فهرست راویان حدیث غدیر از عالمان قرن ششم هجری قمری
فهرست راویان حدیث غدیر از عالمان قرن ششم هجری قمری شامل عالمان اهل سنتی است که در طرق صحیح مختلف روایت حدیث غدیر قرار دارند. بهگفته عبدالحسین امینی در کتاب الغدیر توجه حدیث غدیر و اهتمام در حفظ، نقل و تبیین آن صرفاً به اصحاب و تابعین محدود نبوده؛ بلکه عالمان قرون بعد نیز در پاسداری و استمرار این سنت مهم دینی نهایت دقت و مراقبت را مبذول داشتهاند.[۱]
بهگفته امینی، بررسی منابع تاریخی نشان میدهد که در هر دوره، گروهی از حافظان حدیث با دقت علمی این واقعه را از پیشینیان دریافت کرده و پس از انجام تحقیقات لازم در صحت و اعتبار آن، با پذیرش و خضوع علمی به نسل بعد منتقل کردهاند. بدینسان، در هر قرن، شمار قابل توجهی از راویان و دانشمندان به عنوان شاهدان استمرار این روایت شناخته میشوند.[۲]
از نظر امینی، احاطه بر تمامی ناقلان و راویان این حدیث، بستگی به میزان توانایی و تلاش پژوهشگران در شناخت استادان علم حدیث دارد و این امر به وسعت کوشش و پژوهش آنان در این حوزه مرتبط است.[۳] با این حال عبدالحسین امینی فهرستی از راویان حدیث غدیر از عالمان قرن ششم ارائه کرده که بر اساس سالمرگ فهرست شده است:
- حافظ ابوحامد محمد بن محمد غزالی طوسی، مشهور به حجة الاسلام (درگذشت: ۵۰۵ق).[۴]
- حافظ ابوالغنائم محمد بن علی کوفی نَرسی (درگذشت: ۵۱۰ق). علاوه بر حدیث غدیر، حدیث تهنیت نیز از او نقل شده است.[۵]
- حافظ ابوزکریاء یحیی بن عبدالوهاب اصفهانی، مشهور به ابن منده (درگذشت: ۵۱۲ق).[۶]
- حافظ ابومحمد حسین بن مسعود فراء بغوی شافعی (درگذشت: ۵۱۶ق).[۷]
- ابوالقاسم هبةالله بن محمد بن عبدالواحد شیبانی (درگذشت: ۵۲۵ق) که حدیث مناشده رحبه، بهطریق او و از زبان عبدالرحمن بن عبدرب انصاری، نقل شده است.[۸]
- علی بن عبیدالله بن نصر بن سری زاغونی، مشهور به ابن زاغونی (درگذشت: ۵۲۷ق). حدیث مناشده مردی عراقی بر جابر بن عبدالله انصاری، بهاسناد صحیح از او نقل شده است.[۹]
- ابوالحسن رزین بن معاویه عَبدَری اندلسی (درگذشت: ۵۳۵ق) که در کتاب خود، الجمع بین الصحاح السته، از ابو سریحه یا زید بن ارقم حدیث غدیر را روایت کرده است.[۱۰]
- ابوالقاسم جارالله محمود بن عمر زمخشری (درگذشت: ۵۳۸ق).[۱۱] حدیثی از او درباره احتجاج دارمیه با معاویه بن ابیسفیان در کتابش، ربیع الابرار، نقل شده است.[۱۲] همچنین در این کتاب میگوید: شب غدیر نزد شیعیان مورد احترام است؛ در آن شب با تهجد و عبادت بیدارند. آن شب شبی است که رسول خدا صلی الله علیه و آله در روز آن در غدیرخم بر جهاز شتران خطبه خواند و در خطبه خود فرمود: هر کس من مولای اویم، پس علی مولای اوست.[۱۳]
- حافظ قاضی عیاض بن موسی یحصبی سبتی (درگذشت: ۵۴۴ق)[۱۴] که حدیث غدیر را در کتاب مشهور خود الشفاء بتعریف حقوق المصطفی روایت کرده است.[۱۵]
- ابوالفتح محمد بن عبدالکریم شهرستانی شافعی (درگذشت: ۵۴۸ق)[۱۶] متکلم اشعری که حدیث غدیر را در کتاب الملل و النحل خود نقل کرده است.[۱۷]
- ابوالفتح محمد بن علی بن ابراهیم نطنزی (درگذشت: حدود ۵۵۰ق) که به طریق او، علاوه بر حدیث غدیر، روایت نزول آیه اکمال در غدیر نقل شده است.[۱۸]
- حافظ ابوسعد عبدالکریم بن محمد سمعانی شافعی (درگذشت: ۵۶۲ یا ۵۶۳ق).[۱۹]
- ابوبکر یحیی بن سعدون بن تمام ازدی قرطبی، ملقب به سابق الدین (درگذشت: ۵۶۷ق). در تفسیرش حدیثی درباره نزول آیات ۱ تا ۳ سوره معارج پیرامون رخداد غدیر نقل شده است.[۲۰]
- ابوالمؤید موفق بن احمد خوارزمی، مشهور به اخطب خوارزم (درگذشت: ۵۶۸ق) که از شعرای غدیر است[۲۱] و حدیث غدیر را در کتاب مناقب[۲۲] خود روایت کرده است.
