيمه على عليه السلام مى رفتند و در حالى كه «السَّلامُ عَلَيْكَ يا اميرَالْمُؤْمِنينَ» مى گفتند با آن حضرت دست مى دادند و بيعت مى كردند. | ||
ابوبكر و عمر هم وارد شدند و بيعت كردند و حتى «بَخٍ بَخٍ لَكَ يَابْنَ ابیطالِبٍ، اصْبَحْتَ مَوْلاىَ وَ مَوْلى كُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ» گفتند، ولى نفاق باطنى آن قدر اجازه نداد كه از در خيمه حضرت فاصله بگيرند، و گويى از زندانى آزاد شده باشند همانجا سخن ناروايى بر زبان آوردند كه بُريده اسلمى گفته آنان را شنيد و فوراً به حضرت گزارش داد. | ابوبكر و عمر هم وارد شدند و بيعت كردند و حتى «بَخٍ بَخٍ لَكَ يَابْنَ ابیطالِبٍ، اصْبَحْتَ مَوْلاىَ وَ مَوْلى كُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ» گفتند، ولى نفاق باطنى آن قدر اجازه نداد كه از در خيمه حضرت فاصله بگيرند، و گويى از زندانى آزاد شده باشند همانجا سخن ناروايى بر زبان آوردند كه بُريده اسلمى گفته آنان را شنيد و فوراً به حضرت گزارش داد. | ||
قسمت حساس اين ماجرا چنين است: ابوبكر و عمر از خيمه | قسمت حساس اين ماجرا چنين است: ابوبكر و عمر از خيمه [[امیرالمؤمنین (لقب)|امیرالمؤمنین علیه السلام]] خارج شدند در حالى كه دست در دست هم داشتند و در آن حال مى گفتند: | ||
«وَ اللَّه لا يُسَلَّمُ لَهُ شَيْئاً مِمّا قالَ ابَداً» : «به خدا قسم هرگز چيزى از آنچه گفت برايش با سلامتى به نتيجه نخواهد رسيد»! | |||
اين سخنِ آنان را نوجوانى از [[انصار]] شنيد و به آنان گفت: مگر پيامبر چه فرموده كه شما گفتيد: به سلامتى انجام نمى شود؟! | اين سخنِ آنان را نوجوانى از [[انصار]] شنيد و به آنان گفت: مگر پيامبر چه فرموده كه شما گفتيد: به سلامتى انجام نمى شود؟! | ||
خط ۵۹: | خط ۶۷: | ||
ابوبكر و عمر به او گفتند: تو را چه به اين سخنان؟! سراغ كارت برو! | ابوبكر و عمر به او گفتند: تو را چه به اين سخنان؟! سراغ كارت برو! | ||
بريده گفت: به خدا قسم براى خدا و رسولش دلسوزانه رفتار نكرده ام اگر از كنار اين مطلب بگذرم! گفتند: به خدا قسم، در اين صورت براى پيامبر قسم ياد خواهيم كرد و او ما را تصديق مى كند و تو را | بريده گفت: به خدا قسم براى خدا و رسولش دلسوزانه رفتار نكرده ام اگر از كنار اين مطلب بگذرم! | ||
گفتند: به خدا قسم، در اين صورت براى پيامبر قسم ياد خواهيم كرد و او ما را تصديق مى كند و تو را [[تکذیب]] مى نمايد. (با توجه به اينكه اين گفتگوها بيرون خيمه بيعت انجام مى شد) بريده گفت: به خدا قسم من از كنار خيمه پيامبر صلى الله عليه وآله حركت نخواهم كرد تا آنكه يا آن حضرت بيرون آيد و يا به من اجازه ورود داده شود. | |||
سپس به خيمه [[حضرت محمّد صلی الله علیه و آله|پیامبر صلی الله علیه و آله]] آمد و اجازه گرفت و داخل شد و گفت: | |||
پدر و مادرم به قربانت يا رسول الله، ابوبكر و عمر از نزد شما خارج شدند در حالى كه مى گفتند: به خدا قسم هرگز چيزى از آنچه گفت برايش به سلامتى به نتيجه نخواهد رسيد. | |||
