فهرست راویان حدیث غدیر از عالمان قرن هفتم هجری قمری
فهرست راویان حدیث غدیر از عالمان قرن هفتم هجری قمری شامل عالمان اهل سنتی است که در طرق صحیح مختلف روایت حدیث غدیر قرار دارند. بهگفته عبدالحسین امینی در کتاب الغدیر توجه حدیث غدیر و اهتمام در حفظ، نقل و تبیین آن صرفاً به اصحاب و تابعین محدود نبوده؛ بلکه عالمان قرون بعد نیز در پاسداری و استمرار این سنت مهم دینی نهایت دقت و مراقبت را مبذول داشتهاند.[۱]
بهگفته امینی، بررسی منابع تاریخی نشان میدهد که در هر دوره، گروهی از حافظان حدیث با دقت علمی این واقعه را از پیشینیان دریافت کرده و پس از انجام تحقیقات لازم در صحت و اعتبار آن، با پذیرش و خضوع علمی به نسل بعد منتقل کردهاند. بدینسان، در هر قرن، شمار قابل توجهی از راویان و دانشمندان به عنوان شاهدان استمرار این روایت شناخته میشوند.[۲]
از نظر امینی، احاطه بر تمامی ناقلان و راویان این حدیث، بستگی به میزان توانایی و تلاش پژوهشگران در شناخت استادان علم حدیث دارد و این امر به وسعت کوشش و پژوهش آنان در این حوزه مرتبط است.[۳] با این حال عبدالحسین امینی فهرستی از راویان حدیث غدیر از عالمان قرن هفتم ارائه کرده که بر اساس سالمرگ فهرست شده است:
- فخرالدین ابوعبدالله محمد بن عمر بن رازی شافعی (درگذشت ۶۰۶ق).[۴]
- مجدالدین ابوالسعادات مبارک بن محمد بن عبدالکریم ابن اثیر شیبانی جزری شافعی (درگذشت: ۶۰۶ق).[۵] او در کتابهای خود جامع الاصول فی احادیث الرسول[۶] و النهایة فی غریب الحدیث و الاثر[۷] حدیث غدیر را نقل کرده است.
- ابوالحجاج یوسف بن محمد بَلَوی مالکی اندلسی، مشهور بن ابن الشیخ (درگذشت: ۶۰۵ق).[۸]
- تاجالدین ابوالیمن زید بن حسن بن زید کندی بغدادی (درگذشت: ۶۱۳ق) که حدیث مناشده رحبه را از زبان عبدالرحمن بن ابی لیلی نقل کرده است.[۹]
- شیخ علی بن حمید قرشی (درگذشت: ۶۲۱ق)[۱۰] که حدیث غدیر را در مسند شمس الاخبار المنتقی من کلام النبی المختار نقل کرده است.[۱۱]
- ابوعبدالله یاقوت بن عبدالله حموی (درگذشت: ۶۲۶ق) که در معجم البلدان خود از خطبه خواندن پیامبر در غدیر خم یاد کرده[۱۲] و در معجم الادباء خود از درباره مؤلفان پیرامون حدیث غدیر یاد کرده است.[۱۳]
- عزالدین ابوالحسن علی بن محمد شیبانی، معروف ابن اثیر جزری (درگذشت: ۶۳۰ق) که حدیث غدیر را بهطرق بسیار روایت کرده است.[۱۴]
- حنبل بن عبدالله بن فرج بغدادی رصافی (درگذشت: ۶۴۰ق). او حدیث مناشده رحبه را از زبان عبدالرحمن نقل کرده است.[۱۵]
- حافظ ابوعبدالله ضیاءالدین محمد بن عبدالواحد مقدسی دمشقی (درگذشت: ۶۴۳ق).[۱۶]
- ابوسالم محمد بن طلحه قرشی نصیبی شافعی (درگذشت: ۶۵۲ق).[۱۷]
- ابوالمظفر یوسف امیر حسامالدین قزاوغلی بن عبدالله بغدادی حنفی، مشهور به سبط ابن جوزی (درگذشت: ۶۵۴ق).[۱۸]
- عزالدین عبدالحمید بن هبةالله مدائنی، مشهور به ابن ابیالحدید معتزلی (درگذشت: ۶۵۵ق) مؤلف شرح نهج البلاغه که علاوه بر نقل حدیث غدیر، که روایاتی از او درباره مناشده رحبه، رخداد نفرین، رخداد رکبان، احتجاج عمار با حدیث غدیر و مناشده جوانی بر ابوهریره نقل شده است.[۱۹]
- حافظ ابوعبدالله محمد بن یوسف گنجی شافعی (درگذشت: ۶۵۸ق). از او علاوه بر نقل حدیث غدیر، روایاتی درباره مناشده رحبه، مناشده مردی عراقی بر جابر بن عبدالله انصاری و حدیث تهنیت نقل شده است.[۲۰]
- حافظ عزالدین ابومحمد عبدالرزاق بن عبدالله بن ابیبکر رسعنی حنبلی (درگذشت: ۶۶۱ق) که حدیثی از او درباره نزول آیه تبلیغ درباره امیرالمؤمنین علیه السلام نقل شده است.[۲۱]
- شهابالدین فضلالله بن حسن شافعی تورپشتی (درگذشت: ۶۶۱ق) که حدیث غدیر را در کتابش المعتمد فی المعتقد روایت کرده است.[۲۲]
- حافظ ابوزکریاء محیالدین یحیی بن شرف بن حسن حزامی نَوَوی دمشقی شافعی (درگذشت: ۶۷۶ق).[۲۳] او حدیث غدیر را در کتاب خود تهذیب اسماء و لغات نقل کرده است.[۲۴]
