آيه ۷ مجادله و غدیر: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی غدیر
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
== آيه«أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّه يَعْلَمُ ما فِى السَّماواتِ وَ ما فِى الْأَرْضِ...»<ref>مجادله /  ۷. غدير در قرآن: ج ۱ ص ۲۵۰ - ۲۵۳. واقعه قرآنى غدير: ص ۵۲ . </ref>==
{{جعبه اطلاعات آیه
از جمله آياتى كه در سفر [[حجةالوداع]] و پس از اتمام مراسم حج در [[مکّه|مکه]] بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد در مورد نجواى شيطانى اصحاب صحيفه و پيش از آيه «إِنَّمَا النَّجْوى مِنَ الشَّيْطانِ لِيَحْزُنَ الَّذِينَ آمَنُوا...»<ref>مجادله /  ۱۰.</ref> بود.
| عرض =  
| تصویر = آیه ۷ سوره مجادله.png
| اندازه تصویر =
| توضیح_تصویر =
| عنوان = آيه ۷ مجادله و غدیر
| سوره = مجادله
| آیه = ۷
| جزء = ۲۸
| شأن نزول =  
| مکان نزول = مدینه
| موضوع = نجواى شيطانى اصحاب صحيفه ملعونه درباره نگارش این صحیفه علیه غدیر
| صوت =صوت ۷ مجادله.mp3 .mp3
| ترجمه صوتی = ترجمه آیه ۷ مجادله.mp3
}}
'''آیه ۷ سوره مجادله''' آیه‌ای علیه نجواى شيطانى اصحاب [[صحیفه ملعونه اول|صحيفه ملعونه]] برای نگارش این صحیفه علیه غدیر.


براى آنكه معلوم شود خدا و پيامبر گرامى اسلام ‏صلى الله عليه و آله از توطئه منافقين اطلاع دارند، و در پرونده تاريک آنان براى روز قيامت ثبت و ضبط شده است، آيه ۷سوره مجادله نازل شد:
موقعیت تاریخی نزول آیه ۷ سوره مجادله چنین توصیف شده است: با پایان مراسم حجة الوداع و بازگشت به مکه و آماده‌شدن مسلمانان برای حرکت به‌سوی غدیر، توطئه‌‏هاى [[منافقین|منافقين]] توسط سران آنان علیه برنامه غدیر از يک نجوى (گفت‌وگوى سِرّى) آغاز شد. آنان پس از آنكه بر سر اصل مسئله به توافق رسيدند براى تثبیت کار خود داخل [[کعبه|كعبه]] رفتند و پيمان‌نامه‌‏اى نوشتند و همگى آن را امضا كردند و امين و شاهد خود را [[ابوعبیده جرّاح|ابوعبیده جراح]] قرار دادند. سپس، آن عهدنامه را در كعبه، زير خاک، پنهان کردند.


«اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما فِى السَّماواتِ وَ ما فِى الاَرْضِ ما يَكُونُ مِنْ نَجْوى ثَلاثَةٍ اِلاّ هُوَ رابِعُهُمْ وَ لا خَمْسَةٍ اِلاّ هُوَ سادِسُهُمْ وَ لا اَدْنى مِنْ ذلِكَ وَ لا اَكْثَرَ اِلاّ هُوَ مَعَهُمْ اَيْنَما كانُوا ثُمَّ يُنَبِّئُهُمْ بِما عَمِلُوا يَوْمَ الْقِيامَةِ اِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَىْ‏ءٍ عَليمٌ»:
محققان از روايات مربوط به تفسير آيه ۷ سوره مجادله دو نکته برداشت کرده‌اند: اینکه امضاكنندگان [[صحیفه ملعونه اول|صحيفه ملعونه]] در حقيقت قراردادى بر ضد خدا در خانه خدا امضا كردند؛ زیرا ولايت على‏ عليه السلام به امر الهى بوده است؛ اینکه در نگارش این صحیفه [[عمر بن خطاب]] نقش محوری داشت.


