فهرست راویان حدیث غدیر از عالمان قرن هشتم هجری قمری
فهرست راویان حدیث غدیر از عالمان قرن هشتم هجری قمری شامل عالمان اهل سنتی است که در طرق صحیح مختلف روایت حدیث غدیر قرار دارند. بهگفته عبدالحسین امینی در کتاب الغدیر توجه حدیث غدیر و اهتمام در حفظ، نقل و تبیین آن صرفاً به اصحاب و تابعین محدود نبوده؛ بلکه عالمان قرون بعد نیز در پاسداری و استمرار این سنت مهم دینی نهایت دقت و مراقبت را مبذول داشتهاند.[۱]
بهگفته امینی، بررسی منابع تاریخی نشان میدهد که در هر دوره، گروهی از حافظان حدیث با دقت علمی این واقعه را از پیشینیان دریافت کرده و پس از انجام تحقیقات لازم در صحت و اعتبار آن، با پذیرش و خضوع علمی به نسل بعد منتقل کردهاند. بدینسان، در هر قرن، شمار قابل توجهی از راویان و دانشمندان به عنوان شاهدان استمرار این روایت شناخته میشوند.[۲]
از نظر امینی، احاطه بر تمامی ناقلان و راویان این حدیث، بستگی به میزان توانایی و تلاش پژوهشگران در شناخت استادان علم حدیث دارد و این امر به وسعت کوشش و پژوهش آنان در این حوزه مرتبط است.[۳] با این حال عبدالحسین امینی فهرستی از راویان حدیث غدیر از عالمان قرن هشتم ارائه کرده که بر اساس سالمرگ فهرست شده است:
- شیخ الاسلام ابواسحق ابراهیم بن سعدالدین محمد بن مؤید حمُّوْیه خراسانی جوینی (درگذشت: ۷۲۲ق). او حدیث غدیر را بهطرق بسیار در کتاب خود فرائد السمطین که در فضیلت پنج تن علیهم السلام روایت کرده است. همچنین روایاتی او درباره مناشده رحبه، مناشده مرد عراقی بر جابر بن عبدالله انصاری، احتجاج عمر بن عبدالعزیز، نزول آیه اکمال درباره امیرالمؤمنین علیه السلام، نزول آیات ۱ تا ۳ سوره معارج پیرامون غدیر و رخداد تهنیت در کتابش آمده است.[۴]
- علاءالدین احمد بن محمد بن احمد سمنانی (درگذشت: ۷۳۶ق).[۵]
- حافظ جمال الدین ابوالحجاج یوسف بن عبدالرحمن بن یوسف بن عبدالرحمن بن یوسف دمشقی مَزّیّ شافعی (درگذشت: ۷۴۲)[۶] که حدیث غدیر را در کتابهای خود تهذیب الکمال،[۷] تحفة الاشراف بمعرفة الاطراف[۸] نقل کرده است.
- حافظ شمسالدین محمد بن احمد بن عثمان ذهبی شافعی (درگذشت: ۷۴۸ق). او علاوه بر اینکه از جمله مؤلفان درباره غدیر است، در سایر آثارش حدیث غدیر را روایت کرده است.[۹]
- نظامالدین حسن بن محمد قمی نیشابوری، مشهور به اعرج نیشابوری (درگذشت: ۸۵۰ق).[۱۰] او علاوه بر نقل حدیث غدیر در تفسیر مشهورش، غرائب القرآن و رغائب الفرقان،[۱۱] حدیث نزول آیه تبلیغ درباره امیرالمؤمنین علیه السلام پیرامون واقعه غدیر را هم نقل کرده است.[۱۲]
- ولیالدین محمد بن عبدالله خطیب عمری تبریزی (درگذشت: ۷۳۷ق) که علاوه بر حدیث غدیر، حدیث تهنیت را به طریق احمد بن حنبل نقل کرده است.[۱۳]
- تاجالدین ابومحمد احمد بن عبدالقادر بن مکتوم قیسی حنفی نحوی (درگذشت: ۷۴۹ق) که در کتاب خود التذکرة المذکورة ابیات حسان بن ثابت را درباره حدیث غدیر نقل کرده است.[۱۴]
- زینالدین عمر بن مظفر بن عمر مَعَرّی حلبی شافعی، مشهور به ابن الوردی (درگذشت: ۷۴۹ق)[۱۵] که حدیث غدیر را در کتابش تتمة المختصر فی اخبار البشر نقل کرده است.[۱۶]
- جمالالدین محمد بن یوسف بن حسن بن محمد زرندی مدنی حنفی (درگذشت: حدود ۷۵۰ق)[۱۷] که در کتاب خود نظم درر السمطین فی فضایل المصطفی و المرتضی و البتول و السبطین حدیث تهنیت را از براء بن عازب نقل کرده است.[۱۸]
- قاضی عبدالرحمن بن احمد ایجی شافعی (درگذشت: ۷۵۶ق).[۱۹]
- سعیدالدین محمد بن مسعود بن محمد بن خواجه مسعود کازرونی (درگذشت: حدود ۷۵۸ق)[۲۰] که در کتابش المنتقی من سیرة المصطفی حدیث غدیر را نقل کرده است.[۲۱]
- ابوالسعادات عبدالله بن اسعد بن علی یافعی شافعی یمنی مکی (درگذشت: ۷۶۸ق)[۲۲] که حدیث غدیر در تاریخ خود مرآة الجنان و عبرة الیقظان فی معرفة ما یعتبر من حوادث الزمان از طریق احمد بن حنبل آورده است.[۲۳]
- حافظ عمادالدین اسماعیل بن عمر بن کثیر شافعی قیسی دمشقی (درگذشت: ۷۷۴ق). صاحب تاریخ البدایة و النهایة که حدیث غدیر را بهطرق بسیار خود در تاریخ خود روایت کرده است. او همچنین در کتاب خود حدیث مناشده رحبه، حدیث رکبان، مناشده جوانی بر ابوهریره و مناشده مردی عراقی بر جابر بن عبدالله انصاری را آورده است.[۲۴]