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: تو را به خداى [[کعبه]] اين را گفتند؟! | |||
خداوند آنچه آنان گفتند، و سزاوارشان بود كه بگويند، به من خبر داده بود. آنان را نزد من آوريد. | خداوند آنچه آنان گفتند، و سزاوارشان بود كه بگويند، به من خبر داده بود. آنان را نزد من آوريد. | ||
خط ۷۱: | خط ۸۳: | ||
گفتند: قسم به خدايى كه جز او خدايى نيست، ما چيزى نگفتيم! | گفتند: قسم به خدايى كه جز او خدايى نيست، ما چيزى نگفتيم! | ||
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: به خدا قسم اين جوان از شما راستگوتر است، و خدا هم گفته شما را به من خبر داده است، و درباره اين انكار شما آيه اى از [[قرآن]] بر من نازل كرده است: | |||
«يَحْلِفُونَ بِاللَّه ما قالُوا وَ لَقَدْ قالُوا كَلِمَةَ الْكُفْرِ بَعْدَ إِسْلامِهِمْ ...».<ref>توبه / ۷۴. التحصين (ابن طاووس) : ص ۵۳۷ .</ref> | |||
نكته جالبى است كه خداوند همه اقدامات [[منافقین]] را به پيامبرش خبر داده بود، و حضرت از كوچكترين حركات آنان آگاه بود. از آن جالب تر اينكه حضرت به خود آنان اين مطلب را فرمود، و آنان به قدرى جَرىّ بودند كه با علم به خبر داشتن | نكته جالبى است كه خداوند همه اقدامات [[منافقین]] را به پيامبرش خبر داده بود، و حضرت از كوچكترين حركات آنان آگاه بود. | ||
از آن جالب تر اينكه حضرت به خود آنان اين مطلب را فرمود، و آنان به قدرى جَرىّ بودند كه با علم به خبر داشتن پيامبر صلى الله عليه و آله باز هم دست از اقدامات خود بر نمى داشتند، حتى در پشت خيمه اى كه حضرت در آن است و مراسم بيعت در آن انجام مى شود! | |||
=== بيعت در غدير<ref>غدير در قرآن: ج ۱ ص ۳۷۴-۳۷۷ . واقعه قرآنى غدير: ص ۱۲۰.</ref>=== | === بيعت در غدير<ref>غدير در قرآن: ج ۱ ص ۳۷۴-۳۷۷ . واقعه قرآنى غدير: ص ۱۲۰.</ref>=== | ||
پس از پايان [[خطابه غدیر(کتاب)|خطابه غدیر]] مراسم | پس از پايان [[خطابه غدیر(کتاب)|خطابه غدیر]] مراسم [[بیعت]] آغاز شد. دو خيمه در كنار هم بر پا شده و مردم براى بیعت صف بسته اند. | ||
صفى كه يكصد و بيست هزار نفر طى سه روز به نوبت وارد آن خواهند شد و با حضور در خيمه پيامبر صلى الله عليه و آله ابتدا با آن حضرت پيمان خواهند بست و سپس به خيمه اميرالمؤمنين عليه السلام مى آيند و با اقرار به صاحب اختيارى او بر خود، با او دست بيعت داده «السَّلامُ عَلَيْكَ يا اميرالمؤمنين» خواهند گفت. | |||
از اولين افراد از خواص مؤمنين كه براى بيعت حضور يافتند [[مقداد بن عمرو کندی|مقداد]] و [[سلمان فارسی(محمّدی)|سلمان]] و [[ابوذر غفاری|ابوذر]] بودند. | |||
از | پس از آنكه اين سه نفر با پيامبر صلى الله عليه و آله بيعت كردند به آنان فرمود: «به على به عنوان اميرالمؤمنين سلام كنيد» ، و آنان اين كار را انجام داده با آن حضرت نيز بيعت كردند. بعد از آنان به [[حذیفة بن یمان یمانی|حذیفه]] و ابن مسعود و [[عمار بن یاسر عنسی (ابوالیقظان)|عمار]] و بريده اسلمى همين دستور را دادند و آنان نيز [[بیعت]] كردند. | ||