«آيا نمى‏ بينى كه خداوند آنچه در آسمان‏ ها و زمين است مى‏ داند. هيچ نجواى سه نفرى نمى‏ شود مگر آنكه خدا چهارمى آنان است، و هيچ نجواى پنج نفرى نمى‏ شود مگر آنكه خدا ششمى آنان است و كمتر و بيشتر از اين عدد نجوايى اتفاق نمى ‏افتد مگر آنها هر كجا باشند خدا همراه آنان است، سپس روز قيامت آنان را به آنچه انجام داده ‏اند خبر مى‏ دهد. خداوند به هر چيزى عالم است».<ref>بحار الانوار: ج ۱۷ ص ۲۹ و ج ۲۸ ص ۸۵ و ج ۳۷ ص ۸۵ .</ref>
== آیه‌ای درباره اصحاب صحیفه ==
آیه ۷ سوره مجادله از جمله آياتى دانسته شده كه در سفر [[حجةالوداع]] و پس از اتمام مراسم حج در [[مکّه|مکه]] بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد. این آیه در مورد نجواى شيطانى اصحاب [[صحیفه ملعونه اول|صحيفه ملعونه]] و پيش از آيه ۱۰ سوره مجادله نازل شده بود.<ref>بحار الانوار، ج ۱۷، ص ۲۹، ح ۷ و ج ۲۸، ص ۸۵ .</ref>


اين آيات از دو بُعد قابل بررسى است:
براى آنكه معلوم شود خدا و پيامبر ‏صلى الله عليه و آله از توطئه [[منافقین|منافقان]] اطلاع دارند و در پرونده آنان براى روز قيامت ثبت شده است، آيه ۷ سوره مجادله نازل شد: {{قرآن|اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما فِى السَّماواتِ وَ ما فِى الاَرْضِ ما يَكُونُ مِنْ نَجْوى ثَلاثَةٍ اِلاّ هُوَ رابِعُهُمْ وَ لا خَمْسَةٍ اِلاّ هُوَ سادِسُهُمْ وَ لا اَدْنى مِنْ ذلِكَ وَ لا اَكْثَرَ اِلاّ هُوَ مَعَهُمْ اَيْنَما كانُوا ثُمَّ يُنَبِّئُهُمْ بِما عَمِلُوا يَوْمَ الْقِيامَةِ اِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَىْ‏ءٍ عَليمٌ|ترجمه=آيا ندانسته‌اى كه خدا آنچه را كه در آسمان‌ها و آنچه را كه در زمين است مى‌داند؟ هيچ گفت‌وگوى محرمانه‌اى ميان سه تن نيست، مگر اينكه او چهارمين آنهاست، و نه ميان پنج تن مگر اينكه او ششمين آنهاست، و نه كمتر از اين [عدد] و نه بيشتر، مگر اينكه هر كجا باشند او با آنهاست. آنگاه روز قيامت آنان را به آنچه كرده‌اند آگاه خواهد گردانيد، زيرا خدا به هر چيزى داناست}}.


=== موقعيت تاريخى ===
== موقعيت تاريخى نزول آیه ==
مراسم حج به پايان رسيده و كاروان به مكه بازگشته است. با توقفى كوتاه مردم راه غدير را در پيش خواهند گرفت و كسى در مكه نمى‏ ماند.
موقعیت تاریخی نزول آیه ۷ سوره مجادله چنین توصیف شده است: با پایان مراسم حجة الوداع و بازگشت به مکه و آماده‌شدن مسلمانان برای حرکت به‌سوی غدیر، توطئه‌‏هاى [[منافقین|منافقين]] توسط سران آنان علیه برنامه غدیر از يک نجوى (گفت‌وگوى سِرّى) آغاز شد. آنان پس از آنكه بر سر اصل مسئله به توافق رسيدند براى تثبیت کار خود داخل [[کعبه|كعبه]] رفتند و پيمان‌نامه‌‏اى نوشتند و همگى آن را امضا كردند و امين و شاهد خود را [[ابوعبیده جرّاح|ابوعبیده جراح]] قرار دادند. سپس، آن عهدنامه را در كعبه، زير خاک، پنهان کردند.


