آیه ۱۵۰ نساء و غدیر
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام سوره | نساء |
| شماره آیه | ۱۵۰ |
| جزء | ۶ |
| محتوای آیه | |
| مکان نزول | مدینه |
| موضوع | منافقان علیه غدیر با شعار «ایمان می‌آوریم به بعضی و به بعضی دیگر کافریم» در صدد ايجاد دينى جديد علیه دین الهی بودند. |
| ترتیل آیه ترجمه صوتی | |
آیه ۱۵۰ سوره نساء آیه‌ای درباره اقدامات منافقان علیه غدیر که با شعار «ایمان می‌آوریم به بعضی و به بعضی دیگر کافریم» در صدد ايجاد دينى جديد علیه دین الهی بودند.
آیه ۱۵۰ سوره نساء از جمله آياتى دانسته شده كه پس از غدير و در ماجراى عقبه هرشی و ترور پیامبر صلی الله علیه و آله بر آن حضرت نازل شده است.
درباره تحلیل اعتقادی نزول آیه ۱۵۰ سوره نساء در رخداد غدیر چنین گفته شده است: خداوند ابعاد گسترده اين توطئه اعتقادى را در این آيه بيان فرموده و پرده از اسرار سقيفه برداشته است؛ از يک سو صاحبان چنين تفكرى را كافر معرفى كرده است؛ از سوی دیگر، آنان را کسانی معرفی کرده مى‌خواهند ميان خدا و پيامبرانش جدايى افكنند.
آیه‌ای درباره اقدامات منافقان در غدیر
آیه ۱۵۰ سوره نساء از جمله آیاتی دانسته شده که علیه منافقان در رخداد غدیر نازل شده است. از آنجا كه منافقان از نخستين ساعات سفر غدير فتنه‌گرى و توطئه را آغاز كردند و در موارد بسيارى به اجراى نقشه‌هاى خود اقدام كردند؛ به همین دلیل در كنار آياتى كه دربارۀ اقدامات پيامبر صلَّى اللّٰه عليه و آله در غدير نازل مى‌شد، آيات بسيارى هم دربارۀ تحريكات و نقشه‌هاى منافقين بر آن حضرت وحى مى‌شد. روايات مربوط به اين آيات، شأن نزول و ارتباط مستقيم آنها را با غدير روشن كرده است.
اين آيات ۱۰۴ آيه هستند که در ۳۹ مورد نازل شده‌اند و از جمله آنها آیه ۱۵۰ سوره نساء است:[۱] 
إِنَّ الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِاللَّه وَ رُسُلِهِ وَ يُرِيدُونَ أَنْ يُفَرِّقُوا بَيْنَ اللَّه وَ رُسُلِهِ وَ يَقُولُونَ نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَ نَكْفُرُ بِبَعْضٍ وَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَّخِذُوا بَيْنَ ذلِكَ سَبِيلاً؛ كسانى هستند كه به خدا و پيامبرانش كافر مى‌شوند و مى‌خواهند ميان خدا و پيامبرانش جدايى افكنند و مى‌گويند كه بعضى را مى‌پذيريم و بعضى را نمى‌پذيريم و مى‌خواهند در اين ميانه راهى برگزينند 
.
موقعيت تاريخى نزول
آیه ۱۵۰ سوره نساء از جمله آياتى دانسته شده كه پس از غدير و در ماجراى عقبه هرشی و ترور پیامبر صلی الله علیه و آله بر آن حضرت نازل شده است:[۲] در حالى كه چهارده نفر براى قتل پيامبر صلى الله عليه و آله نقشه كشيده بودند و بر فراز كوه هرشى مراحل اجراى توطئه را پيش مىبردند، خداوند شديدترين آيات را درباره آنان نازل فرمود. در اين باره روايتى وارد شده كه نشان می دهند که اين آيات درباره اصحاب عقبه نازل شده است كه عمار و حذیفه در آن رخداد شاهد ماجرا بودند.
منظور از عقبه همان «گردنه هَرشى» است كه عمار و حذيفه شتر پيامبر صلى الله عليه و آله را راهنمايى مىكردند. اصحاب عقبه چهارده نفرى هستند كه در آن شب قصد به شهادت رساندن پيامبر صلى الله عليه و آله را داشتند كه عبارت بودند از: ابوبکر، عمر، عثمان، معاویه، عمروعاص، طلحه، سعد بن ابی وقاص، عبدالرحمن بن عوف، ابوعبیده جرّاح، ابوموسی اشعری، ابوهریره، مغیرة بن شعبه، معاذ بن جبل، سالم مولی ابی حذیفه.[۳]
به‌جز آیه ۱۵۰ سوره نساء، آیات دیگری که در این رخداد نازل شدند عبارت‌اند از: آیه ۴۸ سوره توبه، آیه ۶۴ سوره توبه، آیه ۷۴ سوره توبه، آیه ۱۵ سوره احزاب و آیه ۱۷۷ سوره صافات.[۴]
تحليل اعتقادى آیه: اتخاذ دینی جدید غیر از دین الهی
درباره تحلیل اعتقادی نزول آیه ۱۵۰ سوره نساء در رخداد غدیر چنین گفته شده است: راهکار نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَ نَكْفُرُ بِبَعْضٍ؛ ایمان می‌آوریم به بعضی و به بعضی دیگر کافریم ، و پذيرفتن برخى از حجج الهى و انكار بعضى ديگر از مسائلى بود كه اصحاب سقيفه به‌شدت پيگيرى آن بودند و نتايج مهمى براى اهداف خود از این راه به‌دست آوردند.
خداوند ابعاد گسترده اين توطئه اعتقادى را در يک آيه بيان فرموده و پرده از اسرار سقيفه برداشته است؛ از يک سو صاحبان چنين تفكرى را كافر معرفى كرده مىفرمايد: إِنَّ الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِاللَّه وَ رُسُلِهِ؛ كسانى هستند كه به خدا و پيامبرانش كافر مى‌شوند ؛ از سوى ديگر شعار وَيُرِيدُونَ أَنْ يُفَرِّقُوا بَيْنَ اللَّهِ وَرُسُلِهِ؛ و مى‌خواهند ميان خدا و پيامبرانش جدايى افكنند را خاطر نشان فرموده است. سپس فرضيه «ایمان می‌آوریم به بعضی و به بعضی دیگر کافریم» را مطرح نموده است.
نهايتاً هدف اصلى را نشانه رفته كه آنان در صدد ايجاد دينى جديد و اعتقادى خاص هستند كه ربطى به دين الهى ندارد؛ چنانكه مىفرمايد: وَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَّخِذُوا بَيْنَ ذلِكَ سَبِيلاً؛ مى‌خواهند در اين ميانه راهى برگزينند.
نزول اين آيات درباره اصحاب عقبه به معناى معرفى پيشاپيش توطئه‌گران سقيفه است: آنان از روز اولِ مسلمان‌شدنشان، تا روزگارى كه دسيسهكارىهاى آنان به اسلام ضربه زد و تا هنگامى كه با نقشهاى اساسى غدير و ولايت را كنار زدند و دين جديدى تأسيس كردند، در واقع مسير یک نقشه بود كه گام‌به‌گام عملى گرديد. با چنين اتمام حجت الهى بايد تعجب كرد كه چگونه مردم تن به سقيفه دادند و مقام ولايت غدير را تنها گذاشتند. آنان تا آنجا پيش رفتند كه او را به اجبار براى بیعت با اصحاب صحیفه و عقبه و سقیفه آوردند.[۵]
پانویس
منابع
- غدیر در قرآن، قرآن در غدیر؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۷ش.
- واقعه قرآنی غدیر: گزارش سفر یک‌ماهه پیامبر برای اعلان ولایت در سایه آیات قرآنی؛ محمدباقر انصاری، قم: انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۶ش.