فهرست راویان حدیث غدیر از عالمان قرن چهاردهم هجری قمری

فهرست راویان حدیث غدیر از عالمان قرن چهاردهم هجری قمری شامل عالمان اهل سنتی است که در طرق صحیح مختلف روایت حدیث غدیر قرار دارند. به‌گفته عبدالحسین امینی در کتاب الغدیر توجه حدیث غدیر و اهتمام در حفظ، نقل و تبیین آن صرفاً به اصحاب و تابعین محدود نبوده؛ بلکه عالمان قرون بعد نیز در پاسداری و استمرار این سنت مهم دینی نهایت دقت و مراقبت را مبذول داشته‌اند.

به‌گفته امینی، بررسی منابع تاریخی نشان می‌دهد که در هر دوره، گروهی از حافظان حدیث با دقت علمی این واقعه را از پیشینیان دریافت کرده و پس از انجام تحقیقات لازم در صحت و اعتبار آن، با پذیرش و خضوع علمی به نسل بعد منتقل کرده‌اند. بدین‌سان، در هر قرن، شمار قابل توجهی از راویان و دانشمندان به عنوان شاهدان استمرار این روایت شناخته می‌شوند.

از نظر امینی، احاطه بر تمامی ناقلان و راویان این حدیث، بستگی به میزان توانایی و تلاش پژوهشگران در شناخت استادان علم حدیث دارد و این امر به وسعت کوشش و پژوهش آنان در این حوزه مرتبط است. با این حال عبدالحسین امینی فهرستی از راویان حدیث غدیر از عالمان قرن سیزدهم ارائه کرده که بر اساس سالمرگ فهرست شده است:

• سید احمد بن زینی بن احمد دحلان حسنی هاشمی مکی شافعی (درگذشت: ۱۳۰۴ق) که روایتی درباره رخداد تهنیت از او نقل شده است.
• سید احمد بن مصطفی قادین‌خانی رومی صوفی (درگذشت: ۱۳۰۶ق) مؤلف کتاب هدایة المرتاب فی فضایل الاصحاب که شعر امیرالمؤمنین علیه السلام درباره غدیر را روایت کرده است.
• سید مؤمن بن حسن مؤمن شبلنجی (درگذشت: پس از ۱۳۲۰ق) مؤلف کتاب نور الابصار فی مناقب آل بیت النبی المختار که حدیثی از او درباره نزول آیات ۱ تا ۳ سوره معارج پیرامون رخداد غدیر از او نقل شده است.
• شیخ محمد عبده بن حسن خیرالله مصری (درگذشت: ۱۳۲۳ق). او حدیث نزول آیه تبلیغ درباره امیرالمؤمنین علیه السلام پیرامون قضیه غدیر را روایت کرده است.
• سید عبدالحمید بن عبدالله آلوسی بغدادی شافعی (درگذشت: ۱۳۲۴ق)، صاحب کتاب نثر اللئالی فی شرح نظم الامالی که حدیث غدیر را از فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام به‌شمار آورده است.
• عبدالمسیح بن فتح‌الله انطاکی حلبی مصری (درگذشت: ۱۳۴۱ق).
• قاضی بهلول بهجت افندی شافعی (درگذشت: ۱۳۵۰ق).
• ابوالحاسن یوسف بن اسماعیل نبهانی بیروتی (درگذشت: ۱۳۵۰ق) که حدیث مناشده رحبه در آثار او نقل شده است.
• احمد نسیم مصری (درگذشت: ۱۳۵۶ق) که داستان غدیر را در حاشیه بر دیوان مهیار نقل کرده است.
• شیخ محمد حبیب‌الله بن عبدالله یوسفی شنقیطی (درگذشت: ۱۳۶۳ق) در کتاب خود کفایه الطالب لمناقب علی ابن ابی‌طالب علیه السلام حدیث غدیر، حدیث مناشده رحبه و حدیث رکبان را از چند طریق نقل کرده است.
• دکتر احمد فرید رفاعی (درگذشت: قرن چهاردهم قمری) در حاشیه خود بر معجم الادباء دو بیت امیرالمؤمنین علیه السلام را درباره غدیر ذکر کرده است.
• احمد زکی عدوی مصری (درگذشت: قرن چهاردهم قمری). او حواشی بسیاری بر کتاب‌های مختلف نگاشته و در حواشی کتاب الاغانی به نقل داستان غدیر پرداخته است.
• حسین علی اعظمی بغدادی (درگذشت: ۱۳۷۵ق) که به مؤلف الغدیر گزارش داده که کتابی درباره امیرالمؤمنین علیه السلام نگاشته و از حدیث غدیر در آن یاد کرده است.
• سید علی جلال‌الدین حسینی مصری (درگذشت: قرن چهاردهم قمری) که حدیث غدیر را در کتابش الحسین علیه السلام آورده است.
• محمد محمود رافعی مصری (درگذشت: قرن چهاردهم قمری)، شارح هاشمیات کمیت بن زیاد اسدی، که حدیث غدیر را درشرح بیتی از کمیت نقل کرده است.
• محمد شاکر خیاط نابلسی ازهری مصری (درگذشت: قرن چهاردهم قمری)، شارح هاشمیات کمیت، که حدیث غدیر را درشرح بیتی از کمیت نقل کرده است.
• عبدالفتاح عبدالمقصود مصری (درگذشت: قرن چهاردهم قمری) صاحب کتاب الامام علی علیه السلام که در تقریظ خود بر الغدیر حدیث غدیر را نقل کرده است.
• شیخ محمد سعید دحدوح (درگذشت: قرن چهاردهم قمری) که در نامه‌ای حدیث غدیر را نقل کرده است.
• صفا خلوصی (درگذشت: قرن چهاردهم قمری)، استاد دانشگاه در لندن، که داستان غدیر را در نامه که به مؤلف الغدیر نوشته حدیث غدیر را مسلم دانسته است.
• حافظ مجتهد ناصر السنه شهاب‌الدین ابوالفیض احمد بن محمد بن صدیق (درگذشت: ۱۳۸۰ق). او داستان غدیر را در کتاب مهم خود تشنیف الآذان از طریق پنجاه و چهار تن از صحابه نقل کرده است.

جستارهای وابسته

• فهرست راویان حدیث غدیر از عالمان قرن سیزدهم هجری قمری
• فهرست راویان حدیث غدیر از عالمان قرن دوم هجری قمری

پانویس

منابع

• الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب؛ عبدالحسین امینی، قم: مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة، ۱۴۱۶ق.
• معجم الادباء؛ یاقوت بن عبدالله حموی، تعلیقات: احمد فرید رفاعی، قاهره: دار المأمون، ۱۳۵۵ق.
• نثر اللئالی فی شرح نظم الامالی؛ عبدالحمید بن عبدالله آلوسی، عمان (اردن): دار الفتح، ۱۴۴۳ق.