در اين گير ودار ريشه توطئه ‏هاى منافقين و به عبارت دقيق‏ تر انعقاد نطفه آن توسط رؤساى آنان، از يک نجوى و گفتگوى سِرّى آغاز شد.
محور اصلى اين پيمان [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]] و [[عمر بن خطاب|عمر]] بودند و ابوعبيده هم شاهد آن بود. افراد ديگرى نيز به آن پيوستند كه قبل از همه [[معاذ بن جبل]] و [[سالم مولی|سالم مولى ابى‏‌حذيفة]] بودند. [[عبدالرحمن بن عوف قرشی (ابومحمد)|عبدالرحمن بن عوف]] و [[مغیرة بن شعبه]] نيز نفرات بعدى بودند تا آنكه با پيوستن [[عثمان بن عفّان|عثمان]]، [[معاویة بن ابی سفیان|معاویه]]، [[عمرو بن عاص|عمرو عاص]]، [[ابوهریره]]، [[طلحة بن عبیدالله تمیمی|طلحه]]، [[سعد بن ابی وقاص (ابواسحاق)|سعد بن ابی‏‌وقاص]] و [[ابوموسی اشعری]] عدد آنان به ۱۴ نفر رسيد. آنان کسانی هستند که در نقشه قتل پيامبر صلى الله عليه و آله در كوه هَرشى شركت كردند. سپس بيست نفر ديگر به آنان اضافه شدند كه در مدينه [[صحیفه ملعونه دوم|صحيفه ملعونه دوم]] را در خانه ابوبكر امضا كردند.<ref>غدیر در قرآن، ج۱، ص۲۵۰-۲۵۱.</ref>


آنان پس از آنكه بر سر اصل مسئله به توافق رسيدند براى محكم كارى داخل كعبه رفتند و پيمان نام ه‏اى نوشتند و همگى آن را امضا كردند و امين و شاهد خود را [[ابوعبیده جرّاح|ابوعبیده جراح]] قرار دادند، و آن عهدنامه را در كعبه زير خاک پنهان ساختند.
=== روایاتی درباره توصیف موقعیت تاریخی نزول ===
روایاتی درباره توصیف موقعیت تاریخی نزول آیه ۷ سوره مجادله در منابع آمده است:


محور اصلى اين پيمان [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]] و [[عمر بن خطاب|عمر]] بودند و ابوعبيده هم شاهد آن بود. افراد ديگرى نيز بدان پيوستند كه قبل از همه [[معاذ بن جبل]] و سالم مولى ابى‏ حذيفة بود.
* [[امام باقر علیه السلام]] هسته مركزى صحيفه ملعونه اول را كه شأن نزول آيه است، با تطبيق بر آيه توصيف کرده است. راوى از امام درباره آیه «هيچ نجواى سه‌نفرى نيست مگر اينكه او چهارمى آنان است» پرسید. حضرت فرمود منظور [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبكر]] و عمر است و [[ابوعبیده جرّاح|ابوعبيده جراح]] امين آنان بوده، آنگاه كه جمع شدند و درون كعبه رفتند و بين خود عهدنامه‏‌اى نوشتند كه  «اگر محمد از دنيا رفت امر خلافت تا ابد به خاندان او باز نگردد».<ref>تفسير القمى، ج۲، ص۳۵۶؛ بحارالانوار،‌ ج۱۷، ص۲۹، ح۷؛ بحارالانوار، ج۲۸، ص۸۵.</ref>
* [[امام صادق ‏علیه السلام]]: اين آيه درباره ابوبكر و [[عمر بن خطاب|عمر]] و [[معاذ بن جبل]] و ابوعبيده جراح و [[عبدالرحمن بن عوف قرشی (ابومحمد)|عبدالرحمن بن عوف]] و [[سالم مولى ابى‏‌حذيفه]] و [[مغیرة بن شعبه|مغيرة بن شعبه]] نازل شده است كه آن پيمان‏‌نامه را بين خود نوشتند و ميثاق بستند و از يكديگر پيمان گرفتند كه: «اگر محمد از دنيا رفت، هرگز نگذاريم هم خلافت و هم نبوت در بنى‌هاشم باشد». خداوند عزوجل هم اين آيه را درباره آنان نازل كرد.<ref>الكافى، ج۸، ص۱۷۹-۱۸۰؛ بحارالانوار، ج۲۸، ص۱۲۳. </ref>
* در روايت ديگرى از ابن‏‌عباس نزول اين آيه مربوط به زمانى است كه بزرگان قريش معاهده‌ نوشتند و در آن بر قتل على ‏عليه السلام هم‌پيمان شدند و آن نوشته را به [[ابوعبیده جرّاح|ابوعبيده جراح]] سپردند. پيامبر صلى الله عليه و آله آن پيمان‌نامه را از ابوعبيده مطالبه كرد و او آن را تحويل داد.<ref>الصراط المستقيم، ج۱، ص۲۹۶. </ref>
* در روايت ديگرى از [[سلمة بن کهیل حضرمی (ابویحیی)|سلمة بن كهيل]] و سليمان اقطَع آمده است كه این آیه درباره آن گروهى است كه در بين خود پيمان بستند كه خلافت را به على‏ عليه السلام ندهند.<ref>غدیر در قرآن، ج۱، ص۲۵۲.</ref>