در چنين شرايطى پيامبر صلى الله عليه وآله مقداد را براى بيعت به حضور پذيرفت و بعد از بيعت به او فرمود: برخيز و بر على به عنوان [[امیرالمؤمنین (لقب)|امیرالمؤمنین]] سلام كن. | |||
مقداد به خيمه [[امیرالمؤمنین علی علیه السلام|امیرالمؤمنین علیه السلام]] آمد و همان گونه بر حضرتش سلام داد و با او بيعت كرد. | |||
سپس سلمان آمد و پيامبر صلى الله عليه وآله به او هم فرمود: برخيز و بر على به عنوان اميرالمؤمنين سلام كن. او هم اين كار را انجام داد. | سپس سلمان آمد و پيامبر صلى الله عليه وآله به او هم فرمود: برخيز و بر على به عنوان اميرالمؤمنين سلام كن. او هم اين كار را انجام داد. | ||
خط ۹۱: | خط ۱۱۱: | ||
=== روايت حديث غدير<ref>چكيده عبقات الانوار (حديث غدير) : ص ۱۴۰.</ref>=== | === روايت حديث غدير<ref>چكيده عبقات الانوار (حديث غدير) : ص ۱۴۰.</ref>=== | ||
يكى از صحابه كه [[حدیث غدیر]] را نقل كرده بريدة بن خصيب اسلمى، ابوسهل (م ۶۳ ق) است. افراد و كتبى كه ذيلاً آورده مى شود | يكى از صحابه كه [[حدیث غدیر]] را نقل كرده بريدة بن خصيب اسلمى، ابوسهل (م ۶۳ ق) است. افراد و كتبى كه ذيلاً آورده مى شود [[حدیث غدیر]] را از بريده روايت كرده اند؛ بعضى به سند خود تا او و بعضى به نقل از كتب مصدر: «مستدرک حاكم» با دو سند، «حلية الاولياء»، ابن عبدالبرّ در «الاستيعاب»، مقتل خوارزمى، جزرى شافعى در «اسنى المطالب»، «تاريخ الخلفاء»، «الجامع الصغير»، «كنز العمال»، «مفتاح النجا»، «نزل الابرار»، «المنار».<ref>مستدرك حاكم: ج ۳ ص ۱۱۰. حلية الاولياء: ج ۴ ص ۲۳. الاستيعاب: ج ۲ ص ۴۷۳. اسنى المطالب (جزرى شافعى) : ص ۳. تاريخ الخلفاء: ص ۱۱۴. الجامع الصغير: ج ۲ ص ۵۵۵ . كنز العمال: ج ۶ ص ۳۹۷. نزل الابرار: ص ۲۰. المنار: ج ۴ ص ۴۶۴.</ref> | ||
=== شهادت بر عليه ابوبكر و عمر === | === شهادت بر عليه ابوبكر و عمر === | ||
پس از اتمام [[خطبه غدیر]] و مراسم بيعت همگانى به دستور پيامبر صلى الله عليه | پس از اتمام [[خطبه غدیر]] و مراسم بيعت همگانى به دستور پيامبر صلى الله عليه و آله، وقتى [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]] و [[عمر بن خطاب|عمر]] از خيمه [[بیعت]] فاصله گرفتند شعله هاى كينه زبانه كشيد. | ||
آن دو كلماتى كفرآميز گفتند كه بريده اسلمى شنيد و نزد پيامبر صلى الله عليه و آله شهادت داد. | |||
== منبع == | |||
دانشنامه غدیر،جلد ۵،صفحه ۸۱ | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
<references /> | |||
[[رده:اشخاص مرتبط با غدیر]] |
نسخهٔ کنونی تا ۲۶ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۹:۱۲
اتمام حجت بريده بر ابوبكر با غدير[۱]
در كنار آيات غدير، مى توان همه احاديث وارد شده در ارتباط غدير با قرآن را به نوعى اتمام حجت غديرى - قرآنى به حساب آورد.