- عمر بن محمد بن خضر اربلی، مشهور به ملا (درگذشت: ۵۷۰ق). او حدیث غدیر را در کتاب وسیله المتعبدین خود از براء بن عازب روایت کرده است.[۲۳]
- حافظ ثقةالدین ابوالقاسم علی بن حسن بن هبةالله دمشقی شافعی، مشهور به ابن عساکر (درگذشت: ۵۷۱ق). ابن عساکر احادیث بسیاری درباره رخداد غدیر در تاریخش نقل کرده است. از او احادیثی درباره نزول آیه تبلیغ و آیه اکمال درباره امیرالمؤمنین علیه السلام نقل شده است.[۲۴]
- حافظ ابوموسی محمد بن عمر بن احمد مدینی اصفهانی شافعی (درگذشت: ۵۸۱ق).[۲۵]
- حافظ ابوبکر محمد بن موسی بن عثمان حازمی همدانی شافعی (درگذشت: ۵۸۴ق) که به خطبه پیغمبر صلی الله علیه و آله در غدیرخم تصریح کرده است.[۲۶]
- حافظ ابوالفرج عبدالرحمن بن علی بن محمد بن جوزی بکری بغدادی حنبلی (درگذشت: ۵۹۷ق) که حدیث مناشده در رحبه را از طریق احمد بن حنبل روایت کرده است.[۲۷]
- ابوالفتح (ابوالفتوح) اسعد بن ابیالفضایل محمود بن خلف عجلی ابو الفتوح شافعی اصفهانی (درگذشت: ۶۰۰ق).[۲۸]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۴۶.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۴۶.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۴۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۴۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۴۸.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۴۸.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۴۸.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۴۸–۲۴۹.
- ↑ ربیع الابرار، ج۳، ص۱۵۲–۱۵۳.
- ↑ ربیع الابرار، ج۱، ص۶۹–۷۰.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۴۹.
- ↑ الشفاء، ج۲، ص۱۰۷.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۰.
- ↑ الملل و النحل، ج۱، ص۱۹۰.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۰.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۰–۲۵۱.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۱.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۱.
- ↑ المناقب، ص۱۵۵.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۲.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۲-۲۵۳.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۳-۲۵۴.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۴.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۴-۲۵۵.
- ↑ الغدیر، ج۱، ص۲۵۵.
منابع
- ربیع الأبرار و نصوص الأخبار؛ محمود بن عمر زمخشری، تحقیق: عبدالامیر مهنا، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۲ق.
- الشفا بتعریف حقوق المصطفی؛ قاضی عیاض بن موسی یحصبی، تحقیق: گروه محققان، عمان (اردن): دار الفیحاء، ۱۴۰۷ق.
- الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب؛ عبدالحسین امینی، قم: مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة، ۱۴۱۶ق.
- الملل و النحل؛ محمد بن عبدالکریم شهرستانی، تحقیق: علی حسن فاعور و امیر علی مهنا، بیروت: دار المعرفة، ۱۴۱۵ق.
- المناقب؛ موفق بن احمد بکری مکی حنفی خوارزمی، تحقیق: مالک محمودی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۱ق.