[[عبدالرحمن بن عوف قرشی (ابومحمد)|عبدالرحمن بن عوف]] و [[مغیرة بن شعبه]] نيز نفرات بعدى بودند تا آنكه با پيوستن [[عثمان بن عفّان|عثمان]] و [[معاویة بن ابی سفیان|معاویه]] و [[عمرو بن عاص|عمرو عاص]] و [[ابوهریره]] و [[طلحة بن عبیدالله تمیمی|طلحه]] و [[سعد بن ابی وقاص (ابواسحاق)|سعد بن ابی‏ وقاص]] و [[ابوموسی اشعری]] عدد آنان به ۱۴ نفر رسيد كه در نقشه قتل پيامبر صلى الله عليه و آله در كوه هَرشى شركت كردند، و سپس بيست نفر ديگر به آنان اضافه شدند كه در مدينه صحيفه ملعونه دوم را در خانه ابوبكر امضا كردند.
== تحليل اعتقادى آیه ==
محققان از روايات مربوط به تفسير آيه ۷ سوره مجادله دو نکته برداشت کرده‌اند:


خداوند با نزول ۹ آيه پى در پى جوانب مختلف اين توطئه را مورد نكوهش قرار داد و آن را در متن قرآن ثبت كرد.
=== قراردادی علیه خدا در خانه خدا ===
امضاكنندگان [[صحیفه ملعونه اول|صحيفه ملعونه]] در حقيقت قراردادى بر ضد خدا امضا كردند؛ زیرا ولايت على‏ عليه السلام به امر الهى بوده است. اينكه درباره صحيفه آیه ۷ سوره مجادله نازل شده به این معناست كه هركس در هر كجاى عالم كارى سِرّى انجام دهد خداوند از آن خبر دارد و كسى نمى‏‌تواند آن را از خدا مخفى كند. پس چگونه است که اصحاب صحيفه تلاش کردند در خانه خدا اقدامی علیه خدا  از او پنهان کنند.<ref>غدیر در قرآن، ج۱، ص۲۵۲.</ref>


[[امام باقر علیه السلام]] هسته مركزى صحيفه ملعونه اول را كه شأن نزول آيه «إِنَّمَا النَّجْوى» هستند، با تطبيق بر آيه توصيف فرموده است.
=== عملكرد شيطانى اصحاب صحيفه ===
در روايت امام باقر عليه السلام [[آیه ۱۰ مجادله و غدیر|آیه ۱۰ سوره مجادله]] به [[عمر بن خطاب|عمر]] تفسير شده است. يعنى در چنين نجوايى كه بر عليه خلافت شد نيازى به ابلیس نبود و خود عمر با شيطنتى كه داشت بالاتر از [[شیطان]] عمل مى‏‌كرد. از همين كلام [[امام باقر علیه السلام]] نتيجه گرفته مى‏‌شود كه مؤسس اساس غصب خلافت و نقطه آغاز همه اقدامات ضد ولايت [[معصومین علیهم السلام|اهل ‏بیت ‏علیهم السلام]] عمر بن الخطاب است؛ اين نجوى از ابوبكر و عمر آغاز شد و سپس افراد ديگر اضافه شدند. طبق فرموده حضرت، اين عمر بوده كه [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبكر]] را هم تحريک كرده و از يک نفر به دو نفر رسانده است.<ref>غدير در قرآن، ج۱، ص۲۵۳؛ واقعه قرآنى غدير، ص۵۲.</ref>


راوى از امام درباره آيه دهم سوره مجادله «إِنَّمَا النَّجْوى مِنَ الشَّيْطانِ»:
== پانویس ==
 
{{پانویس}}
«سخن سِرّى و در گوشى از شيطان است» سؤال مى ‏كند. حضرت مى‏ فرمايد: منظور عمر است.
 
سپس درباره آيه هفتم آن سوره سؤال مى‏ كند:«ما يَكُونُ مِنْ نَجْوى ثَلاثَةٍ إِلاَّ هُوَ رابِعُهُمْ»: «هيچ نجواى سه نفرى نيست مگر اينكه او چهارمى آنان است».
 