- ابوحفص عمر بن حسن بن مزید بن امیله مراغی، مشهور به ابن اَمیله (درگذشت: ۶۷۹ق) که حدیث مناشده رحبه را از زبان عبدالرحمن بن عبدرب انصاری نقل کرده است.[۲۵]
- شمسالدین ابوعبدالله محمد بن احمد بن علی هواری مالکی، مشهور به ابنجابر اندلسی (درگذشت: ۷۸۰ق).[۲۶]
- سید علی بن شهاب الدین بن محمد همدانی (درگذشت: ۷۸۶ق)[۲۷] که حدیث غدیر را در کتاب خود المودة القربی بهطرق متعدد روایت کرده است.[۲۸] همچنین، روایاتی درباره نزول آیه تبلیغ در شأن امیرالمؤمنین علیه السلام و رخداد تهنیت از او نقل شده است.[۲۹]
- حافظ شمسالدین ابوبکر محمد بن عبدالله بن احمد مقدسی حنبلی، معروف به صامت (درگذشت: ۷۸۹ق).[۳۰] جزری در کتاب اسنی المطالب خود حدیث احتجاج به حدیث غدیر توسط حضرت فاطمه سلام الله علیها را از او نقل کرده است.[۳۱]
- سعدالدین مسعود بن عمر بن عبدالله هروی تفتازانی (درگذشت: ۷۹۱ق).[۳۲]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ شرح خطبه غدیر، ج۱، ص۲۶۶.
- ↑ شرح خطبه غدیر، ج۱، ص۲۶۶–۲۶۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۶۷–۲۶۸.
- ↑ تهذیب الکمال، ج۱۱، ص۹۰؛ تهذیب الکمال، ج۱۱، ص۱۰۰.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید: تحفة الاشراف، ج۲، ص۶۲۵.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۶۸–۲۶۹.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۶۹.
- ↑ غرائب القرآن، ج۲، ص۶۱۶.
- ↑ غرائب القرآن، ج۲، ص۶۱۶.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۶۹.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۶۹–۲۷۰.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۰.
- ↑ تتمة المختصر، ج۱، ص۱۵۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۰–۲۷۱.
- ↑ نظم الدرر السمطین، ص۱۴۴.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۱.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۱–۲۷۲.
- ↑ المنتقی، ج۴، ص۱۱۶۹.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۲.
- ↑ مرآة الجنان، ج۱، ص۹۰.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۲–۲۷۳.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۳.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۳.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۳–۲۷۴.
- ↑ المودة القربی، ص۱۳۱۵–۱۳۱۶.
- ↑ المودة القربی، ص۱۳۱۶.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۴.
- ↑ اسنی المطالب، ص۵۰.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۷۴–۲۷۵.
منابع
- أسنی المطالب فی مناقب سیدنا علی بن أبی طالب کرم الله وجهه؛ محمد بن محمد بن محمد جزری شافعی، تحقیق: محمدهادی امینی، اصفهان: مکتبة الإمام أمیرالمؤمنین علی علیه السلام العامة، بیتا.
- تتمة المختصر فی اخبار البشر (تاریخ ابن الوردی)؛ عمر بن مظفر (ابن الوردی)، بیروت: دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۶ق.
- تحفة الأشراف بمعرفة الأطراف؛ یوسف بن عبدالرحمن مزی، تحقیق: بشار عواد معروف، بیروت: دار الغرب الإسلامی، ۱۹۹۹م.
- تهذیب الکمال فی أسماء الرجال؛ یوسف بن عبدالرحمن مزی، تحقیق: بشار عواد معروف، بیروت: مؤسسة الرسالة، ۱۴۰۶ق.
- الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب؛ عبدالحسین امینی، قم: مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة، ۱۴۱۶ق.
- غرائب القرآن و رغائب الفرقان؛ حسن بن احمد اعرج نیشابوری، تحقیق: زکریا عمیرات، بیروت: دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۶ق.
- مرآة الجنان و عبرة الیقظان فی معرفة ما یعتبر من حوادث الزمان ؛ عبدالله بن اسعد یافعی، تحقیق: خلیل منصور، بیروت: دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۷ق.
- المنتقی من سیرة المصطفی؛ محمد بن مسعود کازرونی، تحقیق: منصور لطفی، بیجا: مرکز دراسات الأدب العربی، ۱۴۲۲ق.
- المودة القربی؛ علی بن شهابالدین همدانی، بغداد: الموسم (مجله)، ۱۹۹۰م.