فهرست راویان حدیث غدیر از عالمان قرن نهم هجری قمری
فهرست راویان حدیث غدیر از عالمان قرن نهم هجری قمری شامل عالمان اهل سنتی است که در طرق صحیح مختلف روایت حدیث غدیر قرار دارند. بهگفته عبدالحسین امینی در کتاب الغدیر توجه حدیث غدیر و اهتمام در حفظ، نقل و تبیین آن صرفاً به اصحاب و تابعین محدود نبوده؛ بلکه عالمان قرون بعد نیز در پاسداری و استمرار این سنت مهم دینی نهایت دقت و مراقبت را مبذول داشتهاند.[۱]
بهگفته امینی، بررسی منابع تاریخی نشان میدهد که در هر دوره، گروهی از حافظان حدیث با دقت علمی این واقعه را از پیشینیان دریافت کرده و پس از انجام تحقیقات لازم در صحت و اعتبار آن، با پذیرش و خضوع علمی به نسل بعد منتقل کردهاند. بدینسان، در هر قرن، شمار قابل توجهی از راویان و دانشمندان به عنوان شاهدان استمرار این روایت شناخته میشوند.[۲]
از نظر امینی، احاطه بر تمامی ناقلان و راویان این حدیث، بستگی به میزان توانایی و تلاش پژوهشگران در شناخت استادان علم حدیث دارد و این امر به وسعت کوشش و پژوهش آنان در این حوزه مرتبط است.[۳] با این حال عبدالحسین امینی فهرستی از راویان حدیث غدیر از عالمان قرن نهم ارائه کرده که بر اساس سالمرگ فهرست شده است:
- حافظ ابوالحسن علی بن ابیبکر بن سلیمان هیثمی قاهری شافعی (درگذشت: ۸۰۷ق). او حدیث غدیر را در کتاب بزرگ خود مجمع الزواید بهطرق بسیار روایت کرده که جز یک طریق بقیه طرق او صحیح است. همچنین احادیثی درباره مناشده و رکبان از او نقل شده است.[۴]
- حافظ ولیالدین عبدالرحمن بن محمد حضرمی اشبیلی مالکی، مشهور به ابنخلدون (درگذشت: ۸۰۸ق).[۵] او در مقدمه مشهور تاریخ خود درباره بیان نص بر امامت نزد امامیه هم حدیث غدیر و هم حدیث تهنیت را نقل کرده است.[۶]
- ابوالحسن علی بن محمد بن علی حسینی حنفی، مشهور به سید شریف جرجانی (درگذشت: ۸۱۶ق)[۷] که حدیث غدیر را در شرح المواقف روایت کرده است.[۸]
- محمد بن محمد بن محمود حافظی بخاری، معروف به خواجه محمد پارسا (درگذشت: ۸۲۲).[۹] او در کتاب فصل الخطاب خود حدیث غدیر را آورده است.[۱۰]
- ابوعبدالله محمد بن خلفه و شتانی مالکی (درگذشت: ۸۲۷ یا ۸۲۸ق) که روایت احتجاج امیرالمؤمنین علیه السلام به حدیث غدیرخم در روز جمل در شرحی که بر صحیح مسلم نگاشته نقل شده است.[۱۱]
- شمسالدین ابوالخیر محمد بن محمد بن محمد دمشقی مقری شافعی معروف به ابن جَزَری (درگذشت: ۸۳۳ق) که حدیث غدیر را بهطرق مختلفه در کتاب خود أسنی المطالب فی مناقب سیدنا علی بن أبیطالب آورده است.[۱۲]
- تقیالدین احمد بن علی بن عبدالقادر حسینی قاهری مقریزی حنفی (درگذشت: ۸۴۵ق)[۱۳] که در کتاب خود المواعظ و الإعتبار فی ذکر الخطط و الآثار حدیث غدیر را نقل کرده است.[۱۴]
- قاضی شهابالدین احمد بن عمر دولتآبادی (درگذشت: ۸۴۹ق) که در آثار خود پیرامون مفاد حدیث غدیر و درباره نزول آیات ۱ تا ۳ سوره معارج درباره غدیر سخن گفته است.[۱۵]
- حافظ ابوالفضل احمد بن علی بن محمد عسقلانی مصری شافعی، معروف به ابنحجر (درگذشت: ۸۵۲ق). او علاوه بر نقل حدیث غدیر، رخداد مناشده رحبه و رکبان را نیز نقل کرده است.[۱۶]