- شیخ مجدالدین عبدالله بن محمود بن مودود حنفی موصلی (درگذشت: ۶۸۳ق).[۲۵] در کتاب فراید السمطین حدیث مناشده مردی بر جابر بن عبدالله انصاری از او نقل شده است.[۲۶]
- قاضی ناصرالدین ابوالخیر عبدالله بن عمر بیضاوی شافعی (درگذشت: ۶۸۵ق)[۲۷] که حدیث غدیر را در کتابش طوالع الانوار نقل کرده است.[۲۸]
- حافظ محب الدین ابوالعباس احمد بن عبدالله طبری مکی شافعی (درگذشت: ۴۹۴ق)[۲۹] که حدیث غدیر را در کتابهایش ریاض النضره[۳۰] و ذخائر العقبی[۳۱] به طرق متعدد با بررسی در اسناد روایت کرده است.
- ابراهیم بن عبدالله وصابی یمنی شافعی (درگذشت: قرن هفتم قمری) مؤلف کتاب الاکتفاء فی فضل الاربعة الخلفاء که حدیث غدیر را بهطرق متعدد در آن آورده است. بعضی از آنها درباره رخداد مناشده رحبه و در احتجاج امیرالمؤمنین علیه السلام در روز جمل و نزول آیات ۱ تا ۳ سوره معارج است.[۳۲]
- سعیدالدین محمد بن احمد فرغانی (درگذشت: حدود سال ۷۰۰ق).[۳۳]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۵.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۶.
- ↑ جامع الاصول، ج۸، ص۶۴۹.
- ↑ النهایة، ج۵، ص۲۲۸.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۶–۲۵۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۷.
- ↑ مسند شمس الاخبار، ج۱، ص۱۰۲.
- ↑ معجم البلدان، ج۲، ص۳۸۹.
- ↑ منبع
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۸.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۸.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۸–۲۵۹.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۹.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۹–۲۶۰.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۶۰.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۶۰–۲۶۱.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۶۱–۲۶۲.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۶۲.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۶۲–۲۶۳.
- ↑ تهذیب الاسماء و اللغات، ج۱، ص۳۴۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۶۳.
- ↑ فرائد السمطین، ج۱، ص۶۲–۶۴.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۶۴.
- ↑ طوالع الانوار، ص۲۴۲.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۶۴–۲۶۵.
- ↑ ریاض النضرة، ج۱، ص۲۲۱–۲۲۲.
- ↑ ذخائر العقبی، ص۶۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۶۵.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۶۵.
منابع
- تهذیب الأسماء واللغات؛ یحیی بن شرف نووی، بیروت: دار الکتب العلمیة، بیتا.
- جامع الاصول فی احادیث الرسول؛ مبارک بن محمد مجدالدین ابن اثیر، بیروت: مکتبة الحلوانی و مطبعة الملاح و مکتبة دار البیان، ۱۳۹۲ق.
- الریاض النضرة فی مناقب العشرة؛ محبالدین احمد بن عبدالله طبری، بیروت: دار الکتب العلمیة، ۱۴۲۴ق.
- طوالع الأنوار من مطالع الأنظار؛ عبدالله بن عمر بیضاوی، تحقیق: عباس سلیمان، قاهره: المکتبة الأزهریة للتراث، ۲۰۰۷م.
- الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب؛ عبدالحسین امینی، قم: مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة، ۱۴۱۶ق.
- فرائد السمطین؛ ابراهیم بن محمد حموی جوینی، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت: مؤسسة المحمودی، ۱۳۹۸ق.
- مسند شمس الأخبار المنتقی من کلام النبی المختار صلی الله علیه و آله و سلم؛ علی بن حمید قرشی، تحقیق: محمد بن حسین جلال، صنعا: مکتبة الیمن الکبری، ۱۴۰۷ق.
- معجم البلدان؛ یاقوت بن عبدالله حموی، بیروت: دار صادر، ۱۹۹۵م.
- النهایة فی غریب الحدیث و الأثر؛ مبارک بن محمد مجدالدین ابن اثیر، تحقیق: طاهر أحمد الزاوی و محمود محمد الطناحی، بیروت: المکتبة العلمیة، ۱۳۹۹ق.