حضرت مى ‏فرمايد: منظور ابوبكر و عمر است و ابوعبيده جراح امين آنان بوده، آنگاه كه جمع شدند و درون كعبه رفتند و بين خود عهدنامه‏ اى نوشتند كه «انْ ماتَ مُحَمَّدٌ انْ لا يَرْجِعَ الامْرُ فيهِمْ ابَداً»: «اگر محمد از دنيا رفت امر خلافت تا ابد به خاندان او باز نگردد».<ref>بحار الانوار: ج ۱۷ ص ۲۹ ح ۷ و ج ۲۸ ص ۸۵ و ج ۳۷ ص ۸۵ ح ۲. تفسير القمى: ج ۲ ص ۳۵۶.</ref>
 
[[امام صادق ‏علیه السلام]] نيز درباره شأن نزول آيه «ما يَكُونُ مِنْ نَجْوى ثَلاثَةٍ ...» مى ‏فرمايد: اين آيه درباره ابوبكر و عمر و معاذ بن جبل و ابوعبيده جراح و عبدالرحمن بن عوف و سالم مولى ابى‏ حذيفه و مغيرة بن شعبه نازل شده است كه آن پيمان‏ نامه را بين خود نوشتند و ميثاق بستند و از يكديگر پيمان گرفتند كه:
 
«لَئِنْ مَضى مُحَمَّدٌ لا تَكُونُ الْخِلافَةُ فى بَنى ‏هاشِمٍ وَ لاَ النُّبُوَّةَ ابَداً»: «اگر محمد از دنيا رفت هرگز نگذاريم هم خلافت و هم نبوت در بنى هاشم باشد». خداوند عزوجل هم اين آيه را درباره آنان نازل كرد.<ref>بحار الانوار: ج ۲۸ ص ۱۲۳. الكافى: ج ۸ (روضه) ص ۱۷۹.</ref>
 
در روايت ديگرى از ابن‏ عباس نزول اين آيه مربوط به زمانى است كه بزرگان قريش معاهده نامه ‏اى نوشتند و در آن بر قتل على ‏عليه السلام هم پيمان شدند، و آن نوشته را به ابوعبيده جراح سپردند.
 
آيه «ما يَكُونُ مِنْ نَجْوى ثَلاثَةٍ إِلاَّ هُوَ رابِعُهُمْ ...»: «هيچ نجواى سه نفره‏اى نيست مگر آنكه خداوند چهارمى آنان است» نازل شد.
 
پيامبر صلى الله عليه و آله آن پيمان نامه را از ابوعبيده مطالبه كرد و او آن را تحويل داد».<ref>الصراط المستقيم: ج ۱ ص ۲۹۶. همچنين مراجعه شود به كتاب: غدير در قرآن: ج ۱ ص ۲۳۶ ۲۳۵،</ref> كه نزول آيه «يَحْلِفُونَ بِاللَّه ما قالُوا ...» در همين مورد ذكر شده است.
 
در روايت ديگرى از سلمة بن كهيل و سليمان اقطَع آمده است كه آيه «ما يَكُونُ مِنْ نَجْوى ثَلاثَةٍ ...» درباره آن گروهى است كه در بين خود پيمان بستند كه خلافت را به على‏ عليه السلام ندهند.<ref>مثالب النواصب (ابن شهرآشوب) نسخه خطى: ص ۹۲.</ref>
 
=== تحليل اعتقادى ===
آنچه از روايات فوق در تفسير آيه استفاده مى‏ شود دو نكته است:
 
==== الف) مخفى كردن از خدا؟ ====
امضاكنندگان صحيفه ملعونه در حقيقت قرار دادى بر ضد خدا امضا كردند، چرا كه ولايت على‏ عليه السلام به امر الهى است.
 
اينكه درباره صحيفه نازل شده كه «ما يَكُونُ مِنْ نَجْوى ثَلاثَةٍ إِلاَّ هُوَ رابِعُهُمْ»، منظور اين است كه هر كس در هر كجاى عالم كارى سِرّى انجام دهد خداوند از آن خبر دارد و كسى نمى‏ تواند سخنى يا كارى را از خدا مخفى كند. آيا تعجب‏ آور نيست كه اصحاب صحيفه -  آن هم در خانه خدا و درون كعبه -  در فكر كتمان اقدام ضد خدائى خود از خدا هستند؟!
 