به خصوص استشهاد به آيات قرآن در بسيارى از مواضع خطابه غدیر - آن هم از لسان پيامبر معظم صلى الله عليه و آله - بُعد ديگرى از جنبه قرآنى غدير را بيان مى كند.
آياتى كه در خطابه غدیر به عنوان شاهد يا تفسير قرآن آمده ۵۰ مورد است كه اهميت اين سند دائمى غدير را با پشتوانه قرآنى جلوه گر مى سازد.
با توجه به همين استناد ريشه اى غدير به قرآن، اتمام حجت ها و دفاع از حريم غدير با تكيه بر آيات قرآنى در طول چهارده از سوى پيامبر و ائمه علیهم السلام و اصحابشان صورت گرفته، كه از جمله آنها اتمام حجت هاى قرآنىِ بُرَيده اسلمى است:
«أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ» ناظر به ملک عظيم آل محمد است[۲]:
بريده اسلمى در ايام سقیفه نوجوانى تيزگوى بود كه اتفاقاً در روزهاى اول شهادت پيامبر صلى الله عليه و آله به سفر رفته بود. وقتى از سفر بازگشت و ابوبکر را بر فراز منبر پيامبر صلى الله عليه و آله ديد از تعجب دهانش باز ماند و آنچه را مى ديد باور نكرد.
لذا با صراحت و بدون ترس با ابوبكر روبرو شد و در برابر همه مردم با يادآورى غدير حجت را بر او و مردم تمام كرد.
او خطاب به ابوبكر گفت: تو در روز غدير از كسانى بودى كه به على بن ابى طالب «السَّلامُ عَلَيْكَ يا اميرَالْمُؤْمِنينَ» گفتى. آن روز در خاطرت هست يا فراموش كرده اى؟ ابوبکر گفت: به ياد دارم. بريده گفت: آيا براى احدى از مسلمين سزاوار است بر اميرالمؤمنين امارت داشته باشد؟!
عمر گفت: نبوت و امامت در يک خاندان جمع نمى شود! بريده در پاسخ اين آيه را خواند:
«أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلى ما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَيْنا آلَ إِبْراهِيمَ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ آتَيْناهُمْ مُلْكاً عَظِيماً»[۳]:
«بر مردم حسد مى برند نسبت به آنچه خداوند از فضل خويش به آنان عطا كرده است. ما به آل ابراهيم كتاب و حكمت داديم و به آنان مُلک عظيم عنايت كرديم» .
سپس گفت: بنابراين خداوند نبوت و ملک را براى آنان جمع كرده است. عمر غضب كرد و دستور داد او را از مسجد بيرون كردند؛ و هميشه نسبت به بريده نگاه غضب آلود داشت!![۴]
افشاگرى در مورد ابوبكر و عمر[۵]
يكى از افرادى كه در مورد اهانت هاى ابوبكر و عمر در غدير افشاگرى نمود بريده اسلمى است. در مورد افشاگرى او دو مورد نقل شده است:
مورد اول
امام باقر علیه السلام سخن مخفيانه ديگرى از ابوبکر و عمر در برابر منبر غدیر را چنين بيان فرموده اند:
هنگامى كه پيامبر صلى الله عليه و آله در روز غدير على عليه السلام را منصوب كرد و فرمود: مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِىٌّ مَوْلاهُ، اللهمَّ والِ مَنْ والاهُ وَ عادِ مَنْ عاداهُ وَ احِبَّ مَنْ احَبَّهُ وَ ابْغِضْ مَنْ ابْغَضَهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ.
ابوبكر و عمر مخفيانه گفتند: اين قدر كه مقامِ پست پسر عمويش را بالا مى برد هنوز به آرزوى خود نرسيده است.
اگر مى توانست او را پيامبر قرار دهد چنين مى كرد! به خدا قسم اگر هلاک شود او را از قصدى كه دارد دور مى كنيم!!