- نورالدین علی بن محمد بن احمد غزی الاصل مکی مالکی، معروف به ابنصباغ (درگذشت: ۸۵۵ق) او علاوه بر روایت حدیث غدیر، روایاتی درباره نزول آیه تبلیغ در غدیر و رخداد تهنیت نقل کرده است.[۱۷]
- قاضی القضاة بدرالدین محمود بن احمد بن موسی بن احمد عینی، مشهور به عینی حنفی (درگذشت: ۸۵۵ق).[۱۸]
- نجمالدین محمد بن عبدالله بن عبدالرحمن اذرعی زرعی دمشقی شافعی، معروف به ابنعجلون (درگذشت: ۷۸۶ق).[۱۹]
- علاءالدین علی بن محمد قوشچی (درگذشت: ۸۷۹ق) که حدیث غدیر را در شرح تجریدش نقل کرده است.[۲۰]
- عبدالله بن احمد بن محمد حسینی ایجی شافعی، مشهور به سید اصیلالدین حسینی ایجی (درگذشت: ۸۸۳ق). او حدیث غدیر را، که از زبان براء بن عازب در حدیث تهنیت روایت شده، را در کتاب خود درج الدرر فی سیرة سید البشر ذکر کرده و آن را از رخدادهای اصلی حجة الوداع برشمرده است.[۲۱]
- شیخ عبدالرحمن بن عبدالسلام صَفّوری شافعی (درگذشت: ۸۹۴ق)[۲۲] که در کتابش نزهة المجالس روایتی درباره نزول آیات ۱ تا ۳ سوره معارج درباره غدیر را نقل کرده است.[۲۳]
- ابوعبدالله محمد بن یوسف حسینی سنوسی تِلِمسانی (درگذشت: ۸۹۵ق) که رخداد احتجاج امیرالمؤمنین علیه السلام بر طلحه در روز جمل به حدیث غدیرخم در شرحی که بر صیح مسلم نوشته آمده است.[۲۴]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۵.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۵–۲۷۶.
- ↑ تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۱۹۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۶.
- ↑ شرح المواقف، ج۸، ص۳۶۰.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۶–۲۷۷.
- ↑ فصل الخطاب، ص۴۷۳.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۷–۲۷۸.
- ↑ المواعظ و الإعتبار فی ذکر الخطط و الآثار، ج۲، ص۳۰۰.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۸.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۸–۲۷۹.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۹.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۹–۲۸۰.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۸۰.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۸۰–۲۸۱.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۸۱.
- ↑ الغدیر، ج۱، ۲۸۸.
- ↑ نزهة المجالس، ج۲، ص۲۹۹.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۸۱.
منابع
- تاریخ ابن خلدون؛ عبدالرحمن بن محمد (ابن خلدون)، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، بیتا.
- شرح المواقف؛ علی بن محمد جرجانی، تحقیق:محمد نعسانی حلبی، قم: منشورات الشریف الرضی، بیتا.
- الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب؛ عبدالحسین امینی، قم: مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة، ۱۴۱۶ق.
- فصل الخطاب لوصل الاحباب؛ خواجه محمد پارسا، تحقیق: جلیل مسگرنژاد، ۱۳۸۱ش.
- المواعظ و الإعتبار فی ذکر الخطط و الآثار؛ احمد بن علی مقریزی، تحقیق: سید ایمن فؤاد، لندن: مؤسسة الفرقان للتراث الإسلامی، ۱۴۲۴ق.
- نزهة المجالس و منتخب النفائس؛ عبدالرحمن بن عبدالسلام صفوری، تحقیق: عبدالوارث محمد علی، بیروت: دار الکتب العلمية، ۱۴۱۹ق.