==== ب) عملكرد شيطانى اصحاب صحيفه ====
در روايت امام باقر عليه السلام «إِنَّمَا النَّجْوى مِنَ الشَّيْطانِ» به عمر تفسير شده است. يعنى در چنين نجوايى كه بر عليه خلافت شد نيازى به ابلیس نبود، و خود عمر با شيطنتى كه داشت بالاتر از [[شیطان]] عمل مى‏ كرد؛ و از همين تطبيق آيه مهر «شيطانى بودن» بر پيشانى عمر نقش مى ‏بندد.
 
از همين كلام [[امام باقر علیه السلام]] نتيجه گرفته مى‏ شود كه مؤسس اساس غصب خلافت و نقطه آغاز همه اقدامات ضد ولايت [[معصومین علیهم السلام|اهل ‏بیت ‏علیهم السلام]] عمر بن الخطاب است؛ اين نجوى از ابوبكر و عمر آغاز شد، و سپس افراد ديگر اضافه شدند. طبق فرموده حضرت اين عمر بوده كه ابوبكر را هم تحريک كرده و از يک نفر به دو نفر رسانده است.


== پانویس ==
==منابع==
<references />
{{منابع}}
* '''بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار'''؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
* '''تفسير القمی‏'''؛ على بن ابراهيم‏ قمى، تحقیق: طيّب‏ موسوى جزائرى، قم: دار الكتاب‏، ‏۱۴۰۴ق‏.
* '''الصراط المستقيم إلی مستحقی التقديم'''؛ علی بن محمد نباطی عاملی، تحقیق: محمدباقر بهبودی، تهران: مکتبة المرتضوية، ۱۳۸۴ق.
* '''غدیر در قرآن، قرآن در غدیر'''؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.
* '''الکافی'''؛ محمد بن یعقوب کلینی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دار الكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ق.
* '''واقعه قرآنی غدیر: گزارش سفر یک‌ماهه پیامبر برای اعلان ولایت در سایه آیات قرآنی'''؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۶ش.
{{پایان منابع}}
[[رده:قرآن و غدیر]]
[[رده:قرآن و غدیر]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۴۰

آيه ۷ مجادله و غدیر
آيه ۷ مجادله و غدیر
مشخصات آیه
نام سورهمجادله
شماره آیه۷
جزء۲۸
محتوای آیه
مکان نزولمدینه
موضوعنجواى شيطانى اصحاب صحيفه ملعونه درباره نگارش این صحیفه علیه غدیر
ترتیل آیه
ترجمه صوتی

آیه ۷ سوره مجادله آیه‌ای علیه نجواى شيطانى اصحاب صحيفه ملعونه برای نگارش این صحیفه علیه غدیر.

موقعیت تاریخی نزول آیه ۷ سوره مجادله چنین توصیف شده است: با پایان مراسم حجة الوداع و بازگشت به مکه و آماده‌شدن مسلمانان برای حرکت به‌سوی غدیر، توطئه‌‏هاى منافقين توسط سران آنان علیه برنامه غدیر از يک نجوى (گفت‌وگوى سِرّى) آغاز شد. آنان پس از آنكه بر سر اصل مسئله به توافق رسيدند براى تثبیت کار خود داخل كعبه رفتند و پيمان‌نامه‌‏اى نوشتند و همگى آن را امضا كردند و امين و شاهد خود را ابوعبیده جراح قرار دادند. سپس، آن عهدنامه را در كعبه، زير خاک، پنهان کردند.

محققان از روايات مربوط به تفسير آيه ۷ سوره مجادله دو نکته برداشت کرده‌اند: اینکه امضاكنندگان صحيفه ملعونه در حقيقت قراردادى بر ضد خدا در خانه خدا امضا كردند؛ زیرا ولايت على‏ عليه السلام به امر الهى بوده است؛ اینکه در نگارش این صحیفه عمر بن خطاب نقش محوری داشت.

آیه‌ای درباره اصحاب صحیفه

آیه ۷ سوره مجادله از جمله آياتى دانسته شده كه در سفر حجةالوداع و پس از اتمام مراسم حج در مکه بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شد. این آیه در مورد نجواى شيطانى اصحاب صحيفه ملعونه و پيش از آيه ۱۰ سوره مجادله نازل شده بود.[۱]

براى آنكه معلوم شود خدا و پيامبر ‏صلى الله عليه و آله از توطئه منافقان اطلاع دارند و در پرونده آنان براى روز قيامت ثبت شده است، آيه ۷ سوره مجادله نازل شد: Ra bracket.png اَلَمْ تَرَ اَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما فِى السَّماواتِ وَ ما فِى الاَرْضِ ما يَكُونُ مِنْ نَجْوى ثَلاثَةٍ اِلاّ هُوَ رابِعُهُمْ وَ لا خَمْسَةٍ اِلاّ هُوَ سادِسُهُمْ وَ لا اَدْنى مِنْ ذلِكَ وَ لا اَكْثَرَ اِلاّ هُوَ مَعَهُمْ اَيْنَما كانُوا ثُمَّ يُنَبِّئُهُمْ بِما عَمِلُوا يَوْمَ الْقِيامَةِ اِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَىْ‏ءٍ عَليمٌ؛ آيا ندانسته‌اى كه خدا آنچه را كه در آسمان‌ها و آنچه را كه در زمين است مى‌داند؟ هيچ گفت‌وگوى محرمانه‌اى ميان سه تن نيست، مگر اينكه او چهارمين آنهاست، و نه ميان پنج تن مگر اينكه او ششمين آنهاست، و نه كمتر از اين [عدد] و نه بيشتر، مگر اينكه هر كجا باشند او با آنهاست. آنگاه روز قيامت آنان را به آنچه كرده‌اند آگاه خواهد گردانيد، زيرا خدا به هر چيزى داناست La bracket.png.

موقعيت تاريخى نزول آیه

موقعیت تاریخی نزول آیه ۷ سوره مجادله چنین توصیف شده است: با پایان مراسم حجة الوداع و بازگشت به مکه و آماده‌شدن مسلمانان برای حرکت به‌سوی غدیر، توطئه‌‏هاى منافقين توسط سران آنان علیه برنامه غدیر از يک نجوى (گفت‌وگوى سِرّى) آغاز شد. آنان پس از آنكه بر سر اصل مسئله به توافق رسيدند براى تثبیت کار خود داخل كعبه رفتند و پيمان‌نامه‌‏اى نوشتند و همگى آن را امضا كردند و امين و شاهد خود را ابوعبیده جراح قرار دادند. سپس، آن عهدنامه را در كعبه، زير خاک، پنهان کردند.

محور اصلى اين پيمان ابوبکر و عمر بودند و ابوعبيده هم شاهد آن بود. افراد ديگرى نيز به آن پيوستند كه قبل از همه معاذ بن جبل و سالم مولى ابى‏‌حذيفة بودند. عبدالرحمن بن عوف و مغیرة بن شعبه نيز نفرات بعدى بودند تا آنكه با پيوستن عثمان، معاویه، عمرو عاص، ابوهریره، طلحه، سعد بن ابی‏‌وقاص و ابوموسی اشعری عدد آنان به ۱۴ نفر رسيد. آنان کسانی هستند که در نقشه قتل پيامبر صلى الله عليه و آله در كوه هَرشى شركت كردند. سپس بيست نفر ديگر به آنان اضافه شدند كه در مدينه صحيفه ملعونه دوم را در خانه ابوبكر امضا كردند.[۲]

روایاتی درباره توصیف موقعیت تاریخی نزول

روایاتی درباره توصیف موقعیت تاریخی نزول آیه ۷ سوره مجادله در منابع آمده است:

  • امام باقر علیه السلام هسته مركزى صحيفه ملعونه اول را كه شأن نزول آيه است، با تطبيق بر آيه توصيف کرده است. راوى از امام درباره آیه «هيچ نجواى سه‌نفرى نيست مگر اينكه او چهارمى آنان است» پرسید. حضرت فرمود منظور ابوبكر و عمر است و ابوعبيده جراح امين آنان بوده، آنگاه كه جمع شدند و درون كعبه رفتند و بين خود عهدنامه‏‌اى نوشتند كه «اگر محمد از دنيا رفت امر خلافت تا ابد به خاندان او باز نگردد».[۳]
  • امام صادق ‏علیه السلام: اين آيه درباره ابوبكر و عمر و معاذ بن جبل و ابوعبيده جراح و عبدالرحمن بن عوف و سالم مولى ابى‏‌حذيفه و مغيرة بن شعبه نازل شده است كه آن پيمان‏‌نامه را بين خود نوشتند و ميثاق بستند و از يكديگر پيمان گرفتند كه: «اگر محمد از دنيا رفت، هرگز نگذاريم هم خلافت و هم نبوت در بنى‌هاشم باشد». خداوند عزوجل هم اين آيه را درباره آنان نازل كرد.[۴]
  • در روايت ديگرى از ابن‏‌عباس نزول اين آيه مربوط به زمانى است كه بزرگان قريش معاهده‌ نوشتند و در آن بر قتل على ‏عليه السلام هم‌پيمان شدند و آن نوشته را به ابوعبيده جراح سپردند. پيامبر صلى الله عليه و آله آن پيمان‌نامه را از ابوعبيده مطالبه كرد و او آن را تحويل داد.[۵]
  • در روايت ديگرى از سلمة بن كهيل و سليمان اقطَع آمده است كه این آیه درباره آن گروهى است كه در بين خود پيمان بستند كه خلافت را به على‏ عليه السلام ندهند.[۶]

تحليل اعتقادى آیه

محققان از روايات مربوط به تفسير آيه ۷ سوره مجادله دو نکته برداشت کرده‌اند:

قراردادی علیه خدا در خانه خدا

امضاكنندگان صحيفه ملعونه در حقيقت قراردادى بر ضد خدا امضا كردند؛ زیرا ولايت على‏ عليه السلام به امر الهى بوده است. اينكه درباره صحيفه آیه ۷ سوره مجادله نازل شده به این معناست كه هركس در هر كجاى عالم كارى سِرّى انجام دهد خداوند از آن خبر دارد و كسى نمى‏‌تواند آن را از خدا مخفى كند. پس چگونه است که اصحاب صحيفه تلاش کردند در خانه خدا اقدامی علیه خدا از او پنهان کنند.[۷]

عملكرد شيطانى اصحاب صحيفه

در روايت امام باقر عليه السلام آیه ۱۰ سوره مجادله به عمر تفسير شده است. يعنى در چنين نجوايى كه بر عليه خلافت شد نيازى به ابلیس نبود و خود عمر با شيطنتى كه داشت بالاتر از شیطان عمل مى‏‌كرد. از همين كلام امام باقر علیه السلام نتيجه گرفته مى‏‌شود كه مؤسس اساس غصب خلافت و نقطه آغاز همه اقدامات ضد ولايت اهل ‏بیت ‏علیهم السلام عمر بن الخطاب است؛ اين نجوى از ابوبكر و عمر آغاز شد و سپس افراد ديگر اضافه شدند. طبق فرموده حضرت، اين عمر بوده كه ابوبكر را هم تحريک كرده و از يک نفر به دو نفر رسانده است.[۸]

پانویس

  1. ↑ بحار الانوار، ج ۱۷، ص ۲۹، ح ۷ و ج ۲۸، ص ۸۵ .
  2. ↑ غدیر در قرآن، ج۱، ص۲۵۰-۲۵۱.
  3. ↑ تفسير القمى، ج۲، ص۳۵۶؛ بحارالانوار،‌ ج۱۷، ص۲۹، ح۷؛ بحارالانوار، ج۲۸، ص۸۵.
  4. ↑ الكافى، ج۸، ص۱۷۹-۱۸۰؛ بحارالانوار، ج۲۸، ص۱۲۳.
  5. ↑ الصراط المستقيم، ج۱، ص۲۹۶.
  6. ↑ غدیر در قرآن، ج۱، ص۲۵۲.
  7. ↑ غدیر در قرآن، ج۱، ص۲۵۲.
  8. ↑ غدير در قرآن، ج۱، ص۲۵۳؛ واقعه قرآنى غدير، ص۵۲.

منابع

  • بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار؛ محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بیروت: دار إحياء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
  • تفسير القمی‏؛ على بن ابراهيم‏ قمى، تحقیق: طيّب‏ موسوى جزائرى، قم: دار الكتاب‏، ‏۱۴۰۴ق‏.
  • الصراط المستقيم إلی مستحقی التقديم؛ علی بن محمد نباطی عاملی، تحقیق: محمدباقر بهبودی، تهران: مکتبة المرتضوية، ۱۳۸۴ق.
  • غدیر در قرآن، قرآن در غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.
  • الکافی؛ محمد بن یعقوب کلینی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دار الكتب الإسلامية، ۱۴۰۷ق.
  • واقعه قرآنی غدیر: گزارش سفر یک‌ماهه پیامبر برای اعلان ولایت در سایه آیات قرآنی؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۶ش.
برگرفته از «https://wikighadir.com/index.php?title=آيه_۷_مجادله_و_غدیر&oldid=31129»