جوانى از انصار (بُرَيْده) سخن آن دو را شنيد و گفت: به خدا قسم سخن شما را شنيدم و به خدا قسم آنچه را گفتيد به پيامبر صلى الله عليه و آله خواهم رساند.
آن دو او را به خدا قسم دادند كه خبر ندهد، ولى او نپذيرفت و اعلام كرد كه گفته آنان را خبر خواهد داد. ابوبكر و عمر به او گفتند: هر تلاشى مى توانى انجام ده!!
بُرَيده نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و گفته آن دو را به حضرت خبر داد. پيامبر صلى الله عليه و آله سراغ آنان فرستاد و آنان را فرا خواند. وقتى آمدند و آن جوان را نزد حضرت ديدند فهميدند كه او خبر داده است.
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: اى ابوبكر و اى عمر! چه باعث شد كه آن سخنان را بگوييد؟
آنان به خداى لا اله الا هو قسم ياد كردند كه در اين باره چيزى نگفته اند! پيامبر صلى الله عليه و آله رو به جوان انصارى كرد و فرمود: اى برادر انصار، چرا بر اين دو نفر دروغ نسبت دادى؟!! جوان انصارى چنان ناراحت شد كه آرزو كرد زمين او را فرو برده بود و او در اين باره چيزى نگفته بود، و در همان حال از خدا خواست كه صدق او را ثابت كند تا نزد پيامبرصلى الله عليه وآله شرمنده نشود.
در همين حال جبرئیل نازل شد - در ساعتى كه معمولاً در آن ساعت نازل نمى شد - و اين آيه را بر پيامبر صلى الله عليه وآله نازل كرد:
«يَحْلِفُونَ بِاللَّه ما قالُوا وَ لَقَدْ قالُوا كَلِمَةَ الْكُفْرِ بَعْدَ إِسْلامِهِمْ ...»[۶] - تا آخر آيه - :
«به خدا قسم ياد مى كنند كه نگفته اند در حالى كه سخن کفر را بعد از اسلامشان بر زبان جارى ساخته اند و تصميم بر كارى گرفتند كه به آن نرسيدند، و از چيزى ناراحت نبودند جز آنكه خدا و رسولش او را از فضل خويش مستغنى سازند. پس اگر توبه كنند براى آنان بهتر خواهد بود و اگر اعراض كنند خداوند آنان را به عذاب دردناكى در دنيا و آخرت معذب مى نمايد، و آنان در زمين دوست و ياورى نخواهند داشت».[۷]
مورد دوم
پس از خطبه غدیر همه مردم براى بیعت غدير وارد خیمه پيامبر صلى الله عليه و آله مى شدند و پس از بیعت با آن حضرت به خيمه على عليه السلام مى رفتند و در حالى كه «السَّلامُ عَلَيْكَ يا اميرَالْمُؤْمِنينَ» مى گفتند با آن حضرت دست مى دادند و بيعت مى كردند.
ابوبكر و عمر هم وارد شدند و بيعت كردند و حتى «بَخٍ بَخٍ لَكَ يَابْنَ ابیطالِبٍ، اصْبَحْتَ مَوْلاىَ وَ مَوْلى كُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ» گفتند، ولى نفاق باطنى آن قدر اجازه نداد كه از در خيمه حضرت فاصله بگيرند، و گويى از زندانى آزاد شده باشند همانجا سخن ناروايى بر زبان آوردند كه بُريده اسلمى گفته آنان را شنيد و فوراً به حضرت گزارش داد.
قسمت حساس اين ماجرا چنين است: ابوبكر و عمر از خيمه امیرالمؤمنین علیه السلام خارج شدند در حالى كه دست در دست هم داشتند و در آن حال مى گفتند:
«وَ اللَّه لا يُسَلَّمُ لَهُ شَيْئاً مِمّا قالَ ابَداً» : «به خدا قسم هرگز چيزى از آنچه گفت برايش با سلامتى به نتيجه نخواهد رسيد»!
اين سخنِ آنان را نوجوانى از انصار شنيد و به آنان گفت: مگر پيامبر چه فرموده كه شما گفتيد: به سلامتى انجام نمى شود؟!
ابوبكر و عمر به او گفتند: تو را چه به اين سخنان؟! سراغ كارت برو!
بريده گفت: به خدا قسم براى خدا و رسولش دلسوزانه رفتار نكرده ام اگر از كنار اين مطلب بگذرم!
گفتند: به خدا قسم، در اين صورت براى پيامبر قسم ياد خواهيم كرد و او ما را تصديق مى كند و تو را تکذیب مى نمايد. (با توجه به اينكه اين گفتگوها بيرون خيمه بيعت انجام مى شد) بريده گفت: به خدا قسم من از كنار خيمه پيامبر صلى الله عليه وآله حركت نخواهم كرد تا آنكه يا آن حضرت بيرون آيد و يا به من اجازه ورود داده شود.
سپس به خيمه پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و اجازه گرفت و داخل شد و گفت:
پدر و مادرم به قربانت يا رسول الله، ابوبكر و عمر از نزد شما خارج شدند در حالى كه مى گفتند: به خدا قسم هرگز چيزى از آنچه گفت برايش به سلامتى به نتيجه نخواهد رسيد.
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: تو را به خداى کعبه اين را گفتند؟!
خداوند آنچه آنان گفتند، و سزاوارشان بود كه بگويند، به من خبر داده بود. آنان را نزد من آوريد.
آنان را آوردند و حضرت پرسيد: لحظاتى پيش چه گفتيد؟
گفتند: قسم به خدايى كه جز او خدايى نيست، ما چيزى نگفتيم!
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: به خدا قسم اين جوان از شما راستگوتر است، و خدا هم گفته شما را به من خبر داده است، و درباره اين انكار شما آيه اى از قرآن بر من نازل كرده است:
«يَحْلِفُونَ بِاللَّه ما قالُوا وَ لَقَدْ قالُوا كَلِمَةَ الْكُفْرِ بَعْدَ إِسْلامِهِمْ ...».[۸]
نكته جالبى است كه خداوند همه اقدامات منافقین را به پيامبرش خبر داده بود، و حضرت از كوچكترين حركات آنان آگاه بود.
از آن جالب تر اينكه حضرت به خود آنان اين مطلب را فرمود، و آنان به قدرى جَرىّ بودند كه با علم به خبر داشتن پيامبر صلى الله عليه و آله باز هم دست از اقدامات خود بر نمى داشتند، حتى در پشت خيمه اى كه حضرت در آن است و مراسم بيعت در آن انجام مى شود!
بيعت در غدير[۹]
پس از پايان خطابه غدیر مراسم بیعت آغاز شد. دو خيمه در كنار هم بر پا شده و مردم براى بیعت صف بسته اند.
صفى كه يكصد و بيست هزار نفر طى سه روز به نوبت وارد آن خواهند شد و با حضور در خيمه پيامبر صلى الله عليه و آله ابتدا با آن حضرت پيمان خواهند بست و سپس به خيمه اميرالمؤمنين عليه السلام مى آيند و با اقرار به صاحب اختيارى او بر خود، با او دست بيعت داده «السَّلامُ عَلَيْكَ يا اميرالمؤمنين» خواهند گفت.
از اولين افراد از خواص مؤمنين كه براى بيعت حضور يافتند مقداد و سلمان و ابوذر بودند.
پس از آنكه اين سه نفر با پيامبر صلى الله عليه و آله بيعت كردند به آنان فرمود: «به على به عنوان اميرالمؤمنين سلام كنيد» ، و آنان اين كار را انجام داده با آن حضرت نيز بيعت كردند. بعد از آنان به حذیفه و ابن مسعود و عمار و بريده اسلمى همين دستور را دادند و آنان نيز بیعت كردند.
در چنين شرايطى پيامبر صلى الله عليه وآله مقداد را براى بيعت به حضور پذيرفت و بعد از بيعت به او فرمود: برخيز و بر على به عنوان امیرالمؤمنین سلام كن.
مقداد به خيمه امیرالمؤمنین علیه السلام آمد و همان گونه بر حضرتش سلام داد و با او بيعت كرد.
سپس سلمان آمد و پيامبر صلى الله عليه وآله به او هم فرمود: برخيز و بر على به عنوان اميرالمؤمنين سلام كن. او هم اين كار را انجام داد.
سپس به ابوذر فرمود: برخيز و بر على به عنوان اميرالمؤمنين سلام كن. او هم بدون هيچ گفتگويى اين كار را انجام داد. سپس به حذیفه و ابن مسعود و عمار و بُرَيده اسلمى همين دستور را داد و آنان برخاستند و بدون هيچ گفتگويى امر آن حضرت را امتثال نمودند.[۱۰]
براى توضيح بيشتر مراجعه شود به عنوان: بيعت.
روايت حديث غدير[۱۱]
يكى از صحابه كه حدیث غدیر را نقل كرده بريدة بن خصيب اسلمى، ابوسهل (م ۶۳ ق) است. افراد و كتبى كه ذيلاً آورده مى شود حدیث غدیر را از بريده روايت كرده اند؛ بعضى به سند خود تا او و بعضى به نقل از كتب مصدر: «مستدرک حاكم» با دو سند، «حلية الاولياء»، ابن عبدالبرّ در «الاستيعاب»، مقتل خوارزمى، جزرى شافعى در «اسنى المطالب»، «تاريخ الخلفاء»، «الجامع الصغير»، «كنز العمال»، «مفتاح النجا»، «نزل الابرار»، «المنار».[۱۲]
شهادت بر عليه ابوبكر و عمر
پس از اتمام خطبه غدیر و مراسم بيعت همگانى به دستور پيامبر صلى الله عليه و آله، وقتى ابوبکر و عمر از خيمه بیعت فاصله گرفتند شعله هاى كينه زبانه كشيد.
آن دو كلماتى كفرآميز گفتند كه بريده اسلمى شنيد و نزد پيامبر صلى الله عليه و آله شهادت داد.
منبع
دانشنامه غدیر،جلد ۵،صفحه ۸۱
پانویس
- ↑ غدير در قرآن: ج ۳ ص ۳۵۴،۳۵۳. چهارده قرن با غدير: ص ۹۶.
- ↑ مناقب ابن شهرآشوب: ج ۲ ص ۲۵۲.
- ↑ نساء / ۵۴ .
- ↑ مناقب ابن شهرآشوب:ج ۲ ص ۲۵۲.
- ↑ غدير در قرآن: ج ۱ ص ۲۲۷،۲۲۳.
- ↑ توبه / ۷۴.
- ↑ الاصول الستةعشر (كتاب سلام بن ابىعمرة) : ص ۱۱۸.
- ↑ توبه / ۷۴. التحصين (ابن طاووس) : ص ۵۳۷ .
- ↑ غدير در قرآن: ج ۱ ص ۳۷۴-۳۷۷ . واقعه قرآنى غدير: ص ۱۲۰.
- ↑ بحار الانوار: ج ۳۶ ص ۱۲۶،۱۴۸ و ج ۳۷ ص ۳۱۱ ح ۴۳. اليقين: ص ۲۸۵. التحصين (ابن طاووس) : ص ۵۳۷ .
- ↑ چكيده عبقات الانوار (حديث غدير) : ص ۱۴۰.
- ↑ مستدرك حاكم: ج ۳ ص ۱۱۰. حلية الاولياء: ج ۴ ص ۲۳. الاستيعاب: ج ۲ ص ۴۷۳. اسنى المطالب (جزرى شافعى) : ص ۳. تاريخ الخلفاء: ص ۱۱۴. الجامع الصغير: ج ۲ ص ۵۵۵ . كنز العمال: ج ۶ ص ۳۹۷. نزل الابرار: ص ۲۰. المنار: ج ۴ ص ۴۶۴.