فهرست راویان حدیث غدیر از عالمان قرن سیزدهم هجری قمری

فهرست راویان حدیث غدیر از عالمان قرن سیزدهم هجری قمری شامل عالمان اهل سنتی است که در طرق صحیح مختلف روایت حدیث غدیر قرار دارند. به‌گفته عبدالحسین امینی در کتاب الغدیر توجه حدیث غدیر و اهتمام در حفظ، نقل و تبیین آن صرفاً به اصحاب و تابعین محدود نبوده؛ بلکه عالمان قرون بعد نیز در پاسداری و استمرار این سنت مهم دینی نهایت دقت و مراقبت را مبذول داشته‌اند.

به‌گفته امینی، بررسی منابع تاریخی نشان می‌دهد که در هر دوره، گروهی از حافظان حدیث با دقت علمی این واقعه را از پیشینیان دریافت کرده و پس از انجام تحقیقات لازم در صحت و اعتبار آن، با پذیرش و خضوع علمی به نسل بعد منتقل کرده‌اند. بدین‌سان، در هر قرن، شمار قابل توجهی از راویان و دانشمندان به عنوان شاهدان استمرار این روایت شناخته می‌شوند.

از نظر امینی، احاطه بر تمامی ناقلان و راویان این حدیث، بستگی به میزان توانایی و تلاش پژوهشگران در شناخت استادان علم حدیث دارد و این امر به وسعت کوشش و پژوهش آنان در این حوزه مرتبط است. با این حال عبدالحسین امینی فهرستی از راویان حدیث غدیر از عالمان قرن سیزدهم ارائه کرده که بر اساس سالمرگ فهرست شده است:

• ابوالفیض محمد بن محمد مرتضی حسینی زبیدی حنفی (درگذشت: ۱۲۰۵ق) که در ذیل لفظ مولی در لغت‌نامه خود، تاج العروس، حدیث غدیر را نقل کرده است.
• ابوالعرفان محمد بن علی صبّان شافعی (درگذشت: ۱۲۰۶ق) که در کتاب خود، إسعاف الراغبین فی سیرة المصطفی و فضائل أهل بیته الطاهرین پس از نقل حدیث غدیر می‌نویسد: این حدیث را سی تن از صحابه از پیغمبر صلی الله علیه و آله روایت نموده‌اند و بسیاری از طرق آن صحیح یا حسن است.
• شهاب‌الدین احمد بن عبدالقادر حفظی شافعی (درگذشت: ۱۲۳۳ق).
• رشیدالدین خان دهلوی (درگذشت: ۱۲۴۳ق) که در کتاب الفتح المبین فی فضایل اهل بیت سید المرسلین خود حدیث غدیر را نقل کرده است.
• محمدمبین بن محب احمد انصاری حنفی لکهنوی (درگذشت: قرن سیزدهم قمری).
• مولوی محمدسالم بن سلام‌الله حنفی بخاری دهلوی (درگذشت: قرن سیزدهم قمری) که حدیث غدیر را در کتاب خود اصول الایمان از براء بن عازب و زید بن ارقم نقل کرده است.
• قاضی محمد بن علی بن محمد شوکانی صنعانی (درگذشت: ۱۲۵۰ق). از او روایاتی در تفسیرش فتح القدیر درباره نزول آیه تبلیغ در حق امیرالمؤمنین علیه السلام در غدیر آمده است.
• مولوی ولی‌الله بن حبیب‌الله انصاری لکهنوی (درگذشت: ۱۲۷۰ق). او در کتاب خود مرآت المؤمنین فی مناقب اهل بیت سید المرسلین حدیث غدیر را از چند طریق نقل کرده است.
• شهاب‌الدین ابوالثناء سید محمود بن عبدالله حسینی آلوسی شافعی بغدادی (درگذشت: ۱۲۷۰ق) که علاوه بر حدیث غدیر و اظهارنظر درباره صحت آن، روایات مربوط به نزول آیه تبلیغ در شأن امیرالمؤمنین علیه السلام از او نقل شده است.
• شیخ محمد بن درویش حوت بیروتی شافعی (درگذشت: ۱۲۷۶ق) که در کتابش اسنی المطالب فی احادیث مختلفة المراتب نوشته که حدیث غدیر را صاحبان سنن، جز ابی‌داود، روایت کرده‌اند و احمد بن حنبل، نسائی و حاکم نیشابوری نیز آن را روایت کرده و بر آن صحه گذارده است.
• سلیمان بن ابراهیم حسینی بلخی قندوزی حنفی، معروف به خواجه کلان (درگذشت: ۱۲۹۴ق).
• سید احمد بن مصطفی قادین‌خانی رومی صوفی (درگذشت: ۱۳۰۶ق) مؤلف کتاب هدایة المرتاب فی فضایل الاصحاب که شعر امیرالمؤمنین علیه السلام درباره غدیر را روایت کرده است.
• مولوی حیدرعلی بن محمدحسن هندی فیض‌آبادی (درگذشت: ۱۲۹۹ق) که حدیث غدیر را در کتاب منتهی الکلام خود از احمد بن حنبل و ابن‌ماجه نقل کرده است.

جستارهای وابسته

• فهرست راویان حدیث غدیر از عالمان قرن دوازدهم هجری قمری
• فهرست راویان حدیث غدیر از عالمان قرن چهاردهم هجری قمری

پانویس

منابع

• أسنی المطالب فی أحادیث مختلفة المراتب؛ محمد بن درویش حوت بیروتی، تحقیق: قاسم ابوالحسن کستی، ۱۴۲۹ق.
• تاج العروس من جواهر القاموس؛ محمد بن محمد حسینی زبیدی، تحقیق:علی شیری، بیروت: دار الفکر، ۱۴۱۴ق.
• الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب؛ عبدالحسین امینی، قم: مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة، ۱۴۱۶ق.
• إسعاف الراغبین فی سیرة المصطفی و فضائل أهل بیته الطاهرین؛ محمد بن علی صبان، تحقیق: صلاح الدین شامی، کویت: مبرة الآل و الاصحاب، ۱۴۴۳ق.
• فتح القدیر؛ محمد بن علی بن محمد بن عبدالله شوکانی یمنی، دمشق: دار ابن کثیر و دار الکلم الطیب، ۱۴۱